biologia

podstawowe składniki każdego organizmu to

pierwiastki chemiczne

wśród związków chemicznych występują

związki organiczne do których należą między innymi białka lipidy węglowodany i kwasy nukleinowy związki nieorganiczne do których należą między innymi woda i sole mineralne

makroelementy

Pierwiastki które występują w organizmie w dużych ilościach stanowią 0,01% lub więcej jego suchej masy

mikroelementy

Pierwiastki które występują w organizmie w niewielkich ilościach stanowią mniej niż 0,01% jego suchej masy

pierwiastki biogenne makroelementy

węgiel wodór tlen azot fosfor siarka

makroelementy pozostałe makroelementy

wapń magnez potas sód chlor

mikroelementy

żelazo miedź jod fluor kobalt

makroelementy tlen pierwiastki biogennw

65% organizmu jest składnikiem związku organicznych jest substratem oddychania tlenowego zachodzącego w mitochondrium

węgiel makroelementy pierwiastki biogenne

węgiel 18% organizmu Jest składnikiem wszystkich związków organicznych związki węgla głównie glukoza stanowią substrat oddychania tlenowego

wodór makroelementy pierwiastki biogenne

zabierasz 10% organizmu jest składnikiem związku organicznych w postaci jonów decyduje o pH płynów ustrojowych na przykład krwi i limfy bierze udział w wytwarzaniu ATP w mitochondriach

azot pierwiastek biogenny makroelementy

3% organizmu Jest składnikiem kwasów nukleinowych i białek

makroelement pierwiastki biogenne fosfor

jest składnikiem kwasów nukleinowych występuje w ATP nośniku energii fosforan wapnia buduje kości i zęby

makroelementy pierwiastki biogenne siarka

jest składnikiem wielu białek występuje między innymi w białkach budujących włosy paznokcie

pozostałym makroelementy wapń

jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania komórek mięśniowych i nerwowych buduje kości uczestniczy w krzepnięciu krwi

pozostałe makroelementy magnez

jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania komórek mięśniowych i nerwowych reguluje działanie enzymów

pozostałe makroelementy sód i potas

biorą udział w przewodzeniu impulsów nerwowych uczestniczą w regulowaniu ciśnienia krwi oraz ilości wody w organizmie

pozostałe makroelementy chlor

jest składnikiem płynów ustrojowych jest składnikiem soku żołądkowego

mikroelementy żelazo

wchodzi między innymi w skład hemoglobiny białka dzięki któremu erytrocyty transportują tlen

mikroelementy miedź

jest składnikiem enzymów które uczestniczą w uzyskiwaniu energii uczestniczy w tworzeniu melanin barwników skóry

mikroelementy Jod

jest składnikiem hormonów tarczycy przez co wpływa na pracę serca i układu nerwowego oraz na przemianę materii

mikroelementy fluor

jest składnikiem szkliwa które zabezpiecza zęby przed uszkodzeniami chemicznymi na przykład przed kwasami wytwarzanymi przez bakterie

mikroelementy kobalt

jest składnikiem witaminy B12 która bierze udział w powstawaniu erytrocytów

związki organiczne mają szkielet

węglowy Należą do nich między innymi węglowodany białka lipidy i kwasy nukleinowy przykładami związków nieorganicznych występujących w organizmach są wodę i sole mineralne

woda w org

65%

białko w organizmie człowieka

18%

lipidy w organizmie człowieka

10%

sole mineralne w organizmie człowieka

4%

kwasy nukleinowe i inne związki

2%

węglowodany

1%

Gdzie występuje woda

wewnątrz komórek organizmów gdzie stanowi środowisko w którym przebiegają procesy metaboliczne jest także składnikiem płynów ustrojowych na przykład płynu międzykomórkowego i krwi

woda ważny składnik

woda jest głównym związkiem nieorganicznym wchodzącym w skład wszystkich organizmów jej cząsteczki są zbudowane z atomów wodoru i tlenu

budowa cząsteczki wody

ma budowę polarną wyróżniamy dni dwa bieguny biegun dodatni i biegun ujemny

Ile wody znajduje się w oczu

99%

woda w mózgu

75%

woda w skórze

72%

woda wątrobie

68%

kości woda

25%

szkliwo zębów

3%

woda i jej właściwości

rozpuszczalnik(rozpuszcza i transportuje różne substancje) gęstość zależna od temperatury(organizmy wodne mogą przetrwać zimę) duże napięcie powierzchni(drobne organizmy utrzymują się na niej) wysokie ciepło parowania-termoregulacja i duże ciepło właściwe

węglowodany

związki organiczne zbudowane z atomów węgla wodoru i tlenu wyróżniamy wśród nich cukru proste dwucukry czyli cukry złożone z dwóch cukrów prostych wielocukry czyli cukry złożone z wielu cukrów prostych

węglowodany cukry proste monosacharydy

Glukoza fruktoza Galaktoza ryboza deoksyryboza

węglowodany dwucukry disacharydy

maltoza laktoza sacharoza

wielocukry polisacharydy

skrobia glikogen celuloza chityna

cukry proste monosacharydy cechy

cząsteczki mają szkielet węglowy w którym występuje od trzech do ośmiu atomów węgla część cukru prostych na przykład glukoza może występować w postaci łańcucha lub częściej w postaci pierścienia są słodkie w smaku i dobrze rozpuszczają się w wodzie

dwucukry disacharydy

są słodkie w smaku i dobrze rozpuszczają się w wodzie

wielocukry polisacharydy

nie są słodkie w smaku oraz słabo rozpuszczają się w wodzie lub nierozpuszczają się w niej wcale

cukry proste glukoza

podstawowym Źródłem energii dla komórek wchodzi w skład większości 2 i wielocukrów

cukry proste fruktoza

stanowi dodatkowe źródło energii dla komórek ponieważ jest łatwo przekształcona w glukozę wchodzi w skład niektórych dwu i wielocukrów występuje w owocach i miodzie

cukry proste glaktoza

jest składnikiem laktozy oraz niektórych wielocukrów stanowić źródło energii dla komórek

cukry proste deoksyryboza

składnik DNA kwasu deoksyrybonukleinowego związku który jest nośnikiem informacji genetycznej

cukry proste i ryboza

składnik RNA kwasu rybonukleinowego związku który uczestniczy w powstawaniu białek

dwucukry maltoza

produkt rozkładu skrobi zawartej na przykład w ziarnach zbóż człowiek wykorzystuje ją jako substancje słodzącą oraz do produkcji piwa

dwucukry laktoza

składnik mleka ssaków stanowi źródło energii dla komórek

dwucukry sacharoza

jest główną formą transportową cukrów u roślin człowiek wykorzystuje sarozę w przemyśle spożywczym jako substancje słodzącą

wielocukry skrobia

materiał zapasowy u roślin występuje między innymi w bulwach ziemniaka i ziarnach burz skrobia jest trawiona w układzie pokarmowym człowieka Dzięki czemu stanowi źródło cukrów prostych dla organizmów

wielocukry glikogen

materiał zapasowy u zwierząt i grzybów w organizmie człowieka jest zgromadzone w komórkach wątroby i mięśni

wielocukry celuloza

buduje ścianę komórkową roślin w organizmie człowieka nie jest trawiona ponieważ nie wytwarza on enzymów odpowiedzialnych za rozkład wiązań w cząsteczce celulozy

wielocukry chityna

buduje Ściany komórkowe grzybów oraz szkielet zewnętrzny stawonogów na przykład owadów

monosacharydy łączą

monosachary dołączą się wiązaniem 0 glikozydowym dzięki czemu tworzą disacharydy i polisacharydy

białka

polimery zbudowane z 20 różnych aminokwasów połączone są za pomocą wiązań peptydowych aminokwasy utworzą łańcuch powstający informacji genetycznej zawartej w DNA i RNA

aminokwasy zbudowane

z węgla wodoru tlenu i azotu w skład wchodzi również siarka

pojedyncze aminokwas składa się z czterech elementów

centralnie położonego atomu węgla grupy karboksylowej(-COOH) grupę aminowej (- NH2) podstawnika oznaczonego symbolem R

aminokwasy

walina cysteina kwas glutaminowy lizyna kwas asparaginowy histydyna izaleucyna leucyna

białka proste

zbudowane wyłącznie z aminokwasów przykłady histony keratyna albuminy globuliny

białka złożone

zbudowany z aminokwasów i części niebiałkowej przykłady kolagen mioglobina hemoglobina fibrynogen

znaczenie białek

regulują pracę organizmu taką funkcję pełni między innymi hormon białkowy insulina odpowiadają za ruch wykrywają sygnały i przekazują je stanowią zapas substancji odżywczych przenoszą elektrony dzięki czemu umożliwiają wytworzenia ATP w mitochondriach

koagulacja

proces polegający na łączeniu się cząsteczek koloidu większość struktury

denaturacja białka

naruszenie jego struktury przestrzennej pod wpływem czynników fizycznych lub chemicznych

czynniki fizyczne polegające denaturacji białek

wysoka temperatura Powyżej 40 stopni promieniowanie UV promieniowanie rentgenowskie wysokie ciśnienie

Czynniki chemiczne denaturacji białek

stężone kwasy i zasady sole metali ciężkich na przykład rtęci alkoholu na przykład etanol

do wykrywania białek stosujemy

reakcje biuretową pozwala ona wykryć obecność wiązań peptydowych

lipidy

należą do związków organicznych i cząsteczki zawierają węgiel wodór i tlen skład niektórych lipidów mogą też wchodzić azot lub fosfor

lipidy proste

tłuszcze właściwe i woski

nie będę złożona

fosfolipidy glikolipidy

schemat budowy lipidów prostych

lipidy proste=alkohol+kwasy tłuszczowe

schemat budowy lipidów złożonych

lipidy złożone=alkohol+kwasy tłuszczowe+dodatkowe związki

budowa fosfolipidów

hydrofilowa głowa i hydrofobowy ogon na dole (kółko od którego wystają dwie nogi)

lipidy pełnią funkcję

zapasową na przykład w nasionach słonecznika termoizolacyjną na przykład pod skórą ssaków ochrony mechanicznej ochronną budulcową

cechy białek

receptorowa odbieranie informacji ze środowiska enzymatyczne przyspieszają przebieg reakcji motoryczna umożliwiają ruch budulcowy budują organizm sygnałowe przynoszą informacje transportowe przynoszą substancje obronne unieszkodliwiają drobnoustroje

DNA i RNA to

polimery składające się z nukleotydów

pojedynczo nukleotyd jest zbudowany z

zasady azotowej 5 węglowego cukru resztę kwasu fosforowego V

DNA

materiał genetyczny organizmów oraz niektórych wirusów nazywano również nośnikiem informacji genetycznej kwas deoksyrybonukleinowy

RNA

kwas rybonukleinowy główną funkcją RNA jest udział w syntezie białek

cytozyna łączy się

z guaniną między nimi powstają trzy wiązania wodorowe

adenina łączy się z

tyminą między nimi powstają dwa wiązania wodorowe

wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje RNA

r RNA rybosomowy RNA TRNA transportujący RNA i mRNA informacyjne RNA