Pytanie  |
Odpowiedź |
|
rozpocznij naukę
|
|
Proces przyswajania jednostki norm, wartości, umiejętności oraz wzorców zachowań umożliwiających funkcjonowanie w społeczeństwie.
|
|
|
socjalizacja pierwotna/ wtórna rozpocznij naukę
|
|
pierwotna: dzieciństwo, rodzinne środowisko, kształtuje podstawy osobowości wtórna: trwa przez całe życie, w różnych grupach społecznych i instytucjach poza rodziną, dostosowanie jednostki do nowych ról społecznych
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
zbiory ludzi powiązanych wspólnymi celami, normami, wartościami, interesami, wchodzących w regularne interakcje
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
stan harmonii w społeczeństwie, w którym normy, wartości i instytucje zapewniają stabilność i porządek np. Konstytucja RP (1997) jako podstawa ładu społecznego, regulująca prawa i obowiązki obywateli.
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
Samowystarczalna forma życia zbiorowego ludzi, która została ukształtowana historycznie na wspólnym terytorium, charakteryzująca się zróżnicowaniem że względu na podział dóbr takich jak: bogactwo, prestiż, władza, wykształcenie i zdrowie. Cechy społeczeństwa: Wspólnota terytorialna (np. państwo, region). Wspólna kultura i tożsamość. System norm i wartości. Instytucje społeczne (np. rodzina, szkoła, państwo). Wzajemne interakcje i zależności między jednostkami.
|
|
|
Społeczeństwo tradycyjne (historyczna organizacja) rozpocznij naukę
|
|
Oparte na rolnictwie, więziach rodzinnych i tradycji. Struktura hierarchiczna (np. feudalizm, plemiona). Niska mobilność społeczna, silne normy obyczajowe. Przykład: Wiejskie społeczności średniowieczne.
|
|
|
Przemysłowe społeczeństwo rozpocznij naukę
|
|
Rozwój przemysłu, urbanizacja, fabryki. Większa mobilność społeczna, podział klasowy (burżuazja, proletariat). Wzrost roli edukacji i instytucji państwowych. Przykład: Europa XIX w.
|
|
|
Społeczeństwo postindustrialne rozpocznij naukę
|
|
Dominacja sektora usług, technologii i informacji. Wysoka mobilność, znaczenie wykształcenia i kompetencji. Globalizacja, kultura masowa, cyfryzacja. Przykład: Współczesne społeczeństwa Zachodu.
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
Integracja światowa przez technologię, handel, media. Współistnienie kultur (multikulturalizm), ale i ujednolicanie (globalizacja). Wyzwania: nierówności, konflikty kulturowe. Przykład: Współczesny świat z Internetem i migracjami.
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
Przemieszczanie się jednostek lub grup w strukturze społecznej. Czynniki mobilności: Wykształcenie, umiejętności, ambicja. Struktura gospodarki, polityka państwa. Dyskryminacja, nierówności społeczne. Rodzaje: Pionowa: Awans lub degradacja (np. awans zawodowy). Pionowa międzypokoleniowa: Zmiana statusu w porównaniu do rodziców. Pozioma: Zmiana pozycji bez zmiany statusu (np. zmiana pracy na podobnym poziomie).
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
Narodowa: Charakterystyczna dla danego narodu. Masowa: Powszechna, komercyjna (np. popkultura). Elitarna: Wysoka, dostępna dla wąskich grup. Relatywizm kulturowy vs. etnocentryzm: Relatywizm: Szacunek dla różnic kulturowych. Etnocentryzm: Uznawanie własnej kultury za lepszą. Subkultura: Wyróżniająca się w ramach kultury dominującej (np. hip-hop). Kontrkultura: Sprzeciwiająca się normom głównym (np. hippisi).
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
Dynamiczna wspólnota ludzi połączonych językiem, kulturą, historią, terytorium i poczuciem przynależności. Procesy narodotwórcze: Czynniki: Wspólna historia, walka o niepodległość, język. Przykłady: Powstanie narodu polskiego w XIX w.
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
Ideologia lub postawa, która stawia interes własnego narodu ponad inne, często prowadzi do przekonania o wyższości własnej grupy narodowej i niechęci wobec innych. Miłość i przywiązanie do ojczyzny, szacunek dla jej kultury, historii i tradycji, połączone z gotowością do działania na jej rzecz, przy jednoczesnym poszanowaniu innych narodów.
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
Ideologia lub postawa zakładająca wyższość jednej rasy nad innymi, prowadząca do dyskryminacji, uprzedzeń lub przemocy wobec osób o innym kolorze skóry, pochodzeniu etnicznym czy cechach fizycznych. Skrajna forma nacjonalizmu, charakteryzująca się fanatycznym przekonaniem o wyższości własnej grupy (narodowej, płciowej, religijnej) oraz pogardą wobec innych.
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
Zaangażowanie w organizacje międzynarodowe (np. ONZ), promowanie wielokulturowości, życie w wielokulturowych miastach jak Londyn czy Nowy Jork. Postawa lub światopogląd zakładający, że wszyscy ludzie są częścią globalnej wspólnoty, niezależnie od narodowości, rasy czy kultury; promuje otwartość, tolerancję i współpracę międzynarodową.
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
Proces integracji społecznej, ekonomicznej i kulturowej na poziomie globalnym. Wymiary globalizacji: Ekonomiczny: Globalny rynek, korporacje międzynarodowe. Kulturowy: Homogenizacja kultur, wpływy popkultury. Polityczny: Współpraca międzynarodowa (np. UE, ONZ). Pozytywne: Dostęp do technologii, wymiana kulturowa, rozwój gospodarczy. Negatywne: Nierówności, zanik kultur lokalnych, uzależnienie od globalnych rynków.
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
Zachowania lub zjawiska sprzeczne z normami społecznymi, szkodliwe dla jednostek lub społeczeństwa. Przyczyny: Nierówności społeczne. Dezorganizacja społeczna. Słaba socjalizacja.
|
|
|
Ważne teorie socjologiczne rozpocznij naukę
|
|
Funkcjonalizm (Émile Durkheim): Społeczeństwo to system, w którym każda część (instytucja) pełni funkcję. Kluczowe: Integracja, stabilność, konsensus. Interakcjonizm symboliczny (George Herbert Mead): Społeczeństwo tworzy się poprzez interakcje i symbole. Kluczowe: Znaczenie, komunikacja, tożsamość. Teoria konfliktu (Karl Marx): Społeczeństwo to arena konfliktów między klasami (np. proletariat vs. burżuazja). Kluczowe: Nierówności, walka o władzę.
|
|
|
