geografia

Platforma wschodnio europejska

obejmuje północno wschodnio część Polski

czym charakteryzuję się platforma wschodnio europejska?

dwudzielną budową: 1. trzon krystaliczny - zbudowany z powstałych i wielokrotnie fałdowanych skał metamorficznych i magmowych. 2. Pokrywa osadowa - składa się z niesfałdowanych skał osadowych.

Obszar fałdowań paleozoicznych

wyrożnia się: góry(sudety i góry świętokrzyskie), monokliny (przedsudecką i śląski krakowską), Niecki (szczecińską, mogileńsko łódzką, miechowską i brzeźną), Wały (pomorski, kujawski, południowopolski)

struktura fałdowań paleozoicznych

tworzą strukturry geologicznr objęte orogenezą kaledońską i hercyńską

Co znajduje się w obrębie struktury fałdowań paleozoicznych?

północno zachodnia część polski i środkowa część polski - przykryte wastwą osadów lodowców, Sudety i pas wyżyn powstały na skutek procesów erozyjnych skały zostały odsłonięte

co obejmuje obszar fałdowań alpejskich?

1. sfałdowane karpqty wewnętrzne (tatry i obniżenie orawsko podhalańskie) 2. karpaty zewnętrzne (podgórze karpackie i beskidy)

co jeszcze znajduje sie w w obrębie obszaru fałdowań alpejskich

kotlina sandomierska i oświęcimska

ARCHAIK I PROTEROZOIK

Wiek: ok. 4600 mln lat temu Wydarzenia: powstanie fundamentu platformy wschodnioeuropejskiej na obszarze północno wschodniej polski, intensywne fałdowania oraz procesy wulkaniczne i metamorficzne

FANEROZOIK na jakie ery dzieli się ten eon

Era paleozoiczna, mezozoiczna i kenozoiczna

ERA PALEOZOICZNA na jakie omresy się dzieli

kambra, ordowik, sylur, dewon, karbon i perm

KAMBR

wiek: ok 541 mln lat temu Wydarzenia: początek kaledońskich ruchów górotwórczych na obszarze gór świętokrzyskich, działalność wulkaniczna w sudetach, transfresje morskie

ORDOWIK

Wiek: ok. 485 mln lat temu Wydarzenia: kaledońskie ruchy górotworcze - częściowe sfałdowanie oraz wypiętrzenie gór świętokrzyskich i sudetów

SYLUR

Wiek: ok 444 mln lat temu Wydarzenia: kaledońskie ruchy górotwórcze - częściowe sfałdowanie oraz wypiętrzenie gór świętokrzyskich i sudetów

DEWON

Wiek: ok 419 mln lat temu Wydarzenia: transgresje morskie

KARBON

Wiek: ok 359 mln lat temu Wydarzenia: hercyńskie ruchy górotwórcze - ponowne sfałdowanie oraz wypiętrzenie gór świętokrzyskich i sudetów, zjawiska plutoniczne w sudetach i na przedgórzu sudeckim, powstanie krystalicznego trzonu tatr,

KARBON

Wydarzenia: powstanie pokładów węgla kamiennego na wyżynie śląskiej w sudetach i na wyżynie lubelskiej

PERM

Wiek: 299 mln lat temu Wydarzenia: powstanie złóż soli kamiennej m.in. na kujawach, działalność wulkaniczna w sudetaxh i okolicach krakowa

na jakie okresy dzieli sie era mezozoiczna

trias, jura, kreda

TRIAS

Wiek: ok 152 mln lat temu

TRIAS

wydarzenia: powstanie geosynkliny karpackiej, transgresje morskie, tworzenie się skał osadowych o czerwonym zabarwieniu na obszarze sudetów oraz gór świętokrzyskich w warunkach gorącego i suchego klimatu

JURA

Wiek: 201 mln lat temu

JURA

Wydarzenia: transgresje morskie, powstanie pokładów wapieni np. na wyżynie krakowsko częstochowskiej, w tatrach i pieninach

KREDA

ok. 145 mln lat temu

KREDA

Wydarzenia: początek alpejskich ruchów górotwórczych

NA JAKIE OKRESY DZIELI SIĘ ERA KENOZOICZNA

paleogen, neogen, czwartorzęd

NA JAKIE EPOKI DZIELI SIĘ PALEOGEN?

paleocen, eocen, oligocen

PALEOCEN EOCEN I OLIGOCEN

wiek: 66 mln lat temu

PALEOCEN EOCEN I OLIGOCEN

wydarzenia: alpejskie ruchy górotwórcze sfałdowanie i wypuętrzenie karpat, wypiętrzenie sudetów i gór świętokrzyskich, działalność wulkaniczna w sudetach

NA JAKIE EPOKI DZIELI SIĘ NEOGEN

miocen, pilocen

MIOCEN, PILOCEN

wiek: 23 mln lat temu

MILOCEN I PILOCEN

wydarzenia: kontynuacja alpejskich ruchów górotwórczych, powstanie zapadliska przedkarpackiego, działalność wulkaniczna na przedgórzu sudeckim, powstanie pokładów gipsu, soli wapiennej i siarki w zapadlisku przedkarpackim oraz złóż węgla brunatnego

NA JAKIE EPOKI DZIELI SIĘ CZWARTORZĘD?

holocen, plejstocen

HOLOCEN I PLEJSTOCEN

wiek: 2,6 mln lat temu

HOLOCEN I PLEJATOCEN

wydarzenia: powstanie morza bałtyckiego, kilkukrotne nasuwanie się lądolodu skandynawskiego, konfynuacja alpejskich ruchów górotwórczych

SUROWCE MINERALNE

to minerały i skały pozyskiwane z litosfery

ZASTOSOWANIE SUROWCÓW MINERALNYCH

energetyczne, metaliczne, chemiczne i skalne

surowce energetyczne

węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny

surowce metaliczne

rudy miedzi, cynku, ołowiu, żelaza, srebra, złota, nikiel, selen, wanad, kobalt, molibden, kadm

surowce chemiczne

siarka, sól kamienna, sole potasowo magnesowe, baryt, fluoryt, fosforyt

surowce skalne

gips, anhydryt, kamienie drogowe i budowlane, kreda, iły, gliny, łupki, kaolin, skalenie, piaski, żwiry, piaskowce

sposoby zalegania surowców mineralnych

pokłady, wysady, żyły i gniazda, konkrecja, soczewki

pokłady

jeśli tworzą równoległe warstwy ukształtowane w procesie sydymentacji

WYSADY

gdy starsze plastyczne skały wcisnęły się w leżące nad nimi młodsze skały

ŻYŁY I GNIAZDA

jeśli utworzyły się w pustych orzestrzeniach i szczelinach skalnych

KONKRECJE

gdy powstały na skutek stopniowego narastania minerałów wokół jakiegoś obiektu

SOCZEWKI

jeśli podczas migracji ku powierzchni wypełniły wolne przestrzenie w skałach

węgiel kamienny zastosowanie

wytwarzanie energii w elektrowniach i elektrociepłowniach, ogrzewanie domów, produkcja koksu, stali, tworzyw sztucznych, barwników i lekarstw

węgiel brunatny zastosowanie

wytwarzanie energii w elektrowniach i elektrociepłowniach,

ropa naftowa zastosowanie

produkcja paliw oraz nafty, olejów, parafiny, smarów, asfaltu, wazeliny i tworzyw sztucznych

gaz ziemny zastosowanie

wytwarzanie energii w elektrowniach, gospodarstwach domowych, produkcji paliw, włókien sztucznych, amoniaku i nawozów mineralnych

rudy miedzi zastosowanie

produkcja kabli i przewodów elektrycznych, pokryć dachowych, paneli słonecznych, instalacji wodociągowych, naczyń kuchennych i sztućców i składnik stopów brązu i mosiądzu

rudy cynku i ołowiu zastosowanie

cynk: ochrona stalowych wyrobów przed korozją, składnik stopów mosiądzu i tombak, produkcja pokryć dachowych i farb, Ołów: produkcja baterii i akumulatorów, wytwarzanie ekranów chroniących przed promieniowaniem, produkcja pokryć dachowych, amunicji, farb

siarka zastosowanje

produkcja kwasu siarkowego, nawozów mineralnych, środków ochrony rośliń, gumy, zapałek, barwników i wyrobów farmaceutycznych

sól kamienna zastosowanie

produkcja sodu, chloru, kwasu solnego i innych związków chemicznych

gips zastosowanie

w budownictwie, w modelarstwie, w stomatologii i chirurgii, surowiec rzeźbiarski

anhydryt zaatosowanie

produkcja cementu i kwasu siarkowego, w budownictwie do produkcji tynków i okładzin, posadzek, jubilerstwo

Kamienje drogowe i budowlane zastosowanie

produkcja kruszywa i elementów kamiennych dla drogownictwa kolejnictwa i budownictwa np kostka brukowa płyta kamienna krawężnik

kreda zastosowanie

produkcja farb lakierów tworzyw sztucznych materiałów budowlanych i do wapniowania gleb oraz jako źródło wapnia dla zwierząt

gliny zastosowanie

produkcja wyrobów ogniotrwałych, płytek ceramicznych, wyrobów sanitarnych, ceramiki szlachetnej np fajansu

skalenie zastosowanie

produkcja ceramiki szlachetnej, płytek ceramicznych i wyrobów sanitarnych

żwir zastosowanie

produkcja betonu, mieszanek asfaltowych i innych materiałów budowlanych

piasek zastosowanje

produkcja betonu i cegieł, budowa nasypów kolejowych, konserwacja nawierzchni dróg gruntowych, produkcja szkła

piaski szklarskie zastosowanie

produkcja szkła

kamienie szlachetne co to

najcenniejsze spośród minerałów

występowanie kamieni szlachetnych w polsce jakie

ametysty, agaty, malachity, opale i granaty

najwęcej kamieni szlachetnych i półszlachentnych występuje w:

górach kaczawskich, rudawach janowickich, karkonoszach i na przedgórzu sudeckim

BURSZTYN gdzie systępuje

morze bałtyckie wschodnia strefa linii brzegowe i na lubelszczyźnie

byrsztyn zastosowanie

wykonywanie ozdób i biżuterii, produkcja materiałów ściernych, ogniotrwałych i kosmetyków