Biologia

Gen

podstawowa jednostka dziedziczenia pojedynczy gen to fragment dna który zawiera informacje dotyczącą budowy białka lub cząsteczki RNA

genom

kompletna informacja genetyczna komórki lub organizmu

ekson

sekwencja kodująca która zawiera informacje o kolejności ułożenia aminokwasów w białkach lub o budowie RNA

intron

sekwencja niekodująca która nie zawiera informacji o budowie białek ani o budowie RNA

gen nieciągły

gen organizmów eukariotycznych, z intronami

gen ciągły

gen organizmów prokariotycznych, nie występują inteony

funkcje DNA

jest materiałem genetycznym wszystkich organizmów i niektórych wirusów. odcinki DNA geny zawierają informacje konieczne do syntezy białek oraz RNA. jest nośnikiem informacji genetycznej odpowiada za dziedziczenie cech

replikacja DNA

proces prowadzący do powielania cząsteczek DNA

mitoza

jest podziałem który pozwala na zwielokrotnienie liczby takich samych komórek

mejoza

jest podziałem redukcyjnym w jej wyniku z komórki diploidalnej powstają cztery komórki haploidalne

funkcje RNA

biosynteza białek, przenoszenie informacji o budowie białka z jądra komórkowego na rybosomy, Transport aminokwasów na rybosomy

zasada komplementarności

polega na tym że zasady azotowe obu łańcuchów DNA łączą się w określony sposób adenina z tyminą a guanina z cytozyną

kod genetyczny

to sposób zapisu informacji o budowie białek w sekwencji kwasów nukleinowych

kodon

koduje poszczególne aminokwasy tworzące białka Każdy kodon składa się z trzech kolejnych nukleotydów

ekspresja genów

proces odczytywania informacji genetycznej i syntezy na jej podstawie odpowiednich cząsteczek białka lub RNA

biosynteza białek

ekspresja genów kodujących białka

transkrypcja

czyli przepisywanie informacji z DNA na mRNA w jej wyniku powstaje cząsteczka mRNA o sekwencji komplementarnej do sekwencji DNA

translacja

czyli przetłumaczenie języka nukleotydów na język aminokwasów w jej wyniku Na podstawie informacji zawartej w mRNA jest syntezowane odpowiednie białko

modyfikacja potranslacyjna

polega najczęściej na nadawaniu białku odpowiedniego kształtu w czasie modyfikacji białka mogą także zostać usunięte niektóre aminokwasy lub mogą do niego dostać przyłączone dodatkowe związki

przykłady sposobów regulacji ekspresji genów

regulacja dostępu do genów, aktywność białek regulatorowych, alternatywne składanie mRNA

chromatyda

połówka chromosomu która zawiera jedną cząsteczkę DNA

centromer

miejsce połączenia dwóch chromatyd

genotyp

zespół wszystkich genów występujących w organizmie

fenotyp

widoczne cechy organizmów

allel

wersja danego genu

allel dominujący

oznaczamy go wielką literą

allel recesywny

oznaczamy go małą literą

Pierwsze prawo Mendla

prawo czystości gamet mówi on o tym że w każdej gamecie znajduje się tylko 1 allele danego genu

drugie prawo Mendla

nazywane prawem niezależnej segregacji cech mówi że cechy są dziedziczone niezależnie od siebie Spowodowane jest to tym że allele różnych genów są rozdzielane do gamet niezależnie od siebie

krzyżówka testowa

pozwala sprawdzić czy osobnik wykazujący cechę dominującą jest heterozygotą czy homozygotą dominującą

krzyżówka jednogenowa dla dwóch heterozygot

Zgodnie z Pierwszym prawem Mendla jest stosunek fenotypów trzy do jednego

krzyżówka dwugenowa

dla dwóch podwójnych heterozygot zgodnie z drugim prawem Mendla tego stosunek fenotypów 9331

polimeraza DNA

enzym odpowiadający za tworzenie nowych miedzianych oraz kontroluje też poprawność procesu replikacji DNA

homozygota

organizm posiadający identyczne allele danego genu w chromosomach, wytwarzają zawsze gamety jednakowego typu

heterozygota

organizm posiadający zróżnicowane allele tego same genu, gamety mogą być różne

rRNA

po połączeniu z białkami tworzy rybosomy, na których zachodzi biosynteza białek

mRNA

przenosi informacje o budowie białka z jądra komórkowego na rybosomy

tRNA

transportuje aminokwasy na rybosomy

polimeraza RNA

enzym który odpowiada za transkrypcje zachodzącą w jądrze komórkowym która polega na syntezie mRNA

pre-mRNA

złożony z eksonów i intronów

modyfikacje potranskrypcyjne

wycięcie intronów i złożenie eksonów

kod genetyczny trójkowy

każde trzy kolejne nukletydy kwasu nukleinowego oznaczają jeden aminokwas - tworzą jeden kodon

ko genetyczny jednoznaczny

jeden kodon oznacza zawsze jeden aminokwas

kod genetyczny zdegradowany

jeden aminokwas może być kodowany przez więcej niż jeden kodon

bezprzecinkowy

nie ma wolnych nukletydów, każdy nukleotyd wchodzi w skład jakiegoś kodonu