WDJ Egzamin

Indeksy

powazane formy oparte na przyleglosci

ikony

powiązane formy oparte na podobieństwie

symbole

powiązane formy ze znaczeniem oparte na konwencji

SEMIOTYKA

dyscyplina zajmuje się badaniem znaków oraz semiozy, procesow uznakowania (tworzenia znaków) np. wskazywanie, analogia, metaf w kulrz komunik

Semiotyka vs jezykoznawstwo

1 Jezykoznawstwo NIE NALEZY do Semiotyki 2. jest odrebna dyscypliną naukową

Czym zajmuje sie Jezykoznawstwo

nauka o budowie i funkcjach jezyka naturalnego.

Dzialy jezykoznawstwa

Fonologia, fonetyka, Gramatyka, Skladnia, Semantyka, Pragmatylka

językoznawstwo opisowe

opisuje oddzielny kazdy system jezyka naturalnego

językoznawstwo porównawcze

porownuje ze soba systemy jezyka naturalnego, klasyfikacja na grupy. Mamy dwa dzial: histotyczne, typologiczne

co nazyw jezykiem naturalnym

«język będący wytworem historycznego rozwoju, w przeciwieństwie do języków sztucznych»

dwa podstawowe funkcje jez naturalnego

1. Funkcja kognitywna (poznawcza) 2. funkcja komunikacyjna

funkcja kognitywna (poznawcza) Jez natur

jezyk cel to nazywanie rzeczywistości pozajezykowej, nazywanie oboektow, z ktorymi sie stykami (nowe odkrycia, wynalazki etc)

funkcja komunikacyjna -

przekaz informacji, komunikujemy komunikaty. Komunikajca werbalna. Kiedy piszemy teksty również tą funkcę realizujem

wedlug FdeSaussure'a jak zbudow znak jezykowy

jest arbitralny tzn element znaczący (signifiant, forma) w zaden sposob nie jest umotywoany w stosunku do elementu znaczonego (signife, znaczenie)

cehy jezyka naturalnego jako systemu

- abstrakcyjny (nie podlega obserwacji zmyslowej) - spolecznym (nalezy do wszyskich czlon danej spolecznosci) - trwałym, choc sie rozwija

cechy jezyka naturalnego jako realizacji jezyka (mowa, tekst)

- akt konkretny (odegranie za pomoca sluchu, wzroku) - charakter jednostkowy (tworzony przez konkr czlowieka w danej sytiacj - odznacza sie ulotnosci, zmiennosc

głoska

ogól wszystkich cech dziwku wydwanych przez czlowieka

fonem

zbiór cech diaktrycznych głoski! Sluza do oddzielania i odróżniania wyrazów,

człon nacechowany

Gdy chcemy porownac 2 litery? przyklad p: b - b to czlon nacechowany a p nienacehowany, fonem posiadający cechę pozytywną opozycji nazywamy członem nacechowanym, a człon odróżniający się od poprzedniego tylko brakiem tej cechy - to człon nienacechowany.

morfem oraz jakie podziały

Najmniejszy znaczeniowo niepodzielny fonemów pełniacy okreslona funkcje (Podział: gramatyczny (rdzenne, glowne) lub leksykalne (poboczne)

fleksja

dział gramatyki zajmujący się opisem form wyrazowych Wyróżniamy 10 części mowy, z których 5 odmienia się (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek), a 5 jest nieodmiennych (przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik, partykuła).

Fonologia i Fonetyka

Fonologia: bada fonemy, fonetyka - bada artykulacje

Gramatyka

nauka opisująca zbiór reguł językowych rządzących organizacją wypowiedz

Skladnia

nauka badająca znaczenia wyrazów i zdań z nich zbudowanych

Pragmatyka i Semantyka

zajm się użyciem języka (funkcja komuniikacyjna) a skl: opisuje znaczenia w języku

Odmiana rzeczownika

Rodzaj? Liczby i przypadki

Rz wzgl rodzaju

rodzaju męskim - temat bez końcowki: chłop-Q Rodzaj żeński - najczesc koncowki a, i np. ksiazk-a Rodzaj nijaki: koncowki o, e,ę okn-o

Rz wzgl liczba

Rzeczowniki najczesniej wystepuje w liczbie pojedynczej i mnogiej. Poj: jeden przedmiot mnoga: dwa lub wiecej przedmiotów

Rz wzgl przypadek 1

Rzeczowniki w polskim wystepuja w 7 przypadkach, 6-sc rozpoznajamy za pomoca pytan a 7-dmy: WOŁACZ służy do bezposredniego zwracasia sie do kogos lub czegos.

Rz wzgl przypadek 2

Mianownik(kto? co?) Cel (komu? czemu?) Biernik (kogo? co?) Narz (z kim? z czym?) Miejsc (o kim? o czym?) Wołacz (o...)

Przykład człon nacechowany

p: b –p jest członem nienacech, bo nie posiada dźwięczności, wyst przed samogłoskami (pan, puch), spółgłoskami bezdźwięcznymi (/bapka/), a także na końcu wyrazów (słup, trup); b jest członem naceh, posiada dzwiecz, ale na końcu wyrazu ją traci (/chlep/)

cecha dystynktywna: samogloska

◦przednia wysoka: i, y◦przednia średnia: e, ę◦środkowa: a◦tylna średnia: o, ą◦tylna wąska: u

cecha dystynktywna: społgłoska

◦zwartość/szczelinowość –para: fara◦ustność/nosowość –papa: mama◦wargowość/przedniojęzykowość –pył: tył◦bezdźwięczność/dźwięczność –pył: był◦twardość/miękkość –pasek: piasek