Moja lekcja

Suwerenność

niezależność państwa w podejmowaniu decyzji i sprawowaniu władzy

Partia polityczna

organizacja dążąca do zdobycia i sprawowania władzy

Pluralizm polityczny

istnienie wielu partii i poglądów w systemie politycznym

Grupa społeczna

zbiór co najmniej trzech osób, które współdziałają ze sobą, mając poczucie odrębności od innych, w celu zaspokajania własnych potrzeb

Grupa etniczna

społeczność wyróżniająca się kulturą, językiem i pochodzeniem

Arbitraż

rozstrzyganie sporu przez bezstronną osobę lub instytucję

Budżet

plan dochodów i wydatków państwa, firmy lub gospodarstwa domowego

Praca człowieka

celowe działanie mające na celu wytworzenie dóbr lub usług

Prawo

zbiór norm regulujących życie społeczne i relacje między ludźmi

Referendum

głosowanie obywateli w ważnej sprawie

Samorząd

organ zarządzający określoną społecznością, np. gminą, utworzony z mocy prawa, przez mieszkańców danego terytorium

Socjalizacja

proces przyswajania norm i wartości społecznych

Społeczeństwo

duża zbiorowość społeczna, zamieszkującą dane terytorium, posiadająca wspólną kulturę, wspólną tożsamość oraz sieć wzajemnych stosunków społecznych

Ustrój polityczny

zasady prawne określające organizację i sposób funkcjonowania państwa, społeczeństwa, instytucji publicznych itp. // sposób organizacji władzy w państwie.

Tradycja

przekazywane z pokolenia na pokolenie zwyczaje i wartości

Konformizm

bezkrytyczne podporządkowanie się normom, wartościom, poglądom i regułom panującym w danej grupie

Rodzina

podstawowa grupa społeczna oparta na więzach pokrewieństwa lub powinowactwie

Obywatelstwo

przynależność do państwa z określonymi prawami i obowiązkami

Konserwatyzm

ideologia, która bazuje na hasłach obrony porządku społecznego oraz umacniania tradycyjnych wartości, takich jak: religia, naród, państwo, rodzina, hierarchia, autorytet.

Liberalizm

ideologia i kierunek polityczny, według którego wolność jest nadrzędną wartością, ceni także wartości demokratyczne i prawa obywatelskie czy własność prywatną i wolny rynek

Chadecja

chrześcijańska demokracja, łącząca wartości religijne i społeczne

Socjaldemokracja

Ruch społeczno‑polityczny, wywodzący się z ruchu robotniczego, zmierzający do pokojowego przekształcenia kapitalizmu poprzez ingerencję państwa w mechanizm rynkowy

Administracja

struktura zarządzająca państwem lub organizacją

Agraryzm

doktryna społeczna i oparty na niej ruch społeczno-polityczny, głoszący, że podstawą gospodarki jest rolnictwo

Alimenty

świadczenia na utrzymanie dziecka lub byłego małżonka

Apelacja

odwołanie od wyroku sądu

Burżuazja

mieszczaństwo, klasa społeczna posiadająca kapitał i środki produkcji

Cena

wartość towaru wyrażona w pieniądzu

Cenzus

kwalifikacja obywatela ze względu na wykształcenie, majątek itp.

Deficyt

niedobór środków finansowych lub zasobów

Doktryna

system poglądów, twierdzeń i założeń z danej dziedziny wiedzy

Dekarbonizacja

redukcja emisji dwutlenku węgla

Dyskryminacja

niesprawiedliwe traktowanie danej grupy ludzi ze względu na ich kolor skóry, orientację seksualną, wyznanie, światopogląd itp.

Stowarzyszenie

grupa osób zjednoczonych w określonym celu (niezarobkowym)

Repatriacja

powrót do ojczyzny, kraju pochodzenia osób przesiedlonych

Terroryzm

planowane i zorganizowane działania pojedynczych osób lub grup usiłujących poprzez stosowanie przemocy, okrucieństwa, zastraszania wymusić na rządach państw i społeczeństwach określone ustępstwa, świadczenia

Samostanowienie

prawo narodu do stanowienia o swoim losie, niezależności

Prestiż społeczny

pozycja w hierarchii społecznej określona miarą autorytetu, uznania, wpływu i poważania danej jednostki lub grupy

Struktura społeczna

układ ról, grup i instytucji w społeczeństwie, określający relacje między ludźmi i ich pozycję społeczną. Obejmuje podziały na klasy, warstwy i grupy zawodowe.

Klasa społeczna

grupa ludzi o podobnym statusie ekonomicznym

Demokracja

jeden z typów ustroju państwa, zakładający udział obywateli w sprawowaniu władzy

Gałąź prawa

wyspecjalizowana dziedzina prawa

Globalizacja

proces integracji gospodarczej i kulturowej świata

Ideologia

zbiór idei, poglądów i przekonań opisujący rzeczywistość oraz zawierający jej ocenę i zasady postępowania grup, ruchów społecznych i partii politycznych

Konstytucja

najwyższy akt prawny w państwie

Naród

wspólnota ludzi utworzona w procesie dziejowym na podstawie języka, religii, terytorium, życia społecznego i gospodarczego

Norma społeczna

zasady postępowania akceptowane w społeczeństwie

Norma prawna

reguła postępowania wynikająca z prawa

Opinia publiczna

poglądy społeczeństwa na określony temat

Organ państwowy

osoba bądź zespół ludzi upoważnionych do wykonywania określonych czynności w imieniu państwa

Organizacja międzynarodowa

zrzeszenie państw lub podmiotów działające na arenie międzynarodowej w określonym celu

Państwo

forma organizacji społeczeństwa mająca monopol na stanowienie i wykonywanie prawa na określonym terytorium

Państwo prawa

ustrój, w którym wszyscy są równi wobec prawa

Patriotyzm

postawa szacunku, umiłowania i oddania własnej ojczyźnie

Polityka

działalność jakiejś grupy społecznej lub partii mająca na celu zdobycie i utrzymanie władzy państwowej

Ekologizm

kierunek filozoficzny zajmujący się problemami ochrony środowiska oraz miejscem człowieka w świecie przyrody

Embargo

zakaz handlu z danym państwem; zakaz importu lub eksportu określonych towarów do lub z danego państwa

Eutanazja

akt odebrania życia osobie na jej własną prośbę lub ze współczucia, oparty o nieuleczalną chorobę.

Federacja

państwo składające się z autonomicznych jednostek np. stanów, krajów związkowych, posiadających wspólny (federalny) rząd

Immunitet

przywilej chroniący osoby pełniące określone funkcje przed pociągnięciem do odpowiedzialności sądowej

Interwencjonalizm

polityka państwa ingerująca w gospodarkę

Kasacja

uchylenie wyroku przez sąd wyższej instancji