Moja lekcja

1. ius est ars boni et aequi

prawo jest sztuką stosowania tego co dobre i słuszne

2. ius cogens

prawo bezwzględnie wiążące, przepisy prawne, które każdy z podmiotów musi w konkretnym przypadku respektować nie mając żadnej możliwości uchylenia ich zastosowania przez oświadczenie woli. (Istnieje jeden rodzaj powinnego zachowania)

3. ius dispositivum

prawo względnie wiążące prawo opierające się w szerokim zakresie na uznaniu autonomii woli stron, które mogły z dużą swobodą kształtować swoje stosunki prawne, mają zastosowanie wówczas jeśli zainteresowana osoba nie postanowi inaczej

4. ignorantia iuris nocet

nieznajomość prawa szkodzi

5. ignorantia facti non nocet

nieznajomość faktów nie szkodzi

6. forum

rynek, targ, sąd

7. forum competens

sąd właściwy do rozpoznania danej sprawy

8. forum contractus

miejsce gdzie została zawarta umowa

9. forum delicti commissi

miejsce popełnienia przestępstwa

10. forum domicilii

miejsce zamieszkania

11. forum originis

miejsce pochodzenia

12. forum rei sitae

miejsce gdzie jest przedmiot sporu

13. forum solutionis

miejsce spełnienia świadczenia

14. forum soluti contractus

miejsce wywiązania się z umowy

15. forum hereditatis

miejsce według jakiego prawa nastąpi spadek/miejsce gdzie nastąpi spadek

16. privilegium fori

przywilej stawania przed sądem specjalnym np. sąd duchowny

17. actor sequitur forum rei

powód idzie/niesie powództwo do sądu pozwanego (sąd właściwy dla miejsca zamieszkania pozwanego)

18. iura novit curia!

sąd (urząd) zna prawo. W prawie rzymskim to strony musiały udowodnić, że dane prawo obowiązuje. Obecnie przyjmuje się, że sąd zna prawo

19. lex

ustawa

20. lex perfecta

ustawa opatrzona sankcją nieważności. Nieważność czynności dokonanej wbrew przepisom np. zakaz darowizn między małżonkami

21. lex plus quam perfecta

ustawa przewidująca sankcję nieważności i represyjną np. bigamia

22. lex minus quam perfecta

ustawa nie przewidująca sankcji nieważności tylko sankcję karną np. związek małżeński zawarty w czasie żałoby był ważny, ale strony podlegały karze infamii

23. lex imperfecta

ustawa nie przewidująca ani nieważności, ani kary za dokonanie czynności zabronionej przez ustawę

24. praeter legem

działanie obok prawa, szukanie luk w prawie (obejście przepisów)

25. contra legem

działanie sprzeczne z ustawą

26. iuxta legem

działanie zgodnie z ustawą (przepisem)

27. analogia legis

analogia w obrębie jednego aktu prawnego

28. analogia iuris

analogia w obrębie całego systemu prawa

29. a contrario

wnioskowanie z przeciwieństwa np. jeśli coś nie jest zakazane to jest dozwolone

30. praesumptio facti

domniemanie faktu

31. praesumptio iuris tantum

domniemanie prawne (wzruszalne) np. domniemanie ojcostwa

32. praesumptio iuris ac de iure

domniemanie prawne niewzruszalne, nie można go obalić przez przeprowadzenie przeciwdowodu np. wpisy w księgach wieczystych

33. nullum crimen sine lege

nie ma przestępstwa bez ustawy

34. lex retro non agit

ustawa nie działa wstecz np. przepisy które prowadzą do pogorszenia czyjejś sytuacji. Jeśli dzisiaj coś nie jest przestępstwem i to popełniłem a jutro jest już to spenalizowane to nie mogę zostać za to ukarany

35. lex posterior derogat legi priori

ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą

36. de lege lata

komentarz do istniejącego już przepisu

37. de lege ferenda postulat o tym, że należy wprowadzić jakiś przepis (postulat zmian)

postulat o tym, że należy wprowadzić jakiś przepis (postulat zmian)

38. qui suo iure utitur, neminem laedit

kto korzysta ze swojego prawa, nikomu nie szkodzi

39. genus

rzeczy oznaczone gatunkowo, rzeczy oznaczone co do gatunku; rzeczy zamienne, rodzajowo oznaczone, takie, które określano za pomocą wagi, miary i ilości np. zboże, olej, wino, pieniądze;

40. species

rzeczy oznaczone indywidualne, rzeczy odrębnie kwalifikowane ze względu na ich cechy indywidualne (obraz, rzeźba), niezamienne

41. genus perire non censetur

uważa się, że gatunek nie ginie.

42. causa solvendi

podstawa przekazania wartości z tytułu uwolnienia się ze zobowiązania, chęć umorzenia istniejącego długu

43. causa donandi

podstawa darowizny, w celu dokonania darowizny. Dokonuje się po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby bez żadnego ekwiwalentu (przykład: darowizna przyczyna: chęć obdarowania)

44. causa obligandi vel acquirendi

w celu zobowiązania kogoś, celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów (przykład: sprzedaż, najem)

45. ad solemnitatem

(forma czynności prawnej zastrzeżona) pod rygorem nieważności, aby była skuteczna musi mieć określoną formę ta czynność np. akt notarialny

46. ad eventum

(forma czynności prawnej zastrzeżona) dla wywołania określonych skutków prawnych np. darowizna za 1 zł

47. negotium claudicans

czynność prawna kulejąca, dokonana przez osobę nieupoważnioną (np. pełnomocnik bez upoważnienia) lub niezdolną,

48. essentialia negoti

istota czynności prawnej, dzięki nim można było zaliczyć czynność do danego typu i odróżnić od innych. Bez ustalenia essentialia negotii nie można zawrzeć ważnej czynności prawnej

49. naturalia negotii

to co jest z natury związane z czynnością. Wynikają one z zasad sprawiedliwego obrotu prawnego. Dorozumiewa się że z określoną czynnością związane są milcząco(nie muszą być wyraźnie określone) tego rodzaju elementy przez strony wyłączone.

50. accidentalia negotii

klauzule dodatkowe np. termin, warunek, polecenie

51. erga omnes

skuteczne wobec wszystkich którzy chcieliby naruszyć prawo właściciela jakiejś rzeczy lub jakieś inne prawo skuteczne wobec wszystkich np. prawa rzeczowe (przysługująca skarga > actio in rem)

52. inter partes

stosunki zobowiązaniowe skuteczne wobec stron np. zobowiązania z umów (przysługująca skarga> actio in personam)

53. causa

przyczyna, podstawa, przypadek

54. vacatio legis

okres między datą ogłoszenia aktu prawnego, a datą jego wejścia w życie

55. dies a quo

termin początkowy (od którego dnia)

56. dies ad quem

termin końcowy (do którego dnia) po zakończeniu którego czynność przestaje być skuteczna

57. superficies solo cedit

to co zostało na stałe połączone z gruntem staje się własnością właściciela gruntu np. drzewo

58. iura in re aliena

prawa na rzeczy cudzej (ograniczone prawa rzeczowe) np. hipoteka na dom

59. rei vindicatio

powództwo windykacyjne (skarga wydobywcza), wytacza się kiedy jest się pozbawionym danej rzeczy, aby ją z powrotem odzyskać

60. actio negatoria

powództwo negatoryjne, skarga o naruszenie posiadania, wytaczał ja właściciel kwirytarny, który nie utracił posiadania rzeczy, ale był w inny sposób naruszany w spokojnym wykonywaniu swych uprawnień,

61. animus rem sibi habendi/animus possidendi

wola zatrzymania rzeczy dla siebie

62. constitutum possessorium

ustanowienie kogoś posiadaczem, zbywca przenosił własność rzeczy na nabywcę bez jej wydawania np. przenoszę własność mojego niewolnika z jednoczesnym zawarciem umowy, iż przez określony czas będę tytułem najmu korzystać z jego pracy

63. traditio brevi manu

zachodziła wówczas, gdy dotychczasowy depozytariusz w drodze umowy (np. kupna) stawał się posiadaczem tej rzeczy, kupowanie rzeczy, którą się dzierżyło

64. successio ex testamento

dziedziczenie na podstawie testamentu

65. successio in universitatem

dziedziczenie w zakresie ogólnym, przejęcie ogółu praw i obowiązków które przysługiwały poprzednikowi np. przejęcie i aktywów i pasywów

66. cum viribus hereditatis

odpowiedzialność spadkobiercy rzeczy spadkowych z tytułu spadku, spadkobierca odpowiada tylko tym, co jest w spadku

67. pro viribus hereditatis

odpowiedzialność do wysokości spadku, nie odnosi się do konkretnej 68. separatio bonorum

69. matrimoniale foedus

przymierze małżeńskie/ umowa małżeńska, małżeństwo równouprawnionych osób

70. impedimentum matrimonii

przeszkody małżeńskie

71. impedimentum matrimonii dirimens

przeszkoda małżeńska zrywająca (np. wiek, bigamia)

72. impedimentum matrimonii impediens

przeszkoda małżeńska wzbraniająca, przeszkody tamujące zawarcie małżeństwa (np. różnice wyznań), jeżeli jednak zostanie zawarte to jest już ważne

73. matrimonium iustum

małżeństwo zgodne z prawem

74. matrimonium iniustum

małżeństwo niezgodne z prawem

75. matrimonium legitimum

małżeństwo zgodne z prawem

76. matrimonium non legitimum

małżeństwo faktycznie nie zawarte

77. matrimonium non existens

małżeństwo które, nie istnieje

78. matrimonium non consummatum

małżeństwo niedopełnione

79. matrimonium ratum et consummatum

małżeństwo zawarte (ważne) i dopełnione jest nierozerwalne

80. separatio quoad torum et separatio mensam

rozdzielenie co do łoża i stołu

82. separatio temporanea // separatio perpetua

Separacja na jakiś czas, separacja stała

83. separatio manente vinculo

separacja przy trwającym węźle (małżeństwo nadal trwa)

84. mater semper certa est

matka jest zawsze pewna

85. pater noster

ojciec nasz

86. pater est quem nuptiae demonstrant

ojcem jest ten na którego wskazuje małżeństwo, domniemanie prawne, ojcem jest mąż matki

87. impotentia generandi

bezpłodność, niezdolności do reprodukcji, nawet jeżeli możliwe jest odbycie stosunku płciowego

88. impotentia coeundi

niemożność współżycia

89. liberi prioris tori!

dzieci z pierwszego małżeństwa

90. in vivo

zapłodnienie naturalne

91. in vitro

zapłodnienie sztuczne (w probówce/ szkle)

92. creditor

wierzyciel

93. debitor

dłużnik

94. damnum emergens

rzeczywista szkoda majątkowa, dająca się wyliczyć w pieniądzach 95. lucrum cessans zysk którego poszkodowany nie osiągnął

96. ius moderandi

prawo miarkowania przy szacowaniu szkody, np. wycena sędziego (zachowanie umiaru w wycenie), sędzia może dokonać innego oszacowania wartości niż powód

98. ius variandi

prawo wyboru świadczenia

99. facultas alternativa

upoważnienie przemienne, jest to przypadek, gdy w treści zobowiązania istnieje tylko jedno świadczenie, jednakże dłużnik może zwolnić się ze swojego obowiązku również przez spełnienie innego świadczenia.

100. culpa in abstracto

niedochowanie staranności wg abstrakcyjnego wzorca

101. culpa in concreto

niedochowanie staranności

102. culpa in eligendo

niedbalstwo przy wyborze, np. przyjęcie do pracy nieodpowiednich osób

103. culpa in custodiendo

wina osoby zobowiązanej do nadzoru rzeczy np. gdy ją ktoś ukradł

104. culpa in contrahendo

wina przy zawieraniu kontraktu, gdy źle sformułujemy umowę

105. vis maior

siła wyższa

106. audiatur et altera pars

niech będzie wysłuchana i druga strona (zasada kontradyktoryjności)

107. nemo iudex sine actore

nie ma sędziego bez powoda(musi zostać wniesione powództwo, inaczej nie ma sprawy)

108. res iudicata inter partes

sprawa osądzona tworzy prawo między stronami

109. prorogatio fori

zgodny wybór sądu przez strony (oddanie do rozstrzygnięcia sporu sądowi bez względu na jego właściwość miejscową czy osobową)

110. exceptiones peremptoriae

zarzuty powodujące zniweczenie żądania (trwałe) np. przedawnienie

111. exceptiones dilatoriae

oddalenie powództwa ze względu na niewłaściwość sądu (przejściowe)

112. onus proferendi

ciężar wniesienia dowodu, przytoczenia twierdzeń, dla uczestników (ciężar przytoczenia dowodu), strony są obowiązane podejmować działania, ażeby wyjaśnić istotne okoliczności sprawy i przedstawiać dowody

113. onus probandi

ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, ciężar na oskarżycielu 114. ei incumbit probatio qui dicit non qui negat ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, co zaprzecza

115. ne bis in idem

nie można wnieść powództwa 2 razy w tej samej sprawie

116. votum separatum

zdanie odrębne np. odrębne zdanie sędziego w sądzie kolegialnym, odcięcie i uzasadnienie swojego stanowiska, uzasadnienie to powinno być na sporządzone na piśmie

117. reformatio in peius

zmiana/reforma na gorsze. Ten kto wnosi apelację nie może dostać gorszego wyroku niż w sądzie 1 instancji (wyjątek stanowi prokurator wg KPK)

118. iudex inhabilis

sędzia niezdolny do wydania wyroku (wyłączony przez ustawę) np. kiedy jest krewnym jednej ze stron

119. iudex suspectus

sędzia podejrzany (wyłączony na wniosek którejś ze stron gdy są wątpliwości co do jego stronniczości) np. gdy istnieje podejrzenie romansu między sędzią, a oskarżonym

120. emptio rei speratae

kupno rzeczy przyszłej, spodziewanej np. plony (charakter warunkowy, kontrakt wywiera skutki prawne jedynie w przypadku ziszczenia się warunku)

121. emptio spei

kupno szansy, losu np. zwierzyny z polowania, (wywiera skutki prawne nawet w przypadku nieuzyskania oczekiwanych rezultatów)

122. pactum reservati dominii

umowa z zastrzeżeniem własności, np. zastrzeżenie własności sprzedawanego przedmiotu na rzecz sprzedawcy aż do chwili zapłaty ceny

123. pactum displicentiae

umowa o zwrot rzeczy, np. sprzedaż na próbę, gdy kupujący może do określonego czasu wycofać się z kontraktu, uznając, że towar mu nie odpowiada

124. pactum in favorem tertii

umowa na rzecz osoby trzeciej, np. dłużnik, zamiast świadczyć do rąk wierzyciela, jak w typowym stosunku obligacyjnym, jest zobowiązany spełnić świadczenie na rzecz osoby trzeciej

125. pactum de retroemendo

umowa sprzedaży z zastrzeżeniem prawa odkupu (za tę samą cenę)

126. emptio ad gustum

kupno z zastrzeżeniem zwrotu, jeśli dana rzecz nie będzie się kupującemu podobała (jeszcze nie zawarta umowa, dopiero gdy dany przedmiot mi się spodoba to jest zawarta umowa)

127. locatio conductio operis

najem dzieła, zobowiązanie wykonawcy dzieła do wykonania oznaczonego dzieła dla zamawiającego. W zamian za to zamawiający był zobowiązany zapłacić ustalone wynagrodzenie w pieniądzach

128. in situ criminis!

bierze się pod uwagę ustawę w miejscu gdzie popełniono przestępstwo

129. pacta sunt servanda

umów należy dotrzymywać

130. liber inventarius!

księga inwentarzowa

131. libri baptisatorum!

parafialna księga chrztu

132. libri sponsorum!

parafialna księga zawartych małżeństw

133. libri morturorum/libri demortuorum!

księga zmarłych

134. delictum frustratum!

przestępstwo chybione

135. nullum crimen, nulla poena sine lege poenali anteriori

nie ma przestępstwa jeżeli wcześniej nie było zagrożenia sankcją karną

136. vis

siła

137. vis ac metus

siła i groźba

138. vis privata

skarga prywatna jeśli została zastosowana przemoc, np. gwałt

139. vis publica

skarga publiczna oskarżenie z urzędu

140. vis legis

z mocy prawa

141. vis testamenti

moc/ważność testamentu

142. vis probandi

moc dowodu

143. vis absoluta

siła której nie można się oprzeć

144. vis compulsiva

siła mogąca oddziaływać na psychikę jednostki/ przymus psychiczny

145. dolus generalis

zły zamiar ogólny

146. dolus directus

zły zamiar bezpośredni

147. dolus directus repentinus

zły zamiar nagły

148. dolus directus praemeditatus

zły zamiar zamierzony

149. dolus eventualis

zły zamiar ewentualny, (np. idę do banku i JEŚLI spotkam strażnika to go zabiję)

150. in dubio pro reo

w razie wątpliwości brana jest pod uwagę kara łagodniejsza, to co przemawia na korzyść oskarżonego. W razie wątpliwości na korzyść oskarżonego

153. reus in exceptione actor est

pozwany jeśli stawia zarzut, staje się powodem

154. nemo iudex in propria (sua) causa

nikt nie jest sędzią we własnej sprawie

155. lex satura

przepis regulujący różne kwestie ujęte w jednym zwartym przepisie

97. ius retentionis

prawo zatrzymania rzeczy do momentu spełnienia świadczenia, prawo zatrzymania pewnych części majątku (np. na wychowanie dzieci z powodu rozwodu zawinionego przez żonę)