niezgodności

niezgodność ukryta

w czasie przechowywania leku, zmiana zachodzi po pewnym czasie od sporządzenia leku

Podział niezgodności

1. fizyczne 2. chemiczne 3. farmakodynamiczne

Niezgodności fizyczne

to zmiana konsystencji, zmiana stanu skupienia, zanik własności leczniczych

Niezgodności chemiczne

w postaci osadu, na rozłożeniu leku albo powstaniu trucizny

Niezgodności farmakodynamiczne

lek nie zmienia postaci fizycznej i składników leku, nie wchodzą w reakcje chemiczne, a zmienia się efekt terapeutyczny. Może być spotęgowanie działania farmakologicznego leku, może się zwiększyć działanie uboczne lub toksyczne leku

Niezgodności fizyczne - rodzaje

1. nie mieszające się ze sobą ciecze; roztwory wodne i olejowe oraz wodno – etanolowe i olejowe 2. przekroczona rozpuszczalność lub środek leczniczy nie rozpuszcza się w przepisanym rozpuszczalniku bądź środek nie rozpuszcza się w przepisanej objętości rozpuszczalnika 3. wysolenie

Niezgodności fizyczne -przekroczona rozpuszczalność

KWAS BORNY - w wodzie można sporządzić maksymalnie 3% roztwór, we wrzącej wodzie można by sporządzić 10% roztwór, gdy ochłodzimy roztwór kwas borny wytrąca się, rozpuszcza się w glicerynie maksymalnie 5% roztwór glicerynowy; MENTOL, KAMFORA - nie rozpuszcza się w glicerynie, dobrze rozpuszcza się w etanolu, nie rozpuszcza się w wodzie; BENZOKAINA nie rozpuszcza się w glicerynie, w spirytusie rozpuszcza się 1:8, w wodzie 1:2500, w środowisku zasadowym ulega hydrolizie ICHTIOL rozpuszcza się w wod

Niezgodności fizyczne -wysolenie

Wysoleniu ulegają koloidalne preparaty srebra (Protargol, Collargol, Targesinum) z r-rami elektrolitów (NaCl, ZnSO4, HBrO3). Ich dodatek zmniejsza rozpuszczalność ciał krystalicznych w roztworach i powoduje koagulację (wysolenie) roztworów koloidalnych zwłaszcza białka

Niezgodności fizyczne - nie mieszające się ze sobą ciecze

OLEJ RZEPAKOWY I OLEJ RYCYNOWY oba oleje nie mieszają się z 70% etanolem, olej rycynowy będzie się mieszał z etanolem 90º i więcej MENTOWAL nie rozpuszcza się w wodzie i nie miesza się z roztworami etanolowymi, bardzo dobrze rozpuszcza się w etanolu 96% ROZTWORY ADRENALINY nie mieszają się z parafina płynną (adrenalina opadnie na dno) ->dodatek emulgatora (lanoliny)

Podział niezgodności chemicznych

1. reakcje między kwasami i zasadami • wytrącenie się wolnych kwasów organicznych • wytrącenie się wolnych zasad soli alkaloidów 2. reakcje podwójnej wymiany • nierozpuszczalne sole nieorganiczne • nierozpuszczalne sole alkaloidów 3. rozkład • utlenianie lub redukcja • hydroliza 4. tworzenie się związków kompleksowych • nalewki garbnikowe + alkaloidy

wytrącenie się wolnych kwasów organicznych

- fenobarbitalu sodowego - aminofiliny w środowisku kwaśnym, wytrąci się słaby kwas teofilina - diuretyna w środowisku kwaśnym, wytrąci się teobromina

Fenobarbital sodowy jest zgodny

- z siarczanem atropiny i chlorowodorkiem efedryny - z odwarami i nalewkami (nawet z kwaśnym odwarem z korzenia kozłka lekarskiego)

wytrącenie się wolnych zasad soli alkaloidów

- fosforan kodeiny - chlorowodorek efedryny - chlorowodorek morfiny - chlorowodorek papaweryny - siarczan atropiny - bromowodorek skopolaminy - sole środków miejscowo znieczulających (chlorowodorek prokainy, chlorowodorek tetrakainy)

nierozpuszczalne sole nieorganiczne - reakcja podwójnej wymiany

Reakcja podwójnej wymiany dotyczy soli: - wapnia (benzoesany, fosforany, mleczany, siarczany, węglany) - magnezu - cynku (przy pH>7 powstaje wodorotlenek) - srebra

niezgodności w maściach

ichtiol w stęż>3% - zniszczenie struktury żeli poliakrylowych; pata cynkowa + cignolina - zmiana zabarwienia maści, unieczynnienie cignoliny

niezgodności fizyczne w receptach na proszki

rozpływanie, wilgotnienie, tworzenie zbitej masy przez: 1. euteksję (spadek temp. topnienia mieszaniny) 2. powstaniemieszanin higroskopijnych 3. wydzielenie wody krystalizacyjnej 4. adsorpcja (węgiel, Al(OH)3)

mieszaniny eutektyczne

Camphorae + Phenylis salicylatis; Methenamini + Phenylis salicylatis; Phenylis salicylatis + Chlorali hydratis; Camphorae + Chlorali hydratis; Camphorae + Mentholi + Chlorali hydratis;

proszki higroskopijne - substancje

metenamina, aspiryna, bromki

proszki higroskopijne -rozwiązanie niezgodności

1. domieszanie substancji obojętnych (laktoza, skrobia) 2. podanie składników osobno 3. przechowywanie w naczyniach szczelnie zamkniętych

przekroczona rozpuszczalność - poprawa niezgodności

1. zmiana rozpuszczalnika 2. zwiększenie ilości rozpuszczalnika 3. rozpuszczenie leku w małej il. innego rozpuszczalnika i dodanie odp.il. wody 4. zawieszenie lub zemulgowanie 5. zamiana na odp. sól

w ilu częściach wody rozpuszcza się NaHCO3/sacharoza/KI/sacharyna/mocznik/chlorotetracykliny HCl/kw. salicylowy

12/0,5/2/400/1,5/100/500

Rozpuszczalność kw. salicylowego w olejach

Rzepakowy 1:70, rycynowy 1:10, oliwa z oliwek 1:80, (woda 1:450)

niezgodności koloidalnych r-rów połączeń srebra (Targezyna, Argentum colloidale, Argentum proteinicum)

1. niektóre środki konserwujące 2. sole niektórych alkaloidów 3. Sol. Epinephrini 0,1% - rozkład w cg 1 dnia

Alkaloidy wykazujące niezgodność z r-rem bromków >=5%

Chinini sulfas, Codeini phosphas, Morphini HCl, Papaverini HCl

niezgodności fenobarbitalu

HCl, papaweryny HCl, morfiny HCl, syrop malinowy, wiśniowy; w zal. od stężenia: NH4Br, NH4Cl, fosforan kodeiny

rozkład zw. leczniczych - reakcje red-oks

1. utlenianie adrenaliny w środ. alkalicznym 2. pod wpływem światła: Bismuthi subnitratis, Chlorpromazini HCl, 3. Vioformi + maść Zn/smalec/euceryna

rozkład zw. leczniczych - hydroliza`

1. alkaloidy tropinowe 2. antybiotyki 3. glikozydy nasercowe

inaktywacja pepsyny

1. etanol 2. silnie kwaśne środowisko 3. obecność garbników

niezgodności papaweryny HCl

trwały tylko w środowisku kwaśnym- pH<5; niezgodny z fenobarbitalem Na, jodkami, bromkami