rozwo

Havinghurst

rozowj psych jako proces wypelniania zadan rozwojowych, rozwoj dokonuje sie ptzsz zmiany w aktywnosci jednostki(ktore wynikaja z zadan), zadania pojawiaja sie w okresach zycia-OKRESY SENSYTYWNE,

havinghurst specyfika zadan wynika z

dojrzewania organizmu, oddzialywan kulturowych->oczekiwania spoleczne, indywidualne dazenia i wartosci jednostki

hevinghurst podejmowanie zadan powoduje

roznicowanie zachowan, zmiany pozycji spol, zmiany sposobu realozowania rol spol;

hevinghurst

przejscie do nastepnej fazy rozowjowej nastepuje po ozwiazaniu problemow specyficznych dla fazy poprzedniej

hevinghurst zadania rozwojowe

realizacja(zadowolenie+akceptacja spol+ulatwienie kolejnych zadan); brak realizacjji(frustracja+brak akceptacji+trudnosx w nasteonych)

maria tyszkowa

zmiany rozwojowe sa pochodna aktywnosci, aktywnosc jest zrodlem doswiadczen zyciowych, znaczenie maja tylko te doswiadczenia ktore sa zdobywane aktywnie

tyszkowa- doswiadczenia zyciowe jednostki

gatunkowe(soecyficzne uklady polaczen nerwowych, dziedziczone) indywidulane(typowe dla jednostki, efekt jej aktywnosxi), spoleczne(prYjmowane w kontaktach interpers orzez wyxhowanie i socjalizacje)

tyszkowa- istota procesu rozwojowego

opracowanie dosw w system psych, struktura doswiadczen(wczsniej uporzadkowane ukegaja reorganizacji), restrukturacja dosw(pod wolywem nowo zdobytych dosw)

tyszkowa- zmiana rozwjojowa

gdy jednostka zdobywa dosw nowe, odmienne o typowuch dla etapu rozwoju; rozwoj psych jednostki- proces zmian poprzez zdobywanie dosw, strukturuzacji i restrukturyzacji

tyszkowa

zmiany funkcjonowania wplywaja na otoczenie modufikujac sustem srodowisko- jednosyka,

tyszkowa- rodzina

podstawowy, a dla bronfenbrenner prynarny kontekst rozwojowy czlowieka, wspomaga rozwoj czlonkow w relacjach opartych o wiez

jozef kozielecki

czlowiek to byt sptawczy, irracjonalny, wolna wola i samoregulacja, TRANSGRESJA-przsz to sie rozwija,

kozielecki- dzialania transgresyjne

swiadome i intencjonalne akty aktywnosci, ktore przekraczaja granice symbol, mater i spol osiagniec, motyowaane potrzebamj wyzszymj

kozielecki- koncepcja psychotransgresjonizmu

aktywnosc jedostki obejmuje: dzialania ochronne(zachowawcze, rutynowe, utrzymanie dotychcz stanu posiadania, sluza przystosow i przeytwaniu) i transgresyjne(przekraczanie granic, celem jest zmiana rzeczyw zdobycie nowyxh wartosci)

rodzaje transgresji

konstruktywne(wzrost lub budowanie nowej jakosci ktore sluza lidziom lub kulturze), destruktywne(wywoluja niekorzystne zmiany, zagrazaja wartosciom)

rodzaje transgresji inny podzial

dzialania tworcze(w najw stopniu przelamuja granice) inowacyjne(zastosowanie wiedzy do popravy zycia) ekspansywne(najmniej innowacyjne)

rodzaje trangresji v3

ku rzeczom(dzialania praktyczne skierowane na przedmioty, porzerzanie stanu posiadanja) ku ludziom, ku symbolom(tworzenie nowych aktow myslowych, wiedza) ku sobie(przekraczanie granic wlasnyxh mozliw intekekt, samorozwoj itp)

piertasinsk konxeocjs autokreacji

podstawowym aspektem wspoltworzenia walsnej drogi zyciowej jest aktywnosc wlasna podmiotu

pietrasibski- aktywnosc

dziecinstwo- dominuje atywnosc wymuszona przsz otoczenie, dziecko opanowuje nowa wiedze i umiejetnosci, adolescencja/ pojawia sie aktywbosc autobomiczna ujawniajaca indywidualne wlasciwosci jednostki i decyzje, doroslosc- autokr jako umiej kier wlas rozw

dabrowski koncepcja dezintegracji pozytywnej

podmiotowy char rozwoju psych, czynnikiem niezbednym jest POCZUCIE NIZSZOSCI DO SAMEGO SIEBIE, dystans miedzy tym co jest realizowane a tym co jest idealnem ktory jest podstawa napiec tworczych, umozliwia realizacje idealu osobowosci

dabrowski

czynnik autonomiczny(swiadomy wybor wartosci, wielopoziomowa analiza i ocena srodowiska zewn i wewn, wyraza czesxiowe uniezalezn od obu poerwszych czynn rozwo, podst mechanizm rozwo to rozbicie pierw struktur psych, towazysza yemu kongliktu interperson

dabrowski dezintegracja pozytywna

proces rozbicia pierw strukt psych bed warunkiem integracji osobow, „trud istnienia”- zwiazany z wewn kryzysami, stany zachwiania rownowagi psych sa pozytywn objawamj normal rozw jednostki

glowne pytania

co sie rozwija, jak, ku czemu, jak dlugo, dkaczego

co sie rozwija

teorie parcjalne(badanie wyroznionych obszarow rozwoju) teorie holistyczne(calosciowe ujecie rozwoju czlowieka w winiarze bio-psycho-spol) / czlowiek jest caloscia- psyche soma polis

jak sie rozwija - mechanizm i przebieg rozwoju

sposob w jaki dokonuje sie rozwod, trwanie w czasie i nasteonowanje po sobie zmian, model mechanistyczny -> liniowy, organizacjny->stadialny, kontekstualny->cykliczno-fazowy

podejscie machanietyczne

analiza zmian zachowania, analizowanie jako elementy izolowane, autonomiczne, rozwoj jako ciag zmian w reakcjach na dzialajace bodzce

podejscie organizmiczne

analiza procesow zachodzaxych wewnatrz organizmu, analizowane elem zorganizow w calosci (struktury) okreslajace znaczenie czesci skladowych, rozwoj jako ciag zmian strukturalnych psych zachodz pod wplywem wlasnej aktywn czlowieka

podejscie kontekstualne

analiza interrakcji miedzy jednostka a otoczeniem, analizow elem danego ukladu maja znaczenie tylko w konteksc calosci na roznych poziomsch jej organjzacji, rozwoj to ciag zmian zachodz pod wolywme interrakcji miedzy oznymi poziomami

ku czemu zmierza rozwoj

teorie zmian ukierunkowanych i nieukierunkowanych; roznicowanie, porzadkowanie, integracja, osiagniecie wewne rownowagi

dlaczego sie rozwija/ czynniki rozwoju

podejscie izolowanych czynnikow, podejscie interakcyjne

buhler

prekursorka badan nad biegiem zycia, analiza i interpretacja wytworow wlasnych badanych(metoda biograficzna) zgodnie z postulatem holistycznego ujecia rozwoju czlowieka i biegu jego zycia

metoda biograficzna

polega na analizie lustow, dziennikow itp w celu poznania kolejnych etapow rozwoju czlowieka we wszystkich wiarach

opisuje formy zycia czlowieka w aspekcie

biolog(witalnym), behaw(wydarzenia, dane obiektywne), jednostkowe przezycia(dane subiektywne), dziel(dokonania, zaangazoaanie w jakis obszar)

zmiana rozwojowa dokonuje sie w 3 krokach- buhler

1zapowiada sie w przezyciu(dane subiektywne) 2 przejawia w wydarzeniu, 3 manifestuje w dokonaniu(efekt trwaly)

o rozwoju swiadcza zmiany

obserwowalne, stopniowe, wzglednie trwale, kietunek- w kierunku wiekszej zlozonosci i integraxji wewn

zmiana

- roznica w stanie obiektu, obserwowalna wraz z uplywem czasu, trembala- zmiana jest funkcja

kryteria zmian rozwojiwyxh tyszkowa

-jednokierunkowosc(monotonicznosc), -nieodwracalnosc, trwalosc, autonomicznosc(zmiany spowodowane dzialaniem czynnikow tkwiacych w calosci lub w dominuj czesci wewnatrz ewoluujacego ukladu

kryteria rozwojowe Brzezińska

-podstawowe prawo rozwoju(przechodzenie od stanow jednorodnosci do roznorodnosci oraz nieokreslonosci i chaosu do uporzadkowania i wewn integtacji) rozwoj czlowieka/ proces zmin

ku czemu zmierza rozwoj

-roznicowanie, porzadkowanie, integracja, osiaganie wewn rownowagi

rodzaje zmian rozwojowych

kryterium czas(filogenetyczne, antropogenet, ontogenet) obszar zmian(poziom behaw- zminy zachow, poznwczy- zniany struktur umysl, osobowosciowy, spokeczny)

zmiany charakterystyczne przebiegu zmian i nastepstwa jakie powoduja

- ilosciowe(zapamietujemy wiecej), jakosciowe(przeksztakcenia sttunturalne, inaczej zapamietuumy), progresywne, regresywne(nietrwale, przejsxiowe)

podmiot zmian

jednostkowy czy ponadjednostkowy, Tyszkowa(zmiany intra i interindywidualne), Bee(zmiany uniwersalne-odnosza sie do kazdego w danym wieku, wspolne-osoby w jakiejs wspolnocie, jednostkowe- dla jednostki)

przebieg zmian rozwojowych

-tempo zmian(szybkosx z jaka dokonuja sie zmiany w toku rozwoju), rytm zmian(stopien regularnosci zmian w czasie) retardacja(ogolne zwolnienie tempa eozwoju), akceleracja(przyspieszenie pokolenia w stosunku do wczesniej), asynhronia, synhronia

asynhronia rozwoju

wyraznie nierownomierny rutm rozwoju w zakresie sfer soma-psyche-polis, zaklocenia w niektorych sferach a w niekorycj spoko, wyroznia sie zabutzenia parcjalne(kilka funkcji) i fragmentaryczne(jedna funkcja), normatywna asynhronia- w adolesc fiz i osych

synhronia rozwoju

zbieznosc w czasie zmian rozwo w roznych obszarach, tempo zmian rozwo w poszczeg sfer funkc jest podobne, rozwoj moze byc harmonijny o orzecieynym tepie, harm globalnie opozniony, i przyspieszonh

modele nastepowania zmian rozwo

liniowy, stadialny, cykliczno-fazowy

model liniowy

rozwoj ujmowany jako proces ciagly, plynny, bez zaklocen zmian regresywnych, charakterystycze dla osoby tempo, zachodza zmiany ilosciowe, progresywne, nieukierunkow, zachodzi proces rownowazenia i porzadkowania nowo nabytego dosw, dodawanie i substytucja

model stadialny

proces nieciagly, skokowy, mozna wyodrebnic stadia, w kazdym stadium proces roznicowania doswiadczenia, nastepnie integracja=powst nowe strukt, zmiany ilosc i jakos, tempo zmian i ich rytm, dla kazdego stadium jest stan koncowy, dodaw substyt, modyf media

cykliczno-fazowy

cykle i fazy(proges, platou, regres, krysys), zmiany o charakt dekonstrukcyjnym,

pojecie kryzysu

szansa rozwoju lub ryzyko zaburzenia, kryzys zawiera w sobie obie mozliwosci zalezy to od sposobu rozwiazania

kryzys- kubacka-jasiecka

poczucie bezsensu, duze napiecie emo, rozne formy dezorganiz zachow, objawy somatyczne, uczucie orzetazenia, obawa przed utrata kintroli

riegel- krysys

wezel spajacy zmiany struktyralne na poziomie biol, psych itp, krysysy rozwojowe(z natury konstruktywny) i kryzysy katastrofy, dopelnienie stabilnosci(nie mozna zrozumiec rowniwagi bez jej braku), szansa konstrujtywnyxh zmian

krysys/ koncepcja downsa

krysys nie zagraza zyciu, lecz sprawia bol i moze byc wyczerpujacy, eskalacja kryzysu-wybor jednostki: stlumienie lub rozwiazanie, tlumiac- zaogniamy, pewbna doza braku rownowagi jest kinieczna do harmonii na nastepnym, wystep krys jest nieunikn,

rodzaje kryzysu

- pasji(potrzebuje natchnienia), bliskosci w zwiazkach(z kim bede dzielic zycie), pewnosci siebie, ksztaltowania tozsamosci, lekowy, wartosci duchowych, niespelnionych marzen

kryzysy nie mijaja same

ignorowanie kryzysu-problem nierozwiazany; przed rozwiaz kryzysu poestrzymuja umowy-psych kontrakty zawuerane z soba lub innymi; aby stlumic kryzys wprowadzamy sie w trans,

rodzaje transu

obsesyjne przywiazanie, nadmiaru obowiazkow, przedstawienie, obsesyjne szukanie przyjemnosci, nadmierny krutycyzm

etapy przezywciezania kryzysu

przerwanie transu-konfrontacja z kryzysem-porzadkowanie zamentu-rozwiazanie kryzysu

czynniki rozwoju psychicznego

natury wewnetrznej(zespol cech dziedziczonych geny), genet biolog, endogenne, warunkuja predyspoz jednostki, natury zewnetrznej(elem srodowiska otaczajac czlowieka, pozagenet, spol, srodowisk

koncepcje jednoczynnikowe

natywizm(na ksztaltow wlasci psych czlow decyduj wolyw maja cechy wrodzone i dziedzuczne) empiryzm(czlowiek jako niezapisana karta)

koncepcje dwuczynnikowe

teoria konwergencji Sterna(

koncepcje wieloczynnikowe

baltes- rozwoj indywidualny warunkowany przez interakcyjny wolyw czynnikow srodowiskowych

łoś

aktywnosc jednostki nie jest jednym z czynnikow rozwoju lecz scala wolywy biolog i srodowisk- konsolidacyjna znaczenie aktywnosci

srodowisko

uklad bodzcow(hebb), pole psych(levin), konstrukcja unysl(piaget) socjaliz kulturowa(hall), kultura(wygocki), uklad wzajemnych syst- spoleczne srodowi rozowju(bronfrenbrenner)

indywiduacja

proces przechodzebia od niedojrzalych do dojrzalych form funkcjon psych, stopniowe odktywanie cienia, jazn zostaje uwolniona od falszywych orzekonan i mocy archetypow

teoria Junga

rozwoj to ciag zmian prowadzacy do wewnetrznej integracji

etos spoleczny

sposob organizowania doswiadczenia kulturowego uamtywnia idealy ktore sa kultywowane a xodziennym zyciu w postaxi rytualizacji; moralny- w dziecinstwie-wyznacza sposob doswiadczania swiata zdominowany przsz kary i nagridy; ideoloficzny/ poszukiwanje syste