TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA 1 - WŁÓKNA

tkanka łączna właściwa – funkcje

stanowi zrąb (stroma) i ochroną mechaniczną dla innych tkanek i narządów i nadaje im kształt, transportuje substancje odżywcze i produkty metabolizmu, broni organizm przed obcymi związkami chemicznymi, wirusami, bakteriami i innymi obcymi komórkami

Tkanka łączna właściwa – ogólna budowa

zawiera komórki oraz szczególnie obfitą substancje międzykomórkową ECM (extracellular matrix)

Jak zbudowana jest substancja międzykomórkowa tkanki łącznej właściwej?

Składa się z istoty podstawowej i włókien, znajdują się w niej liczne naczynia krwionośne; w istocie międzykomórkowej krąży płyn tkankowy, a wraz z nim substancje odżywcze i metabolity

z jakiej tkanki powstaje tkanka łączna właściwa?

z mezenchymy która wywodzi się z mezodermy

Czym jest mezenchyma?

zarobkową i składową postacią tkanki łącznej, w której skład wchodzą komórki gwiaździste łączące się między sobą; istota między komórkowa jest bezpostaciowe tym żelem

jak inaczej określana jest mezenchyma?

tkanka łączna galaretowata

gdzie występuje z mezenchyma?

np. w sznurze pępowinowym, a po urodzeniu w miazdze zęba

Jak wygląda istota podstawowa tkanki łącznej właściwej oglądana przez mikroskop świetlny?

ma charakter bezpostaciowy

czym jest istota podstawowa tkanki łącznej właściwej?

jest rodzajem żelu wiążącego znaczne ilości wody i podtrzymującego komórki i włókna

Co wchodzi w skład istoty podstawowej tkanki łącznej właściwej?

glikozaminoglikany (GAG), które wiążą się z białkami tworząc makro cząsteczki nazywane proteoglikanami, a także glikoproteiny

czym są glikozaminoglikany (GAG)?

są długimi, nierozgałęzionymi łańcuchami składającymi się z disacharydów

Z czego składają się disacharydy glikozaminoglikanów (GAG)?

z kwasu glukuronowego (lub iduronowego) oraz acetylogluozaminy i/lub acetylogalaktozaminy

Jakie rodzaje glikozaminoglikanów istoty podstawowej można wyróżnić?

kwas hialuronowy, 4-siarczan chondroityny, 6-siarczan chondroityny, siarczan dermatanu, siarczan heparanu, heparynę i siarczan keratanu (nazywany kiedyś mukopolisacharydami)

co wypełnia przestrzenie istoty międzykomórkowej tkanki łącznej właściwej?

agregaty proteoglikanów

jaka jest funkcja agregatów proteoglikanów w istocie międzykomórkowej tkanki łącznej właściwej?

wiążą duże ilości wody, tworząc z istoty podstawowej rodzaj porowatego uwodnionego żelu; pozwala to na przemieszczanie dużych ilości hydrofilnych cząsteczek oraz stwarza podłoże dla ruchu komórek

jaki glikozaminohlikan odgrywa szczególnie ważną rolę w gojeniu się ran oraz w rozwoju płodowym?

kwas hialuronowy

jaki proteoglikan występuje w chrząstce?

agrekan

jaki proteoglikan występuje na powierzchni komórek i w istocie międzykomórkowej?

betaglikan

jaki proteoglikan występuje powszechnie w tkance łącznej?

dekoryna

jakie proteoglikany występują w blaszce podstawnej?

perlekan i agryna

jaki proteoglikan występuje w pęcherzykach wydzielniczych leukocytów

serglicyna

jaki proteoglikan jest transbłonowym składnikiem komórek łączącym makrocząsteczki istoty międzykomórkowej z filamentami aktynowymi?

syndekan

Czym są glikoproteiny istoty podstawowej tkanki łącznej właściwej?

są kompleksami niedużych cząsteczek oligosacharydów i dużych cząsteczek białek

jaki glikoproteiny wyróżnia się w istocie podstawowej tkanki łącznej właściwej?

fibronektyna, laminina, osteopontyna

Jaka jest funkcja glikoprotein istoty podstawowej tkanki łącznej właściwej?

odgrywają rolę przy przylega iu do podłoża komórek, w wyniku ich wiązania się z glikoproteinami błony komórkowej (integrynami i selektynami) oraz w kierunkowaniu ruchu komórek

Skąd pochodzi płyn tkankowy istocie podstawowej tkanki łącznej?

głównie z osocza krwi ale także z płynu wypływającego z komórek

Jakie włókna znajdują się w istocie międzykomórkowej tkanki łącznej?

włókna kolagenowe oraz ich odmiana – włókna siateczkowe, włókna sprężyste oraz ich odmiany – włókna oksytalanowe i włókna elauninowe

Włókna kolagenowe – inna nazwa

włókna klejodajne

Najczęściej występujące białko w ciele

kolagen (ok. 25% wszystkich białek)

Jak zbudowana jest makrocząsteczka kolagenu?

składa się z 3 spiralnie zwiniętych dookoła siebie łańcuchów polipeptydowych, które tworzą helisa alfa; Taka cząsteczka nazywa się tropokolagen

co jest głównym aminokwasem kolagenu?

glicyna (ok. 35%) oraz prolina (ok. 12%)

Jakie są najbardziej charakterystyczne aminokwasy kolagenu?

hydroksyprolina i hydroksylizyna, Które powstają przez hydroksylację proliny i lizyny

Ile łańcuchów kolagenu alfa zidentyfikowano?

ok. 25 różniących Się między sobą składem aminokwasowy oraz charakterem i ich glikozylacji

Ile typów kolagenu zidentyfikowano?

ponad 20

Jaki kolagen najczęściej występuje w tkankach?

kolagen typu I, II, III, IV, V, VI, VII, IX i XII

Kolagen którego typu wytwarza fibrylarne makrocząsteczki i włókienka różnej grubości?

kolagen typu I, II, III, V, VII i XI

Kolagen którego typu wytwarza struktury wielokątne, homogenne w obrazie mikroskopowym?

Kolagen typu IV

kolagen którego typu wiąże się z różnymi włókienkami kolagenowymi, łącząc je między sobą?

kolagen typu XII oraz kolagen FACIT

Co tradycyjnie określane jest mianem włókien kolagenowych?

grubsze włókienka i włókna, zbudowany w kolagen typu I

co tradycyjnie określane jest mianem włókien siateczkowych?

cieńsze włókna zbudowane z kolagenu typu III

Jaki typ kolagenu jest najczęściej spotykany w organizmie?

kolagen typu I (ok. 90% kolagenu)

W jakiej postaci włókna kolagenowe występują najczęściej?

włókna kolagenowe występują najczęściej w wiązkach o grubości 50 - 100 mikrometrów

cecha fizyczna włókien kolagenowych i ich wiązek

Duża wytrzymałość na rozciąganie

Jaki enzym rozkłada kolagen?

enzym hydrolityczny kolagenaza, występuje w soku trzustkowy, lizosomach fibroblastów, histiocytów, osteoblastów i innych komórek, a także w niektórych bakteriach

Kolagen jest na ogół kwaso- czy zasadochłonny?

kwasochłonny

Włókna siateczkowe – inna nazwa

włókna retikulinowe lub włókna argentofilne

Jaki kolagen wchodzi w skład włóknien siateczkowych?

kolagen typu III

Czym wybarwiają się włókna siateczkowe?

solami srebra

Gdzie występują włókna siateczkowe?

występują obficie w większości narządów wewnętrznych, gdzie wchodzą w skład zrębu (stromy); wchodzą także w skład błon podstawnych

Gdzie syntetyzowane są polipeptydowe łańcuchy kolagenu?

w RER fibroblastów, chondroblastów, komórek Ito wątroby (w stanach chorobowych), komórek mięśni gładkich, komórek nabłonka nerki i odontoblastów; ponadto kolagen typu IV jest syntezowany przez komórki nabłonków

Co może powstawać między sąsiednimi włókienkami tropokolagenu?

wiązania krzyżowe (kowalnecyjne wązania lizyna-lizyna lub hydroksylizyna-hydroksylizyna) wytwarzane za pośrednictwem grup aldehydowych przez enzym oksydazę lizynową

Gdzie występują włókna sprężyste?

występują obficie w narządach, których funkcje wymagają sprężystości, np. w ścianie tętnic, płucach, małżowinie usznej itp.

Główna cecha fizyczna włókien sprężystych

podatne na rozciąganie

czym swoiście wybarwiają się włókna sprężyste?

rezorycyną lub orceiną

z czego zbudowane są włókna sprężyste?

Z glikoproteiny elastyny oraz włókienek, które są zatopione w elastynie

z czego zbudowane są włókienka we włóknach sprężystych?

z fibryny 1, fibryny 2, glikoproteiny towarzyszącej (MAGP) i innych

Do jakich białek należy elastyna?

do skleroprotein, które są rozciągliwe i sprężyste

Gdzie syntezowana jest elastyna?

w RER fibroblastów, chondroblastów i miocytów gładkich; niekiedy komórki wytwarzające elastynę nazywane są elastocytami

Główne aminokwasy elastyny

glicyna, prolina, lizyna

Jakie włókna są szczególnie odporne na hydrolizę kwasową?

włókna oksytalanowe (odmiana włókien sprężystych)

Gdzie występują włókna oksytalanowe?

w ścięgnach, miazdze zębów, obwódce rzęskowej oka i innych skupieniach tkanki łącznej właściwej

Gdzie występują włókna elauninowe

rzadko spotykane w tkance łącznej, szczególnie dużo występuje w błonie podstawnej nabłonka gruczołów potowych, gdzie są jedynymi włóknami tkanki łącznej

Metaloproteinazy – co to?

enzymy hydrolityczne rozkładające kolagen i elastynę

Jaką rolę odgrywają metaloproteinazy?

odgrywają ważną rolę w czasie rozwoju, wzrostu, gojeniu ran, angiogenezie i inwazji komórek nowotworowych, ułatwiając poruszanie się komórek w istocie międzykomórkowej

Jakie enzymy należą do metaloproteinaz?

stromelizyny, kolagenazy 1, 2, i 3, gelatynazy A i B

Co rozkładają stromelizyny?

kolagen typu IV i elastynę

Co rozkładają kolagenazy 1, 2 i 3?

kolagen typu I, II, III i V

Co rozkładają gelatynazy A i B?

kolagen typu I