podstawy produkcji roślinnej - woda, gleba

skutki niedoboru wody

zahamowanie wzrostu, zaburzenia w procesie transpiracji, zmniejszenie intensywności fotosyntezy, osłabienie procesów pobierania składników mineralnych, ograniczenie i opóźnienie wschodów

Susza – co to?

anomalia atmosferyczna wywołana okresem bezopadowym

susza – podział

susza klimatyczna, susza glebowa, susza hydrologiczna

susza klimatyczna – co to?

zakłócenie bilansu wodnego obszaru, spowodowane niedoborem opadów i dużym parowaniem terenowym

susza glebowa – co to?

nadmierny przesychanie gleb

susza hydrologiczna – co to?

obniżenie poziomu wód gruntowych i zmniejszenie przepływu wody w rzekach

metody nawadniania

podsiąkowe, grawitacyjne (potocznie nazywane zalewowymi), deszczownie, kropelkowe

co może być źródłem wody do nawadniania?

zbiorniki wodne naturalne i sztuczne: rzeki, kanały, stawy, studnie, ścieki

skutki nadmiaru wody

wymakanie roślin; wyleganie zbóż; porastanie nasion; wzrost zachwaszczenia; wzrost porażenia przez choroby; pogorszenie jakości plonu (gnicie okopowych); utrudnienie, opóźnienie prac polowych; utrudnienie dostępu tlenu

Erozja gleb – co to?

niszczenie powierzchni gleb

erozja gleb – podział

wietrzna, wodna

wietrzna erozja gleb – co to?

unoszenie cząstek gleby przez wiatr

wodna erozja gleb – co to?

rozbijanie agregatów glebowych (niszczenie struktury gleby), spływająca woda unosi cząsteczki gleby

co jest miarą zapotrzebowania roślin na wodę?

współczynnik transpiracji

współczynnik transpiracji – co to?

ilość wody zużytej na wyprodukowanie jednostki suchej masy; waha się w granicy 200-900, tzn. na wyprodukowanie 1kg suchej masy rośliny zużywają 200-900 litrów wody

Grupy roślin według rosnących wymagań wodnych

międzyplony, zboża jare, zboża ozime, strączkowe, okopowe, pastewne motylkowe, warzywa, wielokośne użytki zielone

Gleba – definicja

powierzchniowa warstwa kuli ziemskiej wytworzona ze skał, które uległy przekształceniu pod wpływem czynników glebotwórczych

rola – definicja

wierzchnia warstwa gleby, na którą najsilniej oddziaływuje człowiek poprzez narzędzia uprawowe

Gleba – charakterystyka

ma zdolność zatrzymywania wody opadowej; zawiera niezbędne składniki pokarmowe w formie dostępnej dla roślin (jonowej), a dzięki nagromadzonej próchnicy jest źródłem azotu – niezbędnego do życia wszystkich organizmów

profil glebowy – co to?

pionowy przekrój gleby; możemy w niej rozróżnić poziomy genetyczne; Poziomy te są ostro lub łagodnie od siebie oddzielone i wyróżniają się zarówno barwą, jak i składem mechanicznym oraz chemicznym

produktywność (produkcyjność) gleby – co to?

zdolność gleby do zapewnienia określonego poziomu plonowania roślin (obejmuje urodzajność gleby, rzeźbę terenu, występujący makro- i mikroklimat oraz działalność rolnika)

Części składowe gleby

faza stała (cząstki mineralne, organiczno-mineralne, organiczne); faza ciekła (woda z rozpuszczonymi związkami mineralnymi i organicznymi); faza gazowa (powietrze glebowe)

Układ gleby– co to?

przestrzenne ułożenie cząstek fazy stałej gleby; gleba może mieć układ naturalny lub nadany; na układ gleby oddziałuje roślina, uprawa mechaniczna, czynniki siedliskowe (opady, mróz)

Układ nadany gleby – rodzaje

luźny, zagęszczony, zbity

układ pulchnych gleby – dla jakich roślin jest optymalny?

rzepak, burak, ziemniak

układ średnio zagęszczony gleby – dla jakich roślin jest optymalny?

żyto, jęczmień

układ bardziej zagęszczony gleby – dla jakich roślin jest optymalny?

pszenica, lucerna, kukurydza

próchnica – co to?

kompleks złożonych związków organicznych, tworzących się z rozkładu resztek roślinnych i zwierzęcych; Występuje w wierzchniej warstwie gleby; miąższość warstwy próchnicze gleb krajowych waha się w szerokich granicach, ale najczęściej wynosi 20-35cm

jaka jest średnia procentowa zawartość próchnicy?

1,0-3,5%

Znaczenie próchnicy

magazyn N; trwała struktura; popr. stosunki wodno-powietrzne i cieplne; skład. pokarm. i zw. biol. czynne dla roślin; sorbcja, większa ilość org. glebowych, zapobiega zmianom pH i skutkom 1-stronnego nawożenia mineral. rozkład ŚOR, żyzność i urodzajność

źródła materii organicznej

obumarłe części roślinne; resztki pożniwne i korzenie roślin wyższych; nawożenie naturalne i organiczne (obornik, kompost, nawozy zielone); obumarłe ciała makro- i mezofauny oraz obumarłe mikroorganizmy

Odczyn gleby (kwasowość gleby) – co to?

stosunek jonów wodorowych (H+) do jonów wodorotlenowych (OH-) kształtujący się pod wpływem zawartych w glebie soli, kwasów i zasad; przewaga jonów H+ warunkuje odczyn kwaśny, OH- – odczyn zasadowy, a ich równowaga – odczyn obojętny

Klasyfikacja gleb według odczynu

gleby bardzo kwaśne – pH<4,5; gleby kwaśne – pH 4,6-5,5; gleby słabo kwaśne – pH 5,6-6,5; gleby obojętne – pH 6,6-7,2; gleby zasadowe – pH>7,2

gleby o jakim odczynie przeważają w Polsce?

gleby o odczynie bardzo kwaśnym i kwaśnym, zajmują około 50% powierzchni kraju

jaki odczyn gleby jest optymalny dla większości roślin?

większość roślin uprawnych najlepiej rozwija się przy odczynie lekko kwaśnym i obojętnym

na to wpływa kwasowości gleb?

przyswajalność składników pokarmowych dla roślin; wzrost, rozwój i plonowanie roślin; procesy glebotwórcze