logika

prawo logiczne

forma zdaniowa według której musimy wnioskowac

modus ponendo ponens

sposob potwierdzania przez potwierdzenie

logika formalna

zajmuje sie prawami logiki. cele: formulowanie, porzadkowanie i metody weryfikacji praw logiki

syntaktyka

przedmiotem skladni sa relacje miedzy wyrazeniami jezykowymi ze wzgledu na ich ksztalt (forme). inaczej stnaksa logiczna. okresla kryteria poprawnisci wyrazen jezykowych w oderwaniu od strony znacxeniowej

semantyka

zajmuje sie relacjami miedzh wyrazeniami jezykowymi, a przedmiotami (desygnatami) czyli znaczniem jezyka. relacja miedzy wyrazeniem, a przedmiotem. 1) jako teoria oznaczania 2) jako teoria znaczenia

znaczenie

wlasnosc wyrazen, dzieki ktorym je rozumiemy

definiowanie

podanie cech istotnych dla danego przedmiotu

denotacja

znaczenie, krorego zrodlem jest relacja miedzy zbiotem materilanych desygnatow, a ich nazwa

pragmatyka

sposob uzycia slowa

nazwa

wyrazenie ktore w zdabiach typu a jest b moze wystepowav w roli podmiotu lub orzeczenia

zdanie

wyrazenie ktore podlega wartosciowaniu logicznemu

funktor

wyrazenie laczace wyrazenie proste ze zlozonym

podzial zdsn kateogrycznych wd kryteriow jakosciowych

twierdzace i przeczace

podzj zdan kategorycznych wg kryteriow ilosciowych

ogolne i szczegolowe

bledy definiowania

ifem per idem (to samo przez to samo); bledne kolo; ignotum per ignotum(niezrozumiale przez niezrozumiale); definicja za szeroka lub za waska

glowne pojecia teorii oznaczania

spelnianie i definiowanie

glowne pojecia teorii znaczenia

synonimicznosc, sensownosc, analitycznosc (prawdziwosc na mocy tego samego znaczenia)

pojecia wskazujace na pragmatyke

stwierdzanie, uznawanie, przypuszczanie, przekonywanie, watpienie, zapytywanie, rozkazywanie

znak

medium, pewnym srodkiem za pomoca ktorego dochodzi do komunikacji

typy znakow

slowne, obrazowe, komunikowanke za pomoca milczenia

z czego sklada sie znak

element znaczacy, oznaczony, relacja znakotworcza (cos ustalonego na mocy konwencji)

wyrazenie

znak slowny stanowiacy calosc

wyrazenie zlozone

sklada sie z co najmniej 2 wyrazow, polaczonycb ze soba skladniowo

wypowiedz

wyrazenie pelniace funkcje komunikacyjna

rodzaje funckji

komunikacyjna, opisowa, impresyjna, performatywna, ekspresywna, prezentacyjna

kategorie syntaktyczne

nazwa, zdanie, funktor

desygnat

przedmiot oznaczany przez dana nazwe

nazwy charakteryzuja sie

forma, znaczeniem, oznaczeniem

pojecie

tresc, czyli znaczenie nazwy

konotacja

sposob rozumienia nazwy

cechy konstytutywne, a cechy konsekutywne

konstytutywne - istotne, konsekutywne - nieistotne

podzial nazw ze wg na sposob istnienia desygnatow

konkretne i abstrakcyjne

podzial nazw ze wg na sposob ujecia i strukture desygnatow

zbiorowe (las), prywatne (nieupowazniony), relatywne (brat)

podzial nazw ze wg na sposob w jaki wskazuja na swoje desygnaty

indywidualne (Gniezno), generalne (1. stolica polski) —> oznaczaja te sama nazwe ale maja inny sens; rownowaznosc - ten sam desygnat, rownoznacznosc ten sam sens

podzial nazw ze wg na znaczenie

jednoznaczne i wieloznaczne

podzial nazw ze wg na ilosc desygnatow

ogolne, jednostkowe i puste (jednorozec)

supozycje nazw

prosta(jako znak konkretnego przedmiotu), formalna (jako nazwa dla calego gatunku), materialne uzycie wyrazu (jako znak dla niego samego)

zdanie w sensie logiki

wyrazenie dookreslone, oznajmujace, w czasie terazniejszym lub przeszlym

wymien funktory

nazwotworcze, zdaniotworcze i funkyorotworcze

cel definiowania

uzyskanie jasnosci i precyzji uzywanych nazw, wprowadzenie nowego slowa do zasobu leksykalnego danego jezyka, modyfikacja dotychczasowego znaczenia i sposobu uzycia

budowa definiowania

definiendum - to czego nie wiemy, definiens - zwrot orsy uzyciu ktorego definiujemy i lacznik definicyjny - spelnia funkcjd ustalnie rownowaznosci

funkcja zdaniowa

wyrazenie zdaniowe, w ktorym wyatepuja ienne wolne - zmienne nazwowe

def realna

odnoszaca sie do przedmiotow. odpowiedz na pytanie co to jest przedmiot, zdarzenie, relacja. podaje cechy konstytutywne

def. nominalna

bez wskazywania, slowne tlumaczenie, supozycja materialna

def. kontekstowa

termin DK to funktory, spojniki, kwantycikatory, operatory, nie majace znaczenia poza kontekstem

def. sprawozdawcza

przekazujemy komus kto nie zna danego terminu uzywanegk w danym jezyju, albo gdy chcemy sie upewnic w jaki sposob uzywa nazwy rozmowca

def. projektujaca

ustala znaczenie jakiegos slowa na przyszlosc w projektowanym sposobie uzycia slowa

def. operacyjna

celem nie jest uchwycenie istoty pojecia(zjawiska) lecz poda is przepisow na zmienienie wielkosci odpowiadajacej danemu pojeciu

translacja

znaczeniowa, oznaczania

rozumowanie bezposrednie

opiera sie tylko na jednej przeslance

rozumowanie posrednie

dwie lub wiecej przeslnek

blad formalny

niepoprawny schemat wnioskowania

blad materialny

ktoras z przeslanek jest niepoprawna

matematyka sylogistyki

okreslenie zbioru zalozem

dwa podstawowe aksjomaty

1) kazde a jest a; 2) istnieje przynajmniej jedno takie a ktore jest a

rachunek

dany system musi spelniac to kryterium, aby moc mu przyznac status skutecznosci

rozstrzygalnosc

w praktyce oznacza, ze kazsa regule sensowna jestemy w stanie zweryfikowac

zdanie zakresowe

zdanie ktorego wartosc logiczna jest zdeterminowana przez relacje zachodzaca mieszy zakresami podmiotu i orzeczenia

przedmiot badan stlogistyki klasycznej (SK)

rozumowania w ktorych przeslankami i wnioskami sa zdania zbudowane miedzy zakresami podmiotu i orzeczenia

wartosci zmiennych

wartlsci nazwowe z wylaczeniem pewnych i uniwersalnych

alfabet SK

1) spojniki —> a, e, i, o 2) terminy —> S, P, M1, M2

formula Sk

wyrazenie sensowne ktore musi spelniac pewne kryteria skladniowe

wynikanie (ukryte)

zachodzi na podstawie 1) zaleznksci podanych w przeslankach 2) mozna ustalic relacje zakresowa

sylogizm

gdy mamy 3 przeslanki jawne i zdania kategoryczne

sylogizm wazny

gdy spelnia wszystkie 6 warunkow

funktor

koniunkcji, alternatywy zwyklej, implikacji i negacji

argument

pewna liczba, zamknieta calosc

funkcja

wyrazenie zawierajace zmienne, z krieego po podstawieniu wartosci za zmirnne otezymujemy zdanie

sad

przynajmniej 2 pojecia polaczone spojka “jest”

sad logiczny

kazdy sad mozna ujac jako wartosc pewnej funkcji dla 1 lub wielu argumentow

funkcja zdaniowa

wyrazenie zawierajace zmienne, z ktorych otrzymyjemy zdania po podstawieniu za zmienne ich wartosci

typy f. zdaniowej

wszystkie podstawienia sa zdaniami prawdziwi - TAUTOLOGIA, pewne tak inne nie - KONTRTAUTOLOGIA

zd. zlozone

wyrazenie ktorego pewna czesc jest tez zdaniem w sensie logiki

argumentowosc

z kazdym spojnikiem skojarzona jest liczba naturalna zwana jego argumentowoscia

wyrazenie jezyka KRZ

kazdy skonczony ciag symboli alfabetu tego jezyka

wartosciowanie

teoria zwiazkow miedzy wartoscia logiczna zdan zlozonych zbudowanych z uzyciem spojnikow ekstensjonalnych, a wartosciami logicznymi zdan skladowych

formula

wyrazenie sensowne jezyka krz spelniajce warunki: kazda zmienna zdaniowa jesg wyrazeniem sensownym, jezi alfa i beta sa sensowne to alfa implikuje beta tez jest sensowne

pierwotne schematy wnioskowania

przyjmujemy bez dowody ze okreone schematy sa niezawodne, sa to schematy pierwotne, a zdania stwierdzajace to nazwiemy regulami pierwotnymi

schematy wtorne

opierajac sie na niezawodnosci schematow pierwotnych dowodzimy niezawodnosci innych schematow formalnych, ktore nazwiemy wtornymi

regula odrywania (RO)

z implikacji i jej poprzednika wynika jego nastepnik

regula dolaczania koniunkcji (DK)

z dwoch wyrazen zdaniowych wynika ich koniunkcja

regula opuszczania koniunkcji (OK)

z koniunkcji wynika kazdy z jej czlonow

regula dolaczania alterntywy (DA)

z dowolnego zdania wynika alternatywa, ktorej 1-szym lub 2-gim czlonem jest to zdanie

regula opuszczania alterntywy (OA)

z alternatywy i negacji jedno z jej czlonow wynika 2-gi jej czlon

regula dolaczania rownowaznosci (DE)

rownowaznosc odpowiadajaca danej implikacji wynika z tej implikacji i implikacji odwrotnej

regula opuszczania rownowaznosci (RE)

z danej rownowsznosci wynika odpowiednia implikacja i implikacja odwrotna

dowod zalozeniowy

reguly stwierdzajacej niezawodnosc danego schematu logicznego zaczynamy od wypisania zalozen dowodu ktorymi sa: przeslanki schematu, poprzedniki jego wniosku