prawo rzeczowe
| Pytanie | Odpowiedź | |||
|---|---|---|---|---|
|
rzeczy Materialne, poznawalne zmysłowo, Byty fizycznie istniejące, mające samoistny charakter, mogą być przedmiotem prawa własności
|
||||
|
rzeczy Niematerialne, Dostępne wyłącznie poznaniu intelektualnemu, Byty abstrakcyjne, istniejące w oparciu o obowiązujące prawo, nie mogą być przedmiotem prawa własności
|
||||
|
Rzeczy w obrocie, rzeczy które są przedmiotem własności prywatnej bądź w każdej chwili bez żadnych innych warunków mogą stać się przedmiotem własności prywatnej
|
||||
|
Rzeczy poza obrotem, rzeczy które póki mają ten status nie mogą być przedmiotem prywatnej własności
|
||||
|
Rzeczy publiczne, rzeczy które należały do narodu rzymskiego (drogi, porty morskie, teatry publiczne)
|
||||
|
należały do wszystkich ludzi (powietrze, morze)
|
||||
|
rzeczy poświęcone bogom, poświęcone uroczystym aktem nazwanym konsekracją, miały ten status dopóki nie przeprowadzono aktu przeciwnego nazwanego profanacją
|
||||
|
rzeczy poświęcone bogom w inny sposób, bogowie mają je chronić (mury, bramy miejskie)
|
||||
|
rzeczy związane ze zmarłymi (miejsca pochówku, urny, cmentarze)
|
||||
|
Rzecz niczyja, rzecz, która nie jest przedmiotem niczyjej własności w danym momencie, ale jednocześnie nie stanowi rzeczy wyjętej z obrotu. Własność na rzeczach niczyich nabywano zasadniczo poprzez zawłaszczenie
|
||||
|
rzeczy należące do wrogów państwa rzymskiego
|
||||
|
rzeczy porzucone z zamiarem pozbycia się ich własności
|
||||
|
rzeczy wchodzące w skład nieobjętego spadku - nabywane poprzez szczególny rodzaj zasiedzenia (usucapio pro herede)
|
||||
|
skarb
|
||||
|
rzecz w której nie można wyróżnić części składowych, jest jednorodna, powstała w spoób naturalby bądź sztyczny
|
||||
|
rzecz składająca się z części składowych, które nie mają prawnej samodzielności połączonych trwale w jedną całość. przy przyłączeniu cudzej rzeczy do rzeczy innej osoby to rzecz przyłączona traci swoją prawną samodzielność, nie można jej windykować
|
||||
|
zbiór rzeczy określonych wspólną nazwą służących zazwyczaj do jednego celu
|
||||
|
Własność przenoszona za pomocą mancypacji oraz in iure cessio.
|
||||
|
Do przeniesienia własności wystarczała traditio
|
||||
|
rzeczy ruchome, wszystkie rzeczy niebędące nieruchomościami. Zasiedzenie tych rzeczy wymagało rocznego posiadania
|
||||
|
nieruchomości, wyodrębnione części powierzchni ziemskiej oznaczone granicami i stanowiące odrębny przedmiot własności; oraz ich części składowe trwale z nim połączone. są to rzeczy oznaczone indywidualnie. Zasiedzenie 2 lata
|
||||
|
ich prawidłowe wykorzystanie, zgodne z ich celem polega na ich zużyciu
|
||||
|
ich prawidłowe wykorzystanie nie polega na ich zużyciu
|
||||
|
takie które można podzielić bez zmiany ich istoty lub znaczącej zmiany wartości
|
||||
|
takie których nie można podzielić bez zmiany ich istoty lub znaczącej zmiany wartości
|
||||
|
pożytki
|
||||
|
organiczne płody rzeczy lub oddzielone od nich części składowe, które stanowią normalny dochód z tej rzeczy
|
||||
|
dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego
|
||||
|
rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym i stałym związku odpowiadającym temu celowi.
|
||||
|
Posiadanie- władztwo faktyczne nad rzeczą
|
||||
|
element obiektywny - rzeczywiste władztwo fizyczne nad rzeczą [wykonywane niekiedy pośrednio - poprzez udostępnienie rzeczy innej osobie]
|
||||
|
element subiektywny - wola władania rzeczą we własnym imieniu
|
||||
|
Dzierżenie- władztwo faktyczne nad rzeczą obejmujące jedynie corpus, ale sprawowane in alieno nomine. To czy dana osoba jest dzierżycielem czy posiadaczem poznajemy po danym stosunku prawnym
|
||||
|
posiadanie słuszne- oparte o prawidłową podstawę prawną
|
||||
|
posiadanie niesłuszne- pozbawione prawidłowej podstawy prawnej
|
||||
|
posiadanie w dobrej wierze- osoba która nie ma podstawy prawnej posiadania, ale jest przekonana i dokonała należytej staranności myśląc że ta podstawa prawna istnieje
|
||||
|
posiadaczem w złej wierze jest osoba, która wie, lub powinna wiedzieć że nie ma prawidłowej podstawy prawnej posiadania
|
||||
|
Posiadanie wadliwe- nabyte w sposób niedozwolony
|
||||
|
wymagano, by nabywca posiadania pojął rzecz we władztwo fizyczne (corpus) oraz, by miał wolę posiadania rzeczy dla siebie (animus)
|
||||
|
przekazanie władztwa nad rzeczą
|
||||
|
nabycie nieruchomości przez okazanie jej z wysoko położonego punktu
|
||||
|
sytuacja gdy dotychczasowy dzierżyciel na podstawie czynności prawnej staje się posiadaczem
|
||||
|
umowne przeniesienie posiadania, w którym dotychczasowy posiadacz staje się dzierżycielem
|
||||
|
służą do ochrony posiadania które ktoś narusza (charakter prohibitoryjny)
|
||||
|
służy do ochrony posiadania rzeczy ruchomych
|
||||
|
służy do ochrony posiadania nieruchomości, przysługiwał tylko właścicielowi niewadliwemu
|
||||
|
służą do ochrony utraconego posiadania (charakter restytutoryjny)
|
||||
|
chroni posiadacza wyrzyconego z nieruchomości siłą o ile był posiadaczem niewadliwym i skorzystał z interdyktu w terminie roku
|
||||
|
chroni posiadacza wyrzyconego z nieruchomości siłą zbrojną, przydługiwał także posiadaczowi wadliwemu i nei było ograniczenia z korzystania
|
||||
|
gdy prekarzysta nie oddaje rzeczy na wezwanie właściciela
|
||||
|
„pełne władztwo nad rzeczą"; prawo podmiotowe bezwzględne, rodzaj władztwa nad rzeczą uprawniający do korzystania z niej oraz rozporządzania nią z wyłączeniem innych osób
|
||||
|
Dominium est ius de re corporali perfecte disponendi, nisi lege prohibeatur
|
||||
|
sprzeciw co do wzniesienia nowego budynku na gruncie sąsiednim
|
||||
|
interdykt o rozbiórkę
|
||||
|
Prawo do posiadania rzeczy
|
||||
|
prawo do używania rzeczy
|
||||
|
prawo do zużycia rzeczy
|
||||
|
nadużycie prawa podmiotowego
|
||||
|
prawo do pobierania pożytków z rzeczy
|
||||
|
prawo do rozporządzania rzeczą
|
||||
|
współwłasność, sytuacja, w której istnieje kilku właścicieli na jednej rzeczy - każdy z nich miał swój udział wyrażony ułamkowo
|
||||
|
ustalenie korzystania z rzeczy
|
||||
|
jeżeli są się w stanie dogadać, zgodne oświadczenie woli współwłaścicieli
|
||||
|
jeżeli nie są w stanie się dogadać, na podstawie actio communi dividundo
|
||||
|
własność kwirytarna, przysługiwała tylko obywatelom rzymskim, chroniona przez prawo cywilne
|
||||
|
rodzaj władztwa na rzeczy który powstawał w sytuacji kiedy dana osoba nie nabywała własności kwirytarnej, ale w świetle prawa pretorskiego zasługiwała na ochronę- mogła wykonywać wszystkie uprawnienia właściciela z włączeniem innych osób
|
||||
|
szkodliwe oddziaływania sąsiedniego gruntu
|
||||
|
podwójna własność- gdy było dwóch właścicieli (bonitarny i kwirytarny), po roku (w przypadku rzeczy ruchomych) lub 2 latach (w przypadku rzeczy nieruchomych) właściciel bonitarny stawał się właścicielem kwirytarnym w skutek zasiedzenia
|
||||
|
quasi-własność na gruntach prowincjonalnych- położonych poza italią
|
||||
|
podatek gruntowy
|
||||
|
gdy poprzednik prawny przenosi własność na nabywcę
|
||||
|
czynność zobowiązująca do przeniesienia własności i jednocześnie causa dla czynności rozporządzającej
|
||||
|
czynność rozporządzająca- czynność rodząca skutek rzeczowy w postaci przeniesienia własności
|
||||
|
pochodny, formalny sposób nabycia własności kwirytarnej polegający na rytualnym przekazaniu rzeczy z udziałem libripensa i w obecności 5 świadków [wszyscy musieli być dojrzałymi obywatelami rzymskimi]. była czynnością prawną abstrakcyjną
|
||||
|
pochodny, formalny sposób nabycia własności kwirytarnej polegający na pozornym procesie windykacyjnym (odstąpieniu rzeczy w obecności pretora na wzór fazy in iure w procesie - stąd nazwa)
|
||||
|
pochodny, nieformalny sposób nabycia własności polegający na wydaniu rzeczy. W przypadku res mancipi dochodziło do nabycia wyłącznie własności bonitarnej
|
||||
|
słuszna przyczyna tradycji, czynność zobowiązująca na podstawie której dokonuje się tradycji
|
||||
|
sposób nabycia własności przez nieprzerwane posiadanie rzeczy w ciągu ustawowo określonego czasu, przy zachowaniu określonych prawem przesłanek
|
||||
|
Usucapio est adiectio dominii per continuationem possessionis temporis lege definiti
|
||||
|
dostępne tylko obywatelom rzymskim zasiedzenie według prawa cywilnego prowadzące do nabycia własności kwirytarnej po spełnieniu przesłanek
|
||||
|
rzecz musiała być niewyłączona od zasiedzenia. Rzeczami wyłączonym od zasiedzenia były rzeczy: wyłączone z obrotu, niematerialne (wyjątek- służebności, spadek), skradzione bądź zabrane przemocą, należące do fiskusa
|
||||
|
słuszny tytuł zasiedzenia- podstawa prawna w oparciu o którą weszło się w posiadanie
|
||||
|
zasiedzenie na gruntach prowincjonalnych prowadzące do nabycia possessio vel ususfructus. Instytucja wykształciła się z zarzutu procesowego „długiego czasu". Następowało po spełnieniu przesłanek
|
||||
|
zasiedzenie gruntu w przypadku gdy poprzednik zamieszkuje tę samą prowincję w której znajduje się dany grunt
|
||||
|
zasiedzenie gruntu w przypadku gdy poprzednik zamieszkuje inną prowincję niż ta w której znajduje się dany grunt
|
||||
|
Zawłaszczenie- pierwotny sposób nabycia własności na rzeczach niczyich [za wyjątkiem skarbu oraz przedmiotów wchodzących w skład spadku nieobjętego] za spełnieniem dwóch przesłanek
|
||||
|
res nullius cedit primo occupanti
|
||||
|
nabycie własności poprzez połączenie rzeczy- rzecz dotychczas samodzielna staje się częścią składową innej rzeczy („rzeczy głównej")
|
||||
|
zasada według której należało określić która rzecz ma charakter przyrostu a która stanowi rzecz główną
|
||||
|
przymulisko - nabycie własności na gruncie nadbrzeżnym, który wyłonił się wskutek powolnego nanoszenia osadu
|
||||
|
stosowano zasadę accessio cedit principali - należało określić, która rzecz ma charakter „przyrostu", a która stanowi „rzecz główną"; najczęściej dotyczyła akcesji rzecznych
|
||||
|
oderwisko - nabycie własności wskutek trwałego połączenia gruntu nadbrzeżnego z fragmentem gruntu oderwanym przez gwałtowny bieg w górze rzeki (przyjmowano, że trwałe połączenie zachodzi, gdy ukorzenią się rośliny)
|
||||
|
osuszone wskutek zmiany biegu rzeki publicznej koryto przypadało właścicielom gruntów nadbrzeżnych
|
||||
|
wyspa powstała na rzece przypadała właścicielom gruntów nadbrzeżnych
|
||||
|
również stosowano zasadę accessio cedit principali. wymagała każdorazowego ustalenia, która rzecz jest „główna", a która stanowi „przyrost".
|
||||
|
przyspawanie - połączenie w sposób uniemożliwiający identyfikację miejsca złączenia „przyrostu" (części składowej) i „rzeczy głównej" - definitywne nabycie własności
|
||||
|
przylutowanie - połączenie w sposób umożliwiający identyfikację miejsca złączenia „przyrostu" [części składowej] i „rzeczy głównej" - możliwość zastosowania actio ad exhibendum a następnie windykowania „przyrostu"
|
||||
|
stosowano zasadę superficies solo cedit - nieruchomość jest zawsze „rzeczą główną", a ruchomość stanowi „przyrost"
|
||||
|
zasada według której rzeczą główną jest zawsze nieruchomość, a ruchomość stanowi przyrost
|
||||
|
postawienie budynku na cudzym gruncie z własnych materiałów - budynek staje się częścią składową gruntu o ile ma trwałe fundamenty
|
||||
|
zasadzenie roślin na cudzym gruncie - stają się częścią składową gruntu z chwilą ukorzenienia
|
||||
|
zasianie zbóż na cudzym gruncie.
|
||||
|
nabycie własności na rzeczy ruchomej wykonanej z cudzych materiałów bez zgody ich właściciela
|
||||
|
ochrona prawa własności
|
||||
|
skarga windykacyjna/ wydobywcza- środek ochrony prawnej przysługujący właścicielowi kwirytarnemu, który pozbawiony został posiadania rzeczy
|
||||
|
posiadacz fikcyjny -osoba, która twierdziła, że jest posiadaczem, by umożliwić zasiedzenie innej osobie lub podstępnie pozbyła się rzeczy, by uniknąć zasądzenia
|
||||
|
z wszystkimi pożytkami
|
||||
|
sędzia wzywał pozwanego do zwrotu rzeczy pod rygorem zasądzenia na kwotę odpowiadającą wartości rzeczy oszacowanej przez powoda
|
||||
|
Nakłady- wydatki związane z rzeczą
|
||||
|
nakłady konieczne- wydatki niezbędne dla zachowania rzeczy w stanie przydatnym do normalnego korzystania zgodnie z jej przeznaczeniem
|
||||
|
nakłady użyteczne- wydatki poniesione w celu ulepszenia rzeczy
|
||||
|
nakłady zbytkowne- wydatki w celu nadaniu rzeczy cech odpowiadających szczególnym upodobaniom posiadacza
|
||||
|
prawo retencji - prawo do zatrzymania rzeczy przez jej posiadacza do chwili rozliczenia nakładów
|
||||
|
skarga negatoryjna- skarga przysługująca właścicielowi kwirytarnemu, którego prawo na rzeczy zostaje naruszone w inny sposób, niż poprzez pozbawienie go posiadania, który żąda zaprzeczenia jakoby pozwanemu przysługiwało jakieś prawo na rzeczy powoda
|
||||
|
stypulacyjne zabezpieczenie, mającego gwarantować, że w przyszłości nie dojdzie już do naruszeń
|
||||
|
skarga windykacyjna przysługująca właścicielowi bonitarnemu. Opierała się ona o fikcję, zgodnie z którą powód będący posiadaczem zmierzającym do zasiedzenia, był traktowany jak właściciel kwirytarny
|
||||
|
prawa na rzeczy cudzej- Ograniczone prawa rzeczowe- prawa rzeczowe o charakterze bezwzględnym, polegające na wykonywaniu ograniczonego władztwa nad rzeczą, będącą cudzą własnością
|
||||
|
Servitus in faciendo consistere nequit
|
||||
|
Servitus servitutis esse non potest
|
||||
|
Servitutibus civiliter utendum est
|
||||
|
Nemini res sua servit
|
||||
|
służebności związane z budownictwem
|
||||
|
użytkowanie- Przedmiotem użytkowania mogły być tylko rzeczy niezużywalne (w przypadku rzeczy zużywalnych uznawano istnienie „użytkowania nieprawidłowego" - quasi-ususfructus - konstrukcja zbliżona do pożyczki)
|
||||
|
Ususfructus est ius alienis rebus utendi, fruendi salva rerum substantia
|
||||
|
używanie - prawo do korzystania z cudzej rzeczy, ale zasadniczo bez możliwości pobierania pożytków [chyba, że dla własnej konsumpcji]
|
||||
|
prawo do zamieszkiwania w cudzym domu
|
||||
|
prawo do korzystania z cudzych niewolników i zwierząt
|
||||
|
zastrzeżenie ustanowienia służebności w przypadku mancypacyjnego zbycia gruntu
|
||||
|
powództwo rzeczowe przeciw każdemu, kto uniemożliwia wykonywanie służebności- powód domagał się potwierdzenia przysługującego mu prawa, zaprzestania naruszeń, naprawienia szkód, zabezpieczenia na wypadek naruszeń przyszłych
|
||||
|
ograniczone prawo rzeczowe przysługujące wierzycielowi zastawniczemu (zastawnik) na rzeczy dłużnika zastawnego (zastawca), mające zabezpieczać ewentualne roszczenia zastawnika w przypadku niewykonania przez zastawcę świadczenia.
|
||||
|
"przewłaszczenie na zabezpieczenie" - Historyczny poprzednik zastawu, powiernicze przeniesienie własności rzeczy z zastrzeżeniem jej zwrotu po spłacie długu.
|
||||
|
zastaw ręczny, polegający na przeniesieniu posiadania na zastawnika, a nie własności. Powstawał na podstawie kontraktu realnego (dochodzącego do skutku z wydaniem rzeczy) o tej samej nazwie.
|
||||
|
zastaw umowny, przy którym nie dochodziło do przeniesienia posiadania. W takiej sytuacji dopiero ewentualne niewykonanie zobowiązania przez dłużnika wiązało się z przeniesieniem posiadania przedmiotu zastawu na wierzyciela
|
||||
|
uprawnienie do zachowania przedmiotu zastawu na własność zastawnika
|
||||
|
zaspokajany z pominięciem zasady prior tempore, potior iure
|
||||
