Wos: Modele demokracji

Co to forma państwa?

Sposób organizacji życia politycznego i społecznego w państwie.

Co to forma rządów?

Charakter głowy państwa.

Co to reżim polityczny?

Sposób sprawowania władzy w państwie.

Co to ustrój terytorialno-prawny?

Podział na jednostki terytorialne, podział uprawnień władzy centralnej i regionalnych.

3 formy państw złożonych

federacja, konfederacja, unia

Cechy federacji

-części składowe mają duży zakres samodzielności -nie przysługuje im prawo do secesji -wspólna polityka zagraniczna, obronna i monetarna

Cechy konfederacji

-związek państw powołany do realizacji określonych celów -nie ogranicza on suwerenności -stosunki między członkami są regulowane na mocy umów międzynarodowych

Cechy unii

-personalna (wspólna głowa państwa) -realna (wspólny przynajmniej jeden organ państwowy oprócz głowy państwa)

System polityczny państwa

Całokształt organów państwowych, partii politycznych i innych uczestników życia politycznego oraz zespół podstawowych zasad i norm, regulujących wzajemne relacje.

System rządów

Struktura naczelnych organów państwowych oraz zachodzące pomiędzy nimi relacje.

5 modeli ustrojowych współczesnych demokracji

system parlamentarno-gabinetowy, kanclerski, prezydencki, półprezydencki, parlamentarno-komitetowy

Cechy systemu parlamentarno-gabinetowego

zasada równowagi między parlamentem a rządem, nowopowstały rząd musi uzyskać wotum zaufania, wotum nieufności odwołuje rząd (lub ministra), odpowiedzialność polityczna rządu przed parlamentem.

Co to konstruktywne wotum nieufności

Wotum, które może wejść w życie, tylko wtedy, kiedy parlament ma większość zdolną do powołania nowego gabinetu.

cechy systemu kanclerskiego

silna pozycja premiera, premier decyduje o składzie rządu, kanclerz ponosi odpowiedzialność przed rządem

system prezydencki cechy

prezydent jedynym zwierzchnikiem władzy wykonawczej, prezydent ma silną pozycję polityczną, prezydent nie może rozwiązać parlamentu, nie ma inicjatywy ustawodawczej, ma prawo weta zawieszającego

System półprezydencki

prezydentowi przysługują szerokie uprawnienia w polityce zagranicznej i wewnętrznej, powołuje premiera i rząd

System parlamentarno-komitetowy

zasada jednolitości władzy państwowej, najwyższy organ władzy to parlament

Co to organ państwowy?

Osoba lub grupa osób podejmujących decyzje i działających w imieniu państwa, przy czym mogą to czynić tylko w ramach obowiązującego prawa.

Co to urząd

Zespół osób i środków zapewniających realizację zadań organów państwowych.

Aparat państwowy co to

Organy państwa i obsługujące je urzędy.

Podział organów ze względu na skład

Jednoosobowe, wieloosobowe

Podział organów ze względu na obszar działania

centralne, terenowe

Podział organów ze względu na rodzaj zadań

prawodawcze, wykonawcze, sądownicze, kontrolne

Podział organów ze względu na sposób powoływania

wyłaniane w wyborach, pochodzące z nominacji

Zadania pralamentu (6)

tworzenie prawa, funkcja ustrojodawcza, ustawodawcza, kreacyjna, kontrolna, legitymizacyjna

Interpelacja

Pytanie, rząd/minister, określony termin

3 przykłady państw z parlamentem jednoizbowym

Dania, Szwecja, Grecja

Niemcy nazwy izb

Niższa Bundestag wyższa Bundesrat

Szwajcaria nazwy izb

Izba wyższa Rada Kantonów Izba niższa Rada Narodowa

Francja nazwy izb

Izba wyższa- Senat Francji Izba niższa- Zgromadzenie Narodowe

Tryb sesyjny pracy parlamentu

W wyznaczonych okresach

Tryb sesyjny pracy parlamentu

Parlament może obradować i podejmować decyzje w wyznaczonych okresach

Tryb permanentny pracy parlamentu

Kadencja parlamentu stanowi jednolitą całość.

większość zwykła

Więcej głosów za niż przeciw

Większość bezwzględna

Ponad połowa jest za

Większość kwalifikowana

Wniosek musi poprzeć większa od połowy liczba głosujących.

Kworum

Matematycznie określona liczba członków izby parlamentu, których obecność jest konieczna, aby podejmowane w niej decyzje były prawomocne.

System większościowy

Mandat zdobywa ten, kto w danym okręgu wyborczym uzyskał najwięcej głosów.

System proporcjonalny

Mandaty w okręgu wyborczym są dzielone pomiędzy ugrupowania biorące udział w wyborach proporcjonalnie do liczby uzyskanych przez nie głosów.

Mandat parlamentarny

Upoważnienie do reprezentowania wyborców w sprawowaniu władzy państwowej, a także działania w ich imieniu.

Mandat wolny

Parlamentarzysta nie jest związany żadnymi wytycznymi czy wskazówkami otrzymanymi od swoich wyborców, reprezentuje cały naród.

Mandat imperatywny

Odpowiedzialność przed wyborcami

Immunitet parlamentarny

Instytucja prawna, która ogranicza lub całkowicie znosi odpowiedzialność prawną za popełnione czyny oraz podjęte decyzje.

Immunitet formalny

Obejmuje wszystkie czyny parlamentarzysty, również te, które nie są związane z wykonywaniem mandatu, obowiązuje w trakcie trwania kadencji.

Immunitet materialny

Działania wynikające ze sprawowania mandatu, przysługuje po kadencji.

Zadania władzy wykonawczej (4)

wykonywanie ustaw uchwalonych przez parlament, zarządzanie państwem, zapewnienie mu zewnętrznego i wewnętrznego bezpieczeństwa, realizacja polityki zagranicznej

Sposoby wyboru prezydenta (3)

wybory powszechne i bezpośrednie, wybory pośrednie przez kolegium elektorów, wybory pośrednie przez parlament

Co to rząd?

Naczelny organ władzy wykonawczej powołany do realizowania najważniejszych funkcji państwa.

Co to partycypacja obywatelska

uczestnictwo w życiu państwa

1. Partycypacja obywatelska 2. społeczna

1. relacja obywatel-władza 2. relacja obywatel-obywatel

Forma partycypacji: informowanie

administracja informuje obywateli o decyzjach lub procedurach

Forma partycypacji: konsultowanie

Władza proponuje obywatelom swoje rozwiązania i zbiera na ten temat opinie

Forma partycypacji: współdecydowanie

Obywatele-administracja, wspólne rozwiązania

2 przyczyny niskiego poziomu partycypacji

niewysoki stan świadomości obywatelskiej, zły sposób przeprowadzania konsultacji społecznych

3 narzędzia partycypacji obywatelskiej

budżet partycypacyjny, otwarta przestrzeń, warsztaty przyszłościowe

Co to budżet partycypacyjny

Zaangażowanie obywateli w tworzenie budżetu jednostki samorządowej

Co to otwarta przestrzeń?

Spotkania, konferencje, rozmowa o różnych zgłoszonych wątkach

Co to warsztaty przyszłościowe?

Wypracowanie wizji, zaplanowanie działań

Korupcja

Wykorzystanie władzy lub funkcji publicznej w celu bezprawnego uzyskania korzyści materialnych lub osobistych.

Korupcja bierna

przyjęcie łapówki

Korupcja czynna

Wręczenie łapówki

Korupcja majątkowa

Pieniądze, umowa

Z jakich elementów składa się forma państwa? (3)

forma rządów, reżim polityczny, ustrój terytorialno-prawny

Podział formy rządów?

monarchie, republiki

Podział reżimu politycznego?

Demokratyczne, autokratyczne (totalitarne, autorytarne)

Podział ustrojów terytorialno-prawnych.

Państwa unitarne i złożone.