pdw

praworządność - najważniejsza zasada demokratyczna

organy państwowe przestrzegają prawa

Państwo - definicja Jelinka

jest to konstrukt dla którego istnienia są niezbędne kumulatywnie trzy elementy: terytorium, ludność, suwerenna władza.

co to prawo?

Prawo jest to całokształt obowiązujących w państwie aktów normatywnych, przepisów prawnych i norm prawnych ustanowionych bądź uznanych za obowiązujące przez kompetentne organy państwowe.

co robi ustawodawca?

tworzy i monitoruje obowiązujące prawo

derogacja

pozbawienie mocy obowiązującej

Co stanowi podstawę ustawodawczą RP

Sejm stanowi podstawę ustawodawczą RP. Senat może jedynie wnosić i odrzucać poprawki

prawo precedensowe

sąd stanowi i stosuje prawo

Uznanie prawa

– w praktyce tworzenie prawa suwerenną decyzją (np. uznanie obcych systemów prawnych po odzyskaniu niepodległość, dopóki nie stworzymy autonomicznego systemu)

ratyfikowanie umowy

ratyfikowanie umowy – uznanie zobowiązania na terenie własnego państwa

spór uznania prawa UE

wszystkie państwa członkowskie UE muszą akceptować nadrzędność prawa UE

zasada legalizmu

Każdy organ musi wskazać przepisy, które stanowią podstawę wyroku. Muszą też działać jedynie w granicach prawa. Podejmowanie decyzji musi być zgodne z procedurami.

Akt normatywny

jest to oficjalny dokument ustanowiony przez kompetentne organ państwowe w procedurze przewidzianej przez prawo, który w swojej treści grupuje przepisy prawne.

przepis prawny - co to?

Struktura 4-elementowa powiązana koniunkcyjnie

przepis prawny dłuższa wersja

Zdanie w sensie gramatycznym Zawarte w akcie normatywnym Opatrzone jest wskaźnikiem identyfikacyjnym (ich struktura wewnętrzna) Tworzy logiczną całość

Norma prawna

reguła postępowania która jest kierowana do adresata w znajdującego się w określonych okolicznościach. Najmniejszy strukturalny element prawa

z czego składa się norma prawna

z hipotezy, dyspozycji i sankcji

bez którego elementu może istnieć norma prawna

bez sankcji

adresaci w hipotezie

adresat powszechny – każdy kto ktokolwiek, nikt adresat rodzajowy – zbiór ludzi ze wspólnymi cechami adresat zindywidualizowany – np., prezydent, pierwszy prezes,

Leges imperfectae

przepis bez sankcji np. przepisy kreującą normy prawne uprawnień, np. obowiązek obywatelski

Cechy normy prawnej:

abstrakcyjność, generalność

abstrakcyjność normy prawnej

wyznacza zachowanie, które może wystąpić nieskończoną ilość razy

generalność normy prawnej

skierowana jest do pewnej kategorii adresatów a nie do konkretnego adresata

koncepcja norm sprzężonych

norma prawna redagowana jest za pomocą dwóch norm ze sobą połączonych. Sankcja jest w postaci innej normy

norma sankcjonowana

hipoteza - adresat i okoliczności; dyspozycja - treść pożądanego zachowania - może istnieć bez normy sankcjonującej

norma sankcjonująca

hipoteza - fakt naruszenia normy sankcjonowanej; dyspozycja - określa sposób postępowania w przypadku naruszenia normy sankcjonowanej

System prawa

kryteriów to całokształt obowiązujących w państwie aktów normatywnych, przepisów prawnych i norm prawnych, które są uporządkowane według określonych kryteriów.

porządkowanie aktów normatywnych

hierarchia pionowa; hierarchia pozioma

Hierarchia pionowa

każdy akt o niższej mocy prawnej czerpie uzasadnienie z aktu o mocy wyższej.

system źródeł powszechnych obowiązującego prawa RP

1. Konstytucja RP – Najwyższe prawo RP 2. Ratyfikowane umowy międzynarodowe objętę dużą ratyf. 3. Ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy, 4. Rozporządzenia, ratyfikowane umowy mdz. objętę małą ratyf.

Moc prawna:

Moc obowiązująca aktu normatywnego – czy wszedł w życie

trójwymiarowość prawa

system prawa (akty, normy, przepisy); instytucje stosują i stanowią prawo (sądy, sejm),; Orzecznictwo sądów – sądy są współkreatorem treści normy

fontes iuris

źródła prawa

oficjalne źródła poznania prawa

w art, 8 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych

uzasadnienie obowiązywania norm prawnych

aksjologiczne- uzasadnienie w wartościach; tetyczne - pochodzi od kompetentego podmiotu; Behawioralne – ponieważ adresaci w skali masowej przestrzegają to prawo

vacatio legis

okres spoczynku prawnego – każdy podmiot zainteresowany może się zapoznać z treścią prawa – ustawowo 14 dni.

okres zerowy

Jeśli interes państwa to wymaga i nie jest sprzeczny z zasadami demokratycznego państwa prawnego, akt normatywny może wejść w życie w chwili ogłoszenia.

Zasada prosperatywności prawa

Prawo reguluje sytuacje przyszłe - lex retro non agit

Retroaktywność prawa

prawo reguluje kwestie wsteczne, powinna być absolutnym wyjątkiem

2 warunki retroaktywności prawa

1. Musi być wyznaczony konkretny termin wstecz; 2. Prawo powinno przynosić adresatowi korzyść, a nie dolegliwość

przypadki, w których ustawodawca może sprawić utratę mocy obowiązującej przepisów

klauzula derogacyjna, orzeczenie trybunału konstytucyjnego, przepisy epizodyczne

klauzula derogacyjna

Abrogatio; Obrogatio; Derogatio

Abrogatio (akty normatywne lub przepisy prawne)

uchylenie mocy całego aktu prawnego i nie ustanawia w jego miejsce nowego

Obrogatio (akty normatywne)

zastąpienie całego aktu normatywnego, Uchylenie mocy obowiązującej i uchwalenie na miejsce tej ustawy nowej ustawy o zmienionej treści.

Derogatio (tylko przepisy prawne)

Nowelizacje ustawy. Uchylenie mocy obowiązującej przepisu lub kilku przepisów i uchwalenie na jej miejsce przepisów o zmienionej treści.

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego

jest sądem na prawem. Jeżeli TK orzeknie o niekonstytucyjności przepisów, to tracą one moc obowiązującą.

Przepisy epizodyczne

przepisy określony z góry na dany czas. Po danym czasie tracą one moc obowiązującą.

Prawo obowiązuje w czasie, w przestrzeni i personalne

Przestrzeni: w całym kraju i obowiązujące na terenie danego samorządu.; Personalne: Adresat wyodrębniony rodzajowo.

Pozytywizm prawniczy w wersji skrajnej

zakłada niezależność walidacyji pomiędzy prawem a moralnością. - prawo nie ma znaczenia moralnego

desuetudo

wyjście prawa z użycia, jest obowiązujace w ramach uzasadnienia tetycznego, ale nie jest przestrzegane.

Szara strefa

Łamianie wzorów zachowania, tak aby uniknąć sankcji

Cywilne nieposłuszeństwo

występuje w postaciach indywidualnych. Adresat łamie wzór zachowania, wie że otrzyma sankcje, i się z nią godzi, aby przekazać komunikat, że uznaje normę prawną za niesprawiedliwą.

stosowanie prawa

proces decyzyjny podejmowany przez kompetentny organ państwowy w przewidzianej przez prawo procedurze, który na podstawie abstrakcyjno- generalnej normy prawnej nadaje indywidualno-konkretne decyzje procesu stosowaniu prawa.

stosowanie się do prawa

Jest to przestrzeganie norm i realizowanie nakazów oraz zakazów.

Realizacja postanowień prawnych

dokonywanie sekwencji czynności prawnych, które są prawem określone, a które jednocześnie mają na celu dokonania zamierzone przez podmiot skutku prawnego.

Triada sądownictwa:

Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny, Naczelny Sąd Administracyjny.

Czym się rózni status sędziów TK od innych sędziów?

Skoro sędziowie TK mają oceniać zgodność aktów z konstytucją, to podlegają tylko konstytucji. Pozostali sędziowie podlegają konstytucji i ustawom

Instytucja zdania odrębnego

nawet jeśli sędzia zostanie przegłosowany przez innych sędziów, opinia sędziego zostaje, jak inaczej myśli, w których momentach by wydał inny wyrok.