dupa poetycka Olędzki

akcent, iloczas, intonacja

prozodyjne właściwości danego języka

parodia

podobna do pastiszu. Nie zawsze rodzi się z krytycznego nastawienia wobec utworu, który jest jej przedmiotem. Stanowi żartobliwe naśladowanie, karykaturę utworu.

paronomazja

celowe zestawienie podobnie brzmiących wyrazów, niezależnie od tego, czy zachodzą między nimi inne pokrewieństwa i związki

wers

podstawowa jednostka rytmiczna

klauzula wersowa

końcowy odcinek wersu, w którym skupiają się sygnały delimitacyjne

systemy wersyfikacyjne

elementy językowe poddane stałej powtarzalności, pełnią funkcję konstant danego systemu wierszowania

tendencje wersyfikacyjne

elementy wykazujące zauważalną skłonność do występowania w rytmicznym uporządkowaniu

poezja meliczna

poezja przeznaczona do wykonywania z muzyką

intonacja

brzmieniowy odpowiednik składowej segmentacji wypowiedzi, polega na zmianach wysokości tonu głosu zależnie od budowy i znaczenia wypowiadanych zdań

antykadencja

intonacja wznosząca się

kadencja

intonacja opadająca

dystych

dwuwiersz

sylabizm

regularny system wersyfikacyjny

średniówka

stały dział wewnątrzwersowy

rymy żeńskie

rymy o ustabilizowanej przestrzeni półtorazgłoskowej

przerzutnia

przeniesienie wyrazy lub części zdania do następnego wersu lub strofy

stopy

mniejsze cząstki wiersza sylabotonicznego, powtarzające się w wersie, jednakowe pod względem układu akcentowanego zespoły sylab, z których jedna jest zawsze akcentowana, a inne nie

ZESTROJE AKCENTOWE

najmniejsze obdarzone znaczeniem cząstki, na jakie dzielimy każdą wypowiedź, zespół sylab podporządkowanych wspólnemu akcentowi głównemu

zestroje prymarne

zestroje ściągnięte lub rozdzielanie wypowiedzi na zestroje mniejsze, nie podlegające dalszemu rozkładowi

zestroje ściągnięte

powstają zależnie od dobitności i tempa mówienia oraz od układu wyrazów w zdaniu, ich znaczenia

wiersz trocheiczny

wiersz bazujący na stopie o nazwie "trochiej"

wiersz jambiczny

wiersz bazujący na stopie o nazwie "jamb"

wiersz amfibrachiczny

wiersz bazujący na stopie o nazwie "amfibrach"

cezura

koniec wyrazu wypada wewnątrz stopy

polski heksametr

opiera się na przekształconym z iloczasowego na akcentowy wzorcu antycznym

wiersz nieregularny

odwołuje się do sposobów rytmizacji wykształconych w ramach tamtych systemów

ballada

gatunek obejmujący pieśni o charakterze epicko-lirycznym, nasycona elementami dramatycznymi. Fabuła zawiera elementy tajemnicze i zagadkowe

EXODOS

podsumowanie, w którym chór poprzedza swoje wyjście

STASIMONY

występy chóru

PEAN

hymn związany z kultem Apollina

DYTYRAMB

hymn związany z kultem Dionizosa

POEMAT OPISOWY

światem przedstawionym jest przyroda, brak postaci ludzkich, przyroda jest sferą zjawisk zauważalnych i ocenianych przez określonego człowieka, który sytuuje je w swojej perspektywie

ANAPEST

stopa zawierająca 3 sylaby: dwie nieakcentowane, jedna akcentowana

DAKTYL

stopa zawierająca 3 sylaby: akcentowana i dwie nieakcentowane

dramat

utwór literacki mający najczęściej charakter fabularny, odznacza się zdecydowaną dominancją dialogu. Dzieło dramatyczne należy do literatury tylko wtedy, gdy jest tworem porównywanym z tekstami epickimi lub lirycznymi

konflikt dramatyczny

walka dwóch przeciwstawnych ze sobą światopoglądów bohaterów, rozwijająca się przez cały utwór

ekspozycja

przedstawia główny konflikt utworu, tworzy wyjściowy układ zdarzeń, z których wynikają dalsze

perypetie

nagła zmiana losów bohaterów

akt

stanowi pewien wycinek akcji zakończony zazwyczaj ważnym zdarzeniem, mającym znaczenie dla jej dalszego biegu

scena

jest całostką wydzieloną ze względu na uczestniczące w niej osoby i zmienia się, gdy ktoś przybywa lub wychodzi

monodram

gatunek dramatyczny, w którym występuje tylko jeden wypowiadający, sprawia, że utwór w całości stanowi monolog

tyrada

dalsze przemówienie bohatera w dialogu, upodabniające się często swą budową do monologu

tragedia

gatunek dramatu obejmujący utwory, w których ośrodkiem akcji jest niezwyciężony konflikt między dążeniami jednostki a siłami wyższymi, zawsze dąży do klęski

prolog

otwierał akcję

parodos

wejście chóru, pierwsza pieśń

tragizm

nierozwiązany konflikt między wartościami i koniecznościami określającymi życie bohatera pozbawionego możliwości dokonania wśród nich jakiegokolwiek pomyślnego dla siebie wyboru

komedia

gatunek dramatu, obejmujący utwory o pogodnej tematyce, żywej akcji, najczęściej zamkniętej rozwiązaniem pomyślnym dla bohaterów, często mają charakter satyryczny

farsa

utwór sceniczny o błahym konflikcie, spiętrzający przede wszystkim sytuacje komiczne, które mają maksymalnie rozśmieszyć widza

wodewil

określenie na współczesną komedię muzyczną, w której obok dialogów występują fragmenty śpiewane

komedie rybałtowskie

z dużym realizmem odtwarzają zdarzenia życia codziennego

misterium

utwór o charakterze religijnym, tematycznie związanym z Nowym Testamentem, Charakterystyczna była obecność scen komicznych

moralitet

utwory alegoryczne o treści moralistycznej

komedia larmocjante

komedia łzawa, płaczliwa

dramat romantyczny

ukształtował się w romantyzmie, zrywa z klasycznymi wyznacznikami gatunku, zasadą 3 jedności, chronologią akcji, zamkniętą kompozycją i stylistyczną jednością