Pojęcie prawa. Podstawowe koncepcje prawa

Co to jest prawo w ujęciu prawniczym?

Zbiór zasad ustalonych przez państwo, przestrzeganych pod groźbą przymusu.

Jakie są cechy prawa?

Społeczne, normatywne, perswazyjne, heteronomiczne.

Co oznacza normatywność prawa?

Prawo mówi, jak powinno być, a nie jak jest.

Jakie są 3 postawy wobec prawa?

Legalistyczna, oportunistyczna, konformistyczna.

Czym jest prawo naturalne?

Zbiór uniwersalnych zasad istniejących niezależnie od prawa stanowionego.

Kto powiedział „prawo niesprawiedliwe nie zasługuje na miano prawa”?

Św. Tomasz z Akwinu.

Co głosił Grocjusz o prawie?

Prawo naturalne istnieje nawet bez Boga – wynika z natury człowieka.

Co wniosła szkoła zmiennej treści prawa natury (Kant, Petrażycki)?

Interpretacja prawa zmienia się wraz z epoką i moralnością.

Gdzie odnajdujemy prawo naturalne we współczesnym prawie?

W Konstytucjach i dokumentach jak Powszechna Deklaracja Praw Człowieka.

Czym jest pozytywizm prawniczy?

Prawo to to, co zostało ustanowione i spisane przez państwo.

Co głosił John Austin?

Prawo to rozkaz suwerena, egzekwowany przymusem.

Co dodał Herbert Hart?

Prawo działa, gdy obywatele uznają autorytet władzy.

Co mówiła formuła Radbrucha?

Jeśli prawo rażąco narusza wartości (godność, wolność), nie powinno obowiązywać.

Jakie są zasady współczesnego pozytywizmu?

Prawo tworzy państwo, prawo nie jest kompletne, zawiera elementy moralne.

Czym jest realizm prawniczy?

Podejście, które bada, jak prawo działa w praktyce społecznej.

Co mówił Durkheim?

Prawo to fakt społeczny, podobnie jak religia czy moralność.

Jakie dwa rodzaje prawa wyróżnił Petrażycki?

Intuicyjne (z wewnętrznych przekonań) i pozytywne (nadane przez państwo).

Co twierdził Llewellyn?

Prawo to to, co robią z nim urzędnicy, sędziowie, adwokaci.

Czym zajmuje się hermeneutyka prawnicza?

Tym, jak rozumiemy i interpretujemy teksty prawne.

Co mówi zasada „przed wykładnią nie ma prawa”?

Prawo nabiera sensu dopiero w interpretacji.

Na czym polegają teorie argumentacyjne?

Na przedstawianiu uzasadnień decyzji prawnych w sposób przekonujący.

Co głosi teoria komunikacyjna prawa?

Normy powstają w dialogu między państwem, obywatelami i ekspertami.

Dlaczego „prawo” to termin wieloznaczny?

Bo ma różne znaczenia: normatywne (normy postępowania) i opisowe (prawidłowości natury).

Które znaczenie prawa interesuje prawników?

Normatywne – jako zespół norm regulujących zachowania.

Dlaczego nie ma jednej definicji prawa?

Bo istnieje wiele różnych koncepcji jego istoty.

Jakie są 3 główne grupy koncepcji prawa?

1. Normatywne – prawo to zbiór norm postępowania (pozytywizm, prawo naturalne) 2. Realistyczne – prawo to fakt społeczny/psychiczny 3. Trzecia droga – koncepcje hermeneutyczne, argumentacyjne i komunikacyjne

Główne założenia pozytywizmu prawniczego?

1. Prawo tworzy państwo 2. Prawo ≠ moralność 3. Nonkognitywizm (brak uniwersalnej prawdy moralnej)

Główne nurty pozytywizmu?

-Twardy (John Austin) -Normatywizm (Hans Kelsen) -Miękki (Herbert Hart) -Instytucjonalny (Weinberger, MacCormick)

Główne tezy prawa naturalnego?

1. Prawo obowiązuje niezależnie od państwa 2. Wartości moralne są poznawalne (kognitywizm) 3. Prawo naturalne rozstrzyga spory z prawem stanowionym

Przedstawiciele prawa naturalnego?

Św. Tomasz z Akwinu, Immanuel Kant, Gustav Radbruch, Lon Fuller

Co głosi realizm prawniczy?

1. Prawo to fakty społeczne lub psychiczne 2. Normy działają, gdy są uznawane lub sankcjonowane 3. Nauka prawa powinna być empiryczna

Główne nurty realizmu?

Amerykański (Gray, Holmes) Skandynawski (Olivecrona, Ross) Psychologistyczny (Petrażycki)

Co łączy koncepcje „trzeciej drogi”?

Antypozytywizm, Antyjusnaturalizm, Antyscjentyzm

Co to jest hermeneutyka prawa?

Nauka o interpretacji – prawo to tekst kulturowy, który wymaga rozumienia i kontekstu.

Hermeneutyka - główne tezy?

1. Prawo to obiekt kultury 2. Trzeba ujawnić wlasne założenia

Hermeneutyka - przedstawiciele?

Gadamer, Kaufmann

Główne założenia koncepcji argumentacyjnej?

1. Prawo to element debaty (dyskursu) 2. Działa, gdy zyskuje społeczną akceptację

Argumentacja - przedstawiciele?

Perelman, Alexy

Co zakłada koncepcja komunikacyjna prawa? A:

1. Prawo to nie monolog władzy 2. Treść prawa wynika z komunikacji i porozumienia

Komunikacja - przedstawiciel?

Jürgen Habermas