system fonologiczny i fonetyczny

 0    41 fiszek    fs5qsf92zc
ściągnij mp3 drukuj graj sprawdź się
 
Pytanie język polski Odpowiedź język polski
czym jest system fonologiczny
rozpocznij naukę
najniższy system języka. Jednostką podstawową jest fonem czyli wiązka cech dystynktywnych
cechy dystynktywne pozwalają odróżnić jednostki znaczące od znaczonych
fonem
rozpocznij naukę
najmniejszy twór złożony języka. może mieć kilka reprezentacji dzwiekowych(alofonow) wystepujacych w roznych kontekstach lub tez zamiennie
cechy dystynktywne to cechy przeciwstawne - w języku polskim przejawiaja sie jako dzwiecznosc i bezdzwiecznosc np kość-gość, kot-kod
w pisowni fonemom odpowiadają litery
głoska
rozpocznij naukę
ogol wszystkich cech dzwieku wydawanego przez czlowieka
natomiast fonem to zespół cech diakrytycznych głoski które służą do oddzielania i odróżniania wyrazów. Każda głoska jest fizyczną realizacją jakiegoś fonemu który może mieć więcej niż jedną realizację
3 fazy głoski
rozpocznij naukę
1. następ(przygotowanie) 2. szczyt(przyjęcie przez narządy mowy pozycji właściwej danej głosce) 3. zestęp (powrót do pozycji neutralnej)
ze wzgledu na roznice akustyczne fonetyczne i funkcjonalne gloski dziela sie na:
rozpocznij naukę
spolgloski i samogloski
cechy diakrytyczne
rozpocznij naukę
znaki graficzne używane w alfabetach i innych systemach pisma umieszczone nad, pod literą obok lub wewnątrz niej zmieniające artykulacje tej litery i tworzace nowa litere
w języku polskim jest 9 liter tworzonych za pomocą znaków diakrytycznych (ą ę ć ł ń ó ś ż ź)
w alfabetach sylabowych mogą zmieniać znaczenie całej sylaby
fonetyczne warianty fakultatywne tego samego fonemu
rozpocznij naukę
dwa dzwieki tego samego jezyka wyst. w tym samym otoczeniu (obok siebie) i moga byc wzajemnie podstawione nie powodujac zmiany znaczenia (jestem-jezdem)
warianty pozycyjne danego fonemu
rozpocznij naukę
dwa akustycznie pokrewne dzwieki tego samego jezyka nigdy nie wystepuja w tym samym otoczeniu
dwa dzwieki pojawiaja sie w tej samej pozycji i nie moga byc podstawione bez zmiany znaczenia wyrazu lub istnieje ryzyko ze wyraz nie bedzie zrozumiany
rozpocznij naukę
dzwieki te to realizacja dwoch roznych fonemow np kosa - koza
opozycja fonologiczna
rozpocznij naukę
relacja wiazaca dwie gloski takie ze istnieje co najmniej jeden kontekst przy ktorym ich wzajemna substytucja powoduje zmiane znaczenia wyrazu. jest to relacja symetryczna
przykladowo gloski m oraz s znajduja sie w relacji opozycji fonologicznej gdyz zamieniajac m w wyrazie mama otrzymujemy wyraz sama ktory ma wlasne niezalezne znaczenie
neutralizacja opozycji fonologicznej
rozpocznij naukę
zachodzi gdy jakas głoska służąca rozróżnieniu znaczeń wyrazów w danej ściśle określonej sytuacji przestaje mieć charakter dystynktywny. Może być fakultatywna lub obligatoryjna
przykłady neutralizacji
rozpocznij naukę
obstruenty
obstruenty to
rozpocznij naukę
spółgłoski zwarte, szczelinowe i zwartoszczelinowe w języku polskim
przed jnnymi obstruentami dochodzi natomiast do neutralizacji i dzwiecznosc wynika wyłacznie z dzwiecznosci sąsiadujących obstruentów np Radkowi vs Kwiatkowi. podobnie na koncu wyrazu opozycja pomiedzy dzwiecznymi i bezdzw. obstruentami ulega neutralizacj
ich dzwiecznosc jest dystynktywna na poczatku wyrazu lub przed samogłoską np Radek vs Kwiatek
fonetyczne warianty fakultatywne tego samego fonemu
rozpocznij naukę
dwa dzwieki tego samego jezyka wyst. w tym samym otoczeniu (obok siebie) i moga
jestem - jezdem
realizacja dwóch różnych fonemów
rozpocznij naukę
dwa dźwięki pojawiają się w tej samej pozycji i nie mogą być podstawiane bez zmiany znaczenia wyrazu lub istnieje obawa że wyraz nie bedzie rozumiany np. kosa-koza
warianty pozycyjne tego samego fonemu
rozpocznij naukę
dwa akustycznie pokrewne dzwieki tego samego jezyka nigdy nie wystepuja w tym sa
spółgłoska
rozpocznij naukę
jest to dźwięk języka mówionego powstajacy w wyniku calkowitego lub czesciowego zablokowania przeplywu powietrza przez aparat mowy(kanal glosowy). w czasie wymawiania spolglosek powstaje szmer gdy powietrze trafia na przeszkode
kryteria opisu artykulacji spółgłosek
rozpocznij naukę
1. sposob artykulacji (stopien/sposob ograniczenia przeplywu powietrza przez kanal glosowy) 2. miejsce artykulacji(miejsce najwiekszego zblizenia lub zwarcia narzadow mowy) 3. narzad artykulacji bioracy udzial w tworzeniu zwezenia lub zwarcia
4. udzial wiazadel glosowych (dzwiecznosc/bezdzwiecznosc)
spolgloski w jezyku polskim sa
rozpocznij naukę
niesylabiczne
nie tworza zasadniczo sylaby
sylaba (zgłoska)
rozpocznij naukę
element struktury fonologicznej aktu komunikacyjnego, ktory nie ma ustalonej jednoznacznej definicji. Można ją rozumiec jako uwarunkowane fizjologicznie zjawisko segmentacji wiązek głosowycb zachodzące podczas artykulacji, wynikajace ze zmian stopnia
stopnia rozwarcia kanalu glosowego i natezenia drgan wiazadel glosowych, odbieranych jako zmiany intensywnosci i donośności głosu
dwie klasyfikacje sylab to
rozpocznij naukę
podział na sylaby otwarte i zamkniete oraz podzial na sylaby lekkie i ciezkie
sylaba otwarta to
rozpocznij naukę
sylaba zakonczona samogloską(czyli pozbawiona wygłosu)
ma-te-ma-ty-ka
np kazda sylaba w wyrazie
sylaba zamknieta to
rozpocznij naukę
sylaba zakonczona spółgłoską(czyli taka, która ma wygłos)
trój-kąt
kazda sylaba w wyrazie
sylaba lekka(słaba)
rozpocznij naukę
taka, która ma prosty ośrodek (a więc nie jest to dyftong ani samogłoska długa) i albo nie ma wygłosu albo ma tylko jedną spółgłoskę w wygłosie np ma w wyrazie ma-te-ma-ty-ka, rat w wyrazie a-pa-rat
sylaby ciężkie(mocne)
rozpocznij naukę
to wszystkie inne sylaby
trans-port
np port w wyrazie
akcent
rozpocznij naukę
wyróżnienie za pomocą środków fonetycznych niektórych sylab w obrębie wyrazu
akcent dynamiczny
rozpocznij naukę
akcentowana sylaba wymawiana jest z wieksza sila, intensywnoscia
akcent toniczny(melodyczny, prozodyczny)
rozpocznij naukę
akcentowana sylaba wymawiana jest ze specjalnym (wyzszym) tonem (np w jezyku szwedzkim czy japonskim
akcent iloczasowy (rytmiczny)
rozpocznij naukę
akcentowana sylaba jest wymawiana dluzej
akcent wyrazowy staly pod wzgledem fonetycznym
rozpocznij naukę
pada na okreslona sylabe
oksytoniczny
rozpocznij naukę
na ostatnia sylabe (jezyk francuski i perski)
akcent paraoksytoniczny
rozpocznij naukę
na przedostatnia sylabe (jezyk polski, wloski)
akcent proparoksytoniczny
rozpocznij naukę
pada na trzecia sylabe od konca(jezyk macedonski)
akcent inicjalny
rozpocznij naukę
na pierwsza sylabe wyrazu (czeski, slowacki, wegierski, finski, gwara podhalanska)
akcent swobodny
rozpocznij naukę
pada na sylaby o roznej pozycji w obrebie wyrazu (rosyjski)
akcent staly pod wzgledem morfologicznym
rozpocznij naukę
pada we wszystkich formach fleksyjnych danego wyrazu na jedna i ta sama sylabe tego samego morfemu
akcent ruchomy
rozpocznij naukę
w roznych formach danego wyrazu moze padac na rozne wyrazy
akcent logiczny(zdaniowy)
rozpocznij naukę
wymawianie z naciskiem w zdaniu tych wyrazów, które są uważane przez mówiącego za bardziej istotne dla przekazywanej treści
enkliktyka
rozpocznij naukę
wyraz nieposiadajacy wlasnego akcentu lecz tworzacy calosc akcentowa z wyrazem poprzedzajacym
prokliktyka
rozpocznij naukę
wyraz nieposiadajacy wlasnego akcentu lecz tworzacy calosc akcentowa z nastepujacym po nim wyrazem akcentowanym
ton, intonacja
rozpocznij naukę
proces w trakcie wypowiadania tekstu polegajacy na nadawaniu mu pewnego rodzaju melodii poprzez zmiane modulacji glosu w celu wyrazenia emocji lub oddania specyficznego charakteru danej wypowiedzi

Musisz się zalogować, by móc napisać komentarz.