polski

Nazwy epoki

Młoda Polska, modernizm, neoromantyzm, fin de siècle (koniec wieku)

Ramy czasowe

* Polska: 1891 - wydanie I tomu poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera 1918 - odzyskanie przez Polskę niepodległości * Europa lata 60. XIX w. - lata 60. XX w.

Dekadentyzm

Tę postawę wobec życia charakteryzuje pesymizm, melancholia, zniechęcenie, niewiara w sens działania. Zasadnicze cechy dekadentyzmu to niechęć do społeczeństwa mieszczańskiego, poczucie beznadziejności życia, bierność, przewrażliwienie.

Dekadent

Dekadent to najczęściej artysta pogrążony w bezbrzeżnym smutku, przekonany o tym, że świat się kończy i aby wykorzystać życie trzeba go doświadczać bardzo mocno.

Dominującym wzorcem osobowym był artysta.

W modernizmie artysta traktowany jest jak kapłan nowej religii, którą jest sztuka. Artysta nie hołduje żadnym ideom, ani politycznym, ani społecznym i tworzy wyłącznie w wyniku natchnienia, które jest najważniejsze. Nastąpiła nobilitacja artysty.

Filister

Filister to modernistyczna nazwa mieszczanina. Jest to człowiek o ograniczonych horyzontach, niewrażliwy na sztukę, bez wyższych aspiracji i potrzeb duchowych. Najważniejsze dla niego jest zaspokajanie potrzeb pierwszego rzędu, czyli jedzenie i picie.

schopenhaueryzm (dotyczy koncepcji ludzkiego losu), Arthur Schopenhauer

* przeznaczeniem człowieka jest cierpienie; życie ludzkie to pasmo cierpień i nieszczęść * wolność to pogodzenie się z tym, co nieuchronne * człowiek to marionetka w rękach natury; uważał, że światem rządzi wola, czyli bezrozumne dążenie pozbawione celu

nietzscheanizm, Fryderyk Nietzsche

społeczeństwo dzieli się na dwie grupy: nadludzi i podludzi. Nadludzie, panowie, skupieni są na swobodnym samorozwoju, realizują swoje cele, które powinna charakteryzować wola mocy. Przeznaczeniem podludzi, niewolników, jest pomnażać świat liczebnie.

- bergsonizm, nazywany również intuicjonizmem, Henri Bergson

* narzędziem poznania świata jest intuicja * intelekt upraszcza rzeczywistość * uważał, że tym, co motywuje świat do rozwoju jest pęd życiowy, czyli kosmiczna siła przenikająca naturę

SZTUKA DLA SZTUKI

najważniejsze hasło epoki, są to słowa Przybyszewskiego; sztuka jest sama dla siebie, nie pełni żadnej użytecznej funkcji, nie ma niczemu służyć, tylko sobie, ma być piękna

- secesja („Judyta II Salome” Gustav Klimt):

- * zdobienia, złocenia * motywy roślinne * płynność, falistość linii * subtelna, pastelowa kolorystyka * inspiracja sztuką orientalną * asymetria * bogata ornamentyka * chęć stworzenia nowego jednolitego stylu * swobodne układy kompozycyjne

- naturalizm:

* brutalizm * prawo biologii * walka o byt * obrazowanie ciemnych stron życia, ludzkiej biedy, marginesu społecznego * wierne odwzorowanie rzeczywistości

- impresjonizm („Impresja, wschód słońca” Claude Monet):

* utrwalanie ulotnych wrażeń * ukazywanie świata postrzeganego subiektywnie przez malarza w danej chwili * pastelowe, świetliste, subtelne kolory, które ze sobą nie kontrastują * zacieranie konturów, rozmyte linie

- ekspresjonizm („Krzyk” Edvard Munch):

- * kontrasty barw * deformacja i przerysowanie, * antyestetyzm * sztuka nie służy przedstawieniu rzeczywistości * silne oddziaływanie na emocje odbiorcy * ostre kontury * egzaltacja