fiszki

abberacja;

odchylenie od normy

malkontent

człowiek negatywnie nastawiony do życia, we wszystkim upatrujący negatywnych stron; maruda, zrzęda

maligna

wysoka gorączka z zaburzeniem świadomości i majaczeniem

troglodyta

człowiek prymitywny, nieumiejący sie zachować

hegemonia

przywództwo, zwłaszcza jednego państwa nad innym

fatalizm

zły, nieunikniony los, wiara w przeznaczenie

gruboskórny

pozbawiony taktu i wrażliwości

transgresja

przekroczenie granic (zwłaszcza moralnych)

grubiański

człowiek bez manier, źle wychowany, chamski

agitacja

zjednywanie zwolenników dla jakiejś sprawy, idei. Propagowanie jakiś haseł ideologicznych

parytet

ekon. stosunek wymienny (np. walut)

eksternalizować

przenosić koszty na innych

substydia

dotacja, dofinansowanie

dysydent

człowiek przeciwstawiający się panującej władzy, często represjonowany z tego powodu

sodomia

zoofilia

renegat

człowiek wypierający się dotychczasowych przekonań i przechodzacy na strone przeciwnika

schizma

rozłam religii, ze względów dogmatycznych

emancypacja kobiet

zrównanie kobiet z mężczyznami pod względem ekon. i społ.

piołun

roślina lecznicza

ariergarda

tylna straż zabezpieczająca oddział wojskowy

memorandum

notatka uszczegółowiająca lub wyjaśniająca stanowisko przedstawione przez jedną ze stron w trakcie rozmowy lub ustnym przekazie

demencja

powolne pogarszanie sie pamięci

symptomatyczny

charakterystyczny

kosmopolita

człowiek nieczujący więzi z krajem z ktorego pochodzi lub ktorego jest obywatelem, deklarujacy swoja wiez z kultura swiata, obywatel świata

atawizm

w biologii: występowanie u osobnika cech jego odleglych przodkow

indukcja

przenoszenie emocji z jednej osoby na drugą

mizantrop

człowiek unikający ludzi, samotnik, odludek

kuriozum

osoba, rzecz lub zjawisko zdumiewająca swoją niezwykłością lub dziwacznością

afekt

stan silnego wzburzenia

oksymoron

zestawienie pojęć o przeciwstawiającycm, wykluczającym sie znaczeniu np. cieply lód

trebusz

starożytna i średniowieczna broń, działająca na zasadzie dzwigni

spekulant

człowiek poszukujący okazji do szybkich, intratnych tranzakcji handlowych (nie zawsze uczciwych)

dyspensa

jednorazowe zwolnienie od obowiazków

dogmat

teza podana do wierzenia przez kościół jako prawda

egalitaryzm

pogląd społeczno-politycz. uznający za podstawę sprawiedliwego ustroju całkowitą równość ludzi pod względ ekon. społecz. i politycz.

apatia

nieczułość na bodźce zewnętrzne

buksować

w kołach pojazdów: obracać się, ślizgać się w miejscu

symptomatyczny

charakterystyczny

monogamia

najbardziej rozpowszechniony typ związku w którym 1 osoba jest trwale związana z jednym partnerem

parias

człowoek wzgardzany, często żyjący w nędzy

frasobliwy

zmartwiony, zasmucony

pro forma

z łac. dla zasady

presjoza

rzeczy drogocenne, kosztowności, biżuteria, klejnoty

papierek lakmusowy

sprawdzian, to co moze sluzyc jako sprawdzian czegoś

random

przypadkowa osoba

ambiwalentny

zawierający elementy przeciwstawne

dewaluacja

obniżenie się wartości lub znaczenia czegoś;

decentracja

w psycholilogii: umiejętność wyobrażenia sobie sposobu widzenia rzeczy przez inną osobę, przyjęcie czyjegoś punktu widzenia

kostropaty

szorstki, chropowaty

pryncypium

podwalina czegoś, np. pryncypium teorii

pryncypialny

trzymający się zasad

zgorzkniały

taki, który świadczy o niezadowoleniu z życia, zniechęceniu, rozgoryczeniu, np. zgorzkniały wyraz twarzy;

fantom

upiór, zjawa

quasi (kwazi)

pierwszy człon wyrazów złożonych tworzący nazwy i określenia osób, rzeczy lub zjawisk, które są czymś tylko z pozoru lub nie są tym wcale

troll

potocznie. osoba podpuszczająca, prowokująca i denerwująca kogos w internecie

rotacja

ruch wokół własnej osi, ruch obrotowy

rachityczny

lichy, słaby, wykrzywiony

annały

roczniki historyczne opisujące zdarzenia chronologicznie i w każdej księdze zawierające wydarzenia z jednego roku

filuterny

urokliwy, figlarny, zalotny

Łyżka dziegciu

coś nieprzyjemnego w sytuacji poza tym korzystnej

hekatomba

jednoczesna zagłada ogromnej liczby ludzi

sromota

przestarzałe: zhańbienie, zniesławienie, wstyd

indyferentny

obojętny; taki, który ma bierny stosunek

egzaltować się

wpadać w stan podniecenia, ogólnego zachwytu, zapalać się

matnia

przenośnie: sytuacja bez wyjścia

suterena

pomieszczenie mieszkalne lub biurowe położone poniżej poziomu gruntu;

lakoniczny

oszczędny w słowach; krótki, zwięzły

banicja

wygnanie

wiktymizacja wtórna

ma miejsce wówczas, kiedy ofiara przestępstwa doznaje kolejnej (wtórnej) krzywdy ze strony innych osób - otoczenia, rodziny, bliskich.

garsoniera

małe mieszkanie mężczyzny do celów towarzyskich

pauperyzacja

masowe zjawisko ubożenia obserwowane w większych kręgach społeczeństwa

spazmy

gwałtowny płacz połączony z łkaniem

nomenklatura

urzędnicy państwowi z mianowania politycznego, których kwalifikacje nie są najważniejsze, a liczy się przynależność partyjna

eufemizm

słowo lub wyrażenie użyte zastępczo w celu złagodzenia wyrażeń drastycznych, dosadnych lub nieprzyzwoitych»

cezura

przełomowy moment w dziejach czegkś tam

nerd

kujon

Anatema

surowa krytyka

buta

zbytni pewność siebie

defetysta

ktoś niewierzący w powodzenie

Komsomoł

sowiecka organizacja społeczno-polityczna, wychowująca młodzież do 23 roku życia na ideowych komunistów, działająca w latach 1918-1991 pod kierownictwem Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego

Chimera

coś nierealnego; ułuda, mrzonka, fantazja

pragmatyzm

postawa życiowa polegająca na trzeźwej ocenie sytuacji i podejmowaniu wyłącznie działań, które zapewniają skuteczność; realizm;

kalejdoskop

wydarzenia szybko następujące po sobie; zmienność, różnorodność

panteizm

pogląd filozoficzny i religijny utożsamiający Boga z przyrodą i zachodzącymi w niej zjawiskami

akuszerka

kobieta zajmująca się przyjmowaniem porodów i usuwaniem ciąży, lecz niemająca wykształcenia w tej dziedzinie»

oniryzm

konwencja literacka, polegająca na ukazaniu rzeczywistości na kształt snu, marzenia sennego, czasem koszmaru.

katorżnik

w Rosji carskiej: więzień skazany na katorgę (przymusowe roboty na zesłaniu

konfabulacja

opowiadanie przeżyć zmyślonych

dezpotyzm

bezwzględne, bezkompromisowe działanie, nie respektujące opinii innych

szaniec

ziemne umocnienie polowe tworzone przez wał i rów

dygnitarz

osoba zajmująca wysokie stanowisko urzędowe

plutokracja

ustrój, w którym władza należy do najbogatszych,

paladyn

sławny, znakomity rycerz będący zazwyczaj także ulubieńcem panującego

dystyngowany

wytworny, elegancki

rapsodia

utwór instrumentalny oparty na tematach pieśni ludowych lub narodowych

truizm

to, co jest oczywiste, powszechnie znane; banał, komunał, frazes

precedens

wydarzenie poprzedzające i usprawiedliwiające inne podobne zdarzenie

system penitencjarny

system środków wychowawczych stosowanych w czasie odbywania kary pozbawienia wolności;

szafot

dawniej drewniana konstrukcja, rusztowanie, na którym ścinano skazanych na śmierć

ordynarny

wulgarny, chamski

mariaż

związek dwojga ludzi, małzenstwo, scalenie

aksjomat

twierdzenie uważane za oczywiste, niepodważalne, niewymagające dowodów; pewnik

stygmatyzacja

publiczne potępianie jakiejś osoby lub grupy; piętnowanie

precedens

Wydarzenie stanowiące punkt odniesienia i usprawiedliwienia dla podobnych późniejszych wydarzeń.

chimeryczny

humorzasty, zmieniajacy nastroje

pruderyjny

udający zgorszenie, wstydliwość, najczęściej sprawami seksu

erudyta

osoba o wszechstronnej wiedzy, rozległym wykształceniu, oczytaniu; chodząca encyklopedia

biret

graniasta lub okrągła czapeczka bez daszka, część oficjalnego stroju duchownych, przedstawicieli sądownictwa, senatu uniwersyteckiego i profesury

stupor

zaburzenie psychiczne objawiające się znacznym zahamowaniem ruchowym i ograniczeniem reakcji na bodźce zewnętrzne; osłupienie, drętwica

ułuda

coś co jeat wytworem wyobrazźni

terminowac

uczyć się zawodu u majstra;

nonkonformizm

niezgadzanie się z ogólnie panującymi poglądami, normami; nieuznawanie jakichś poglądów;

korpulentny

charakteryzujący się nadmierną tuszą, mający nadwagę; tęgi, otyły, pulchny, puszysty

sztetł

miasteczko zamieszkałe głównie przez Żydów

chanukija

dziewięcioramienny świecznik żydowski zapalany podczas święta Chanuka.

lapidarium

muzealny zbiór kamieni, kamiennych posągów

felczer

pracownik służby zdrowia uprawniony do wykonywania prostszych czynności lekarskich

zsekularyzować

nadać czemuś cechy świeckie, usunąć wpływ duchowieństwa z różnych dziedzin życia społecznego

inkarceracja

pozbawienie wolności; uwięzienie

wiwisekcja

szczegółowa analiza czyjejś osobowości; krytyka

randez vous

spotkanie się z kimś w umówionym czasie i miejscu; randka, schadzka

dychotomia

podział czegoś na dwie części, zwłaszcza wykluczające się;

bałwochwalstwo

bezkrytyczne uwielbianie kogoś lub czegoś

ekspiacja

zadośćuczynienie, odkupienie winy

galimatias

nieład lub zamęt

prokrastynacja

odwlekanie spraw na potem

retorsja

rodzaj prawnego odwetu jako odpowiedź na jakieś prowokujące działania innego państwa

merkantylizacja

działanie nastawione na osiągnięcie korzyści materialnych

enigmatyczny

zagadkowy, tajemniczy, niejasny

satrypa

człowiek bezwzględny, narzucający swoją wolę i wymagający całkowitego posłuszeństwa

pejoratywny

mający negatywny, obraźliwy wydźwięk lub znaczenie; krytyczny, ujemny

przekroczyć Rubikon

podjąć nieodwracalną decyzję; znaleźć się w punkcie, po przekroczeniu którego nie ma już odwrotu

ekstatyczny

mający charakter ekstazy - zachwytu, radosnego uniesienia, podniecenia; euforyczny, entuzjastyczny,

hochsztapler

oszust; aferzysta

blasfemia

dawniej: bluźnierstwo... słowa uwłaczające temu, co jest ogólnie poważane lub co jest przez religię uznane za święte

platoniczny

oparty na skłonności wyłącznie duchowej, pozbawiony zmysłowości, pierwiastka seksualnego

pejoratywny

mający ujemny odcień lub znaczenie

dychotomia

podział czegoś na dwie części, zwłaszcza wykluczające się... np. faszyzm-antyfaszyzm

synkretyzm

łączenie w jedną całość różnych, często sprzecznych, elementów; też: współistnienie takich elementów, np. w doktrynie religijnej lub w jakimś utworze»

pytanie retoryczne

pytanie na ktore odpowiedz jest oczywista

chimeryczny

zmieniający usposobienie (zdanie, pogląd) pod wpływem emocji

millenaryzm

pogląd religijno-historiozoficzny opierający się na wierze w powtórne przyjście i tysiącletnie panowanie Chrystusa na ziemi przed końcem świata;

indyferentny

biernie ustosunkowany do czegoś; obojętny

hagiografia

w przenośni: pochlebne i bezkrytyczne opisanie czyjegoś życia

pejoratywny

mający negatywny, obraźliwy wydźwięk lub znaczenie; krytyczny, ujemny;

dysocjacja

. zaburzenie osobowości objawiające się czasowym wyłączeniem się pewnych czynności psychicznych spod świadomej kontroli

próżny

mający o sobie przesadnie dobre zdanie, lubiący żeby go podziwiać i schlebiać mu

elokwencja

sztuka wymowy, wymowność, umiejętność łatwego i przekonywającego wysławiania się;

ekstatyczny

książkowo: będący wynikiem ekstazy, euforyczny

bałwochwalstwo

bezkrytyczne uwielbianie kogoś lub czegoś

oratorstwo

sztuka pięknego mówienia

androgyniczny

posiadający równocześnie cechy męskie i kobiece

trawestacja

przeróbka, parafraza czyjejś wypowiedzi, utworu literackiego, muzycznego itp. dostosowująca go do innej sytuacji;

bikorn

rodzaj nakrycia głowy, kapelusza, kojarzony np. z Napoleonem

anachronizm

przestarzała rzecz, przeżytek

apodyktyczny

taki, który narzuca swoją wolę innym i nie znosi sprzeciwu;

indagacja

spytki

ogarek

mały, niedopalony do końca kawałek świecy

lichtarz

świecznik na jedną świecę

alegoria

postać, idea lub wydarzenie mające poza dosłownym znaczeniem stały umowny sens przenośny (w przeciwieństwie do symbolu), np. kobieta z przewiązanymi oczami, mająca w jednej ręce wagę, a w drugiej miecz - alegoria sprawiedliwości

fluksja

obrzęk dziąseł na tle zapalnym

indygacja

wypytywanie, dopytywanie się;

febra

gorączka z dreszczami

luminarz

wybitny, sławny człowiek w dziedzinie kultury, nauki, sztuki

prozaiczny

zwykły, powszedni, uproszczony; pospolity, zwyczajowy, niepoetyczny;

blichtr

rzecz posiadająca pozorną, powierzchowną świetność, nieodpowiadająca wewnętrznej wartości.

proklamacja

ogłoszenie czegoś, obwieszczenie,

ordynarny

wulgarny, chamski

dystyngowany

wytworny, elegancki, szlachecki

akronim

skrótowiec np. AGD, ZUS

inkantacja

obrzędowe zaklęcie

eklektyczny

w sztuce, literaturze, filozofii lub badaniach naukowych: tworzący połączenie niespójne, łączący rzeczy (pomysły, poglądy, pojęcia itp.) niepasujące do siebie