HISTORIA_DATY_KLASA 7_CZ.1

1814-1815r.

kongres wiedeński - decydujący głos Rosja, Prusy, Austria, Anglia, Francja Cele: pokój w Europie, przywrócenie starego ładu, niedopuszczenie do rewolucji

1815-50. XIXw.

Święte Przymierze-sojusz Rosji, Prus i Austrii przeciwko ruchom rewolucyjnym i niepodległościowym-mieli prowadzić poliykę opartą na zasadach chrześcijańskich;

1830.07.

Rewolucja lipcowa-konflikt króla z burżuazją-lud wznosi barykady; żołnierze pokonani-monarcha zrzeka się korony, zyskała na tym burżuazja, lud nie

1830r.

Powstanie niepodległej Grecji

1830.08.

Rewolucja belgijska przeciwko Holendrom; zwycięstwo Belgii; powstała niepodległa Belgia

1830.11.29.

Wybuch powstania listopadowego w Warszawie (Piotr Wysocki-przywódca sprzysiężenia podchorążych), noc listopadowa, zdobycie Arsenału w Warszawie

1848.02.

Rewolucja lutowa we Francji; król ustąpił z tronu; Francję ogłoszono republiką; Napoleon III prezydentem (1852r. ogłosił się cesarzem)

1848.03.

Wybuch rewolucji w Austrii (Wiedeń)-uwłaszczenie chłopów, we Włoszech (Mediolan) przeciw Austrii (przegrali bitwę pod Novarą 1849.03.)

1848-1849r.

Wiosna Ludów-rewolucje w Austrii, na Węgrzech, we Włoszech, w państwach niemieckich i w Wielkopolsce

1848.11.

Wybuch powstania w Rzymie

1750-1830r.

Rewolucja przemysłowa w Anglii

XVIIw.

Maszyna parowa w Anglii-tłoki ruch góra-dół

1782r.

Maszyna parowa Jamesa Watta (Szkot)-tłok ruch obrotowy

1815-1870r.

Początek rewolucji przemysłowej w Europie poza Anglią-Belgia, Francja, Niemcy, Górny Śląsk, Czechy, Stany Zjednoczone

1825r.

Otwarcie pierwszej linii kolejowej w Anglii - 40km; George Stephenson; 1830r. Lokomotywa "Rakieta" prędkość 48km/h, Menchester-Liverpool

1870r.

Początek rewolucji technicznej

XVIIIw.

Rewolucja agrarna w Anglii-płodozmian, maszyny rolnicze, uprawa ziemniaków; plony wzrosły 4x

1842r.

Pierwszy młot parowy w Anglii; Wprowadzono wolność zrzeszania się w Anglii-związki zawodowe

XIXw.

Pierwsze lokomotywy w Anglii-przejazd po londynie

1807r.

Robert Fulton (Amerykanin) zastosował maszynę parową do napędzania statku

1815r.

Powstanie Królestwa Polskiego (Kongresowego, Kongresówki) pod berłem cara "na wieczne czasy" (car nadał mu konstytucję przygotowaną pod kierunkiem Adama Czartoryskiego)

1823r.

Początek uwłaszczenia chłopów w Wielkim Księstwie Poznańskim

1816r.

Utworzono Uniwersytet Warszawski

1825-1833r.

Budowa Teatru Wielkiego w Warszawie

1825r.

Zmarł car Aleksander I, na tron wstąpił jego brat Mikołaj I

1831.01.

Sejm ogłosił detronizację króla Polski, Mikołaja I (podczas powstania listopadowego), z której nie zamierzał rezygnować, co było powodem wojny w Rosją; powstaniem dowodzili generałowie nie wierzący w zwycięstwo: Józef Chłopicki

1831.02.25.

(Powstanie listopadowe) Bitwa pod Grochowem (Olszynka Grochowska) - Olszynkę zdobyli Rosjanie, bitwa nierozstrzygnięta - gen. Józef Chłopicki

1831.03.31.

(Powstanie listopadowe) Bitwy pod Dębem Wielkim (zmarnowane zwycięstwo) - gen. Jan Skrzynecki

1831.04.10.

(Powstanie listopadowe) Bitwy pod Iganiami (zmarnowane zwycięstwo) - gen. Ignacy Prądzyński

1831.05.26.

(Powstanie listopadowe) Bitwa pod Ostrołęką nad Narwią - przegrana Polaków - gen. Jan Skrzynecki

1831.09.06.

(Powstanie listopadowe) Rosjanie zaatakowali Warszawę - przegrana Polaków - gen. Józef Sowiński

1832r.

Car Mikołaj I zastąpił konstytucję Królestwa statutem organicznym-na jego mocy Królestwo Polskie przestało być odrębnym państwem

1831-1850r.

Wielka Emigracja

1846.02.

Powstanie krakowskie 10 dni-klęska; powstańcy zaatakowali Austriaków; powstał Rząd Narodowy Rzeczpospolitej Polskiej; obiecał ziemię chłopom i równość obywateli, ideały TDP

1846.02.

Rabacja galicyjska-polscy chłopi przeciw powstańcom krakowskim w lasach pod Tarnowem; wyłapanie powstańców było początkiem buntu chłopów przeciw szlachcie; Jakub Szela przywódca

1846.11.

Wcielenie Rzeczpospolitej Krakowskiej do Austrii

1853-1856r.

Wojna krymska - Rosja-Turcja, Anglia, Francja

1855r.

Zmarł car Mikołaj I, na tron wstąpił jego syn Aleksander II

1862-1863r.

Aleksander Wielopolski naczelnikiem rządu Królestwa Polskiego

1863.01.22.

Wybuch powstania styczniowego o charakterze partyzanckim; "Czerwonym" przewodził Komitet Centralny Narodowy; branka do wojska wprowadzona przez Aleksandra Wielopolskiego bezpośrednią przyczyną

1863.01.22.

Dekret o uwłaszczeniu ogłoszony przez władze powstańcze, aby pozyskać chłopów do powstania

1864.03.

Uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim na korzystnych warunkach określonych wcześniej przz Rząd Narodowy-chłopi stracili powód by wspierać powstańców

1863.01.22.-1864.10.

Powstanie styczniowe

1874r.

Królestwem rządził wojskowy generał-gubernator, a nie cywilny namiestnik

1866r.

powstanie zabajkalskie wywołane przez polskich katorżników znad jeziora Bajkał

1871-1878r.

Kulturkampf-walka o kulturę w zaborze Pruskim; Otto von Bismarck

1855r.

Rugi pruskie-wysiedlenie prawie 30tyś. osób przybyłych z zaborów rosyjskiego i austriackiego

1886r.

Komiska Kolonizacyjna-za pieniądze rządu Niemiec wykupywała ziemie z rąk Polaków;

1904r.

Zakaz budowy budynków na nowo zakupionej ziemi-Michał Drzymała

1901-1902r.

Strajk dzieci polskich we Wrześni-odmówiły nauki religii po niemiecku-reakcją nauczycieli było brutalne bicie dzieci

1866r.

Galicja uzyskała autonomię

1859.06.

Bitwa pod Solferino - Austriacy przegrali ją z Piemontczykami i Francuzami; po tej bitwie Napoleon III zawarł sojusz z Austrią i przyłączono do Piemontu tylko Lombardię

1860r.

Większość północnych i środkowych Włoch stała się częścią Piemontu, po wypędzeniu książąt ze środkowych Włoch i buncie w Państwie Kościelnym i po plebiscytach;

1860.05.

Wyprawa tysiąca-1200 ochotników "czerwone koszule" pod dowództwem Giuseppe Garibadiego wypłynęło na podbój 9 mln. Królestwa Obojga Sycylii

1861.03.

Ogłoszono powstanie nowego państwa-Królestwa Włoch

1866r.

Wojna Prus z Austrią, Włochy stanęły po stronie Prus i skorzystały ze zwycięstwa-uzyskały od Austrii region Wenecji

1870r.

Wojna Francji z Prusami, żołnierze francuscy odwołani z Państwa Kościelnego i Italii, wtedy wojska włoskie opanowały Państwo Kościelne i zajęły Rzym

1871r.

Stolica Włoch przeniesiona do Rzymu

1862r.

Otto von Bismarc zostaje premierem Prus

1864r.

Wojna o Szlezwik i Holsztyn z Danią-zwycięstwo Prus w sojuszu z Austrią

1866r.

Wojna Prus z Austrią o podział zdobytych terenów w wojnie o Szlezwik i Holsztyn; Prusacy zwyciężyli pod Sadową; Austria miała się zgodzić na rozwiązanie Związku Niemieckiego i utworzenie Związku Północnoniemieckiego pod przewodnictwem Prus

1870-1871r.

Bismarc sprowokował konflikt z Francją; Napoleon III wypowiedział Prusom wojnę, państewka południowoniemieckie stanęły w obronie zaatakowanych Prus i zjednoczyły się w walce

1871.01r.

Powołanie do życia Cesarstwa Niemieckiego (drugiej Rzeszy Niemieckiej) w Sali Lustrzanej w Wersalu; króla Wilhelma I ogłosili cesarzem

1867r.

Cesarz przekształcił Austrię w Austro-Węgry, aby wzmocnić państwo

1860r.

Abraham Lincoln został prezydentem; z partii republikańskiej reprezentującej interesy Północy;

1860.12.

Karolina Południowa ogłosiła secesję, czyli odłaczenie od Unii

1861r.

Utworzenie Konfederacji (Skonfederowane Stany Ameryki) z 11 stanów, przyjęła ona własną konstytucję, wybrała prezydenta oraz utworzyła armię-powstało nowe państwo; secesji południa nie uznały 23 stany Północy, które pozostały w Unii

1861.04.

Wojska Konfederacji ostrzelały fort Sumter w Karolinie Południowej, w którym stacjonowali żołnierze Unii; Robert Lee generał Konfederacji

1861.04.

Blokada portów morskich Konfederacji; katastrofa gospodarcza Południa

1863.01.01.

Prezydent Lincoln wydał "Proklamację zniesienia niewolnictwa" w całych Stanach Zjednoczonych

1863.07.

Bitwa pod Getysburgiem przegrana przez Konfederatów

1864r.

generał William Sherman stosuje taktykę spalonej ziemi, aby przyspieszyć klęskę Południa

1865.04.

Generał Robert Lee podpisał akt kapitulacji

1861-1865r.

Wojna secesyjna

1865.12.

Wprowadzenie XIII poprawki do konstytucji-zniesienie niewolnictwa

1881-1899r.

Powstanie Mahdiego w Sudanie przeciwko okupującym ich kraj wojskom egipskim; Egiptowi pomogły wojska brytyjskie, które uzależniły od Anglii i Sudan i Egipt

1898r.

Bitwa pod Omdurmanem podczas powstania Mahdiego; brytyjczycy użyli nowej broni: karabinów maszynowych

1869.11.

Otwarcie Kanału Sueskiego

1839-1842r.

Pierwsza wojna opiumowa; brytyjscy kupcy sprzedawali opium w Chinach, cesarz zakazał importu opium, co było przyczyną wojny; Anglicy wygralii zmusili Chińczyków na swobodny handel opium

1856-1860r.

Druga wojna opiumowa, po ponownym zakazie cesarza Chin; wygrały wojska angielskie i francuskie

1848-1918r.

Wprowadzanie powszechnego prawa wyborczego dla mężczyzn

1863r.

Dopuszczono do studiów kobiety we Francji

1906r.

Maria Skłodowska-Curie - pierwsza kobieta wykładowcą na paryskiej Sorbonie

1880r. lata 80.

Wprowadzenie ubezpieczeń społecznychw latach 80. w Niemczech (Otto von Bismarck)

1850r.

Początek walki kobiet o emancypację

1897r.

Utworzenie Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego (Narodowej Demokracji); Roman Dmowski na czele

1893r.

Utworzenie Polskiej Partii Socjalistycznej PPS przez Józefa Piłsudskiego i Stanisława Wojciechowskiego; opór członków Róży Luksemburg i Feliksa Dzierżyńskiego, którzy stworzyli Socjaldemokrację Królestwa Polskiego SDKP, a od 1900r. I Litwy SDKPiL

1895r.

Utworzenie w Rzeszowie Stronnictwa Ludowego SL (od 1903r. Polskie Stronnictwo Ludowe PSL); główny działacz Wincenty Witos

1905-1907r.

Rewolucja w Rosji przeciwko rządom cara Mikołaja II; pierwsze masowe wystąpienie społeczeństwa polskiego

1904-1905r.

Wojna rosyjsko-japońska, przegrana dla Rosji

1905.01.22.

Krwawa niedziela w Petersburgu; tłum robotników ruszył z petycją (poprawa warunków życia i powszechne prawo wyborcze), a wojsko użyło przeciw nim broni

1905.11.

Wprowadzenie stanu wojennego w Królestwie Polskim podczas rewolucji 1905 roku

1882r.

Zawarcie sojuszu-Trójprzymierze-Niemcy, Austro-Węgry, Włochy; po odstąpieniu Włoch nazwano je blokiem państw centralnych

1907r.

Zawarcie sojuszu-Trójporozumienie-Francja, Anglia, Rosja; ententa od "entente cordiale"-serdeczne porozumienie

1914.06.28.

zastrzelenie przez serbskiego zamachowca (Gawriło Princip) arcyksięcia Franciszka Ferdynanda -następcy tronu Austro-Węgier

1914.07.28.

Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii, kiedy ta nie przyjęła jednego z punktów wystosowanego 48-godz. ultimatum

1914.09.

Bitwa nad Marną - przegrana Niemców w ataku na Francję

1914.08.

Rosja zaatakowała Niemców w Prusach Wschodnich, otwierając front wschodni; została pokonani przez Niemców

1915.08.05.

Niemcy zajęli Warszawę i wdarli się wgłąb Rosji

1916.06.

Ofensywa Brusiłowa-Rosja (gen. Aleksiej Brusiłow) zaatakowała wojska Austro-Węgier na Ukrainie i przełamała front wschodni; pomogła sojusznikom cara na zachodzie, ale zakończyła się niepowodzeniem Rosji

1917.03.03.

wg kalendarza julianskiego stosowanego w Rosji był to 18 lutego - rewolucja lutowa zapoczątkowana w Piotrogradzie strajkiem robotników o poprawę warunków życia

1917.03.15.

Abdykacja Mikołaja II, Rosja stała się republiką

1917.11.07.

wg kalendarza julianskiego stosowanego w Rosji był to 25 październik-rewolucja październikowa; w nocy z 06 na 07 (24 na 25) Czerwona Gwardia obsadziła główne punkty Piotrogradu

1917.11.-1918.03.

Rewolucja październikowa

1917-1922r.

Wojna domowa w Rosji; przciwko czerwonym boleszwikom wystąpili biali (wojska dawnych carskich generałów), narody podbite przez carat walczące o niepodległość, zagraniczne oddziały interwencyjne, zbuntowani chłopi

1918.03.

Pokój brzeski Rosji Radzieckiej z państwami centralnymi; Rosja Radziecka zrzeka się ziem utraconych na rzecz Niemiec - od Estonii po Ukrainę

1916.02.-12.

Bitwa pod Verdun; Niemcy-Francja wygrała

1916.06.-11.

Bitwa nad Sommą; Anglia-Niemcy; nierozstrzygnięta

1917.02.

Niemcy ogłosili nieograniczoną wojnę podwodną, chcąc odciąć Anglię od zaopatrzenia z zewnątrz

1917.04.

USA wypowiedziały wojnę Niemcom w wyniku zatopienia kilku amerykańskich statków handlowych przez U-booty

1918.08.08.

Czarny dzień armii niemieckiej; przełamanie zachodniej linii frontu przez wojska ententy

1918.11.09.

Rewolucja w Berlinie; cesarz Wilhelm II abdykował i uciekł do Holandii; Niemcy (socjaldemokraci z SPD) ogłoszono republiką

1918.11.11.

nowy rząd Niemiec podpisał rozejm w Compiegne na warunkach Francji; koniec I wojny światowej

1918.10.

Po "dzikiej demobilizacji" żołnierzy walczących po stronie austro-węgier ogłosiła niepodległość Czechosłowacja

1918.11.

Po "dzikiej demobilizacji" żołnierzy walczących po stronie austro-węgier powstały Węgry, Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, nazwane później Jugosławią, zachodnia część Galicji znalazła się w granicach odrodzonej Polski

1918.11.12.

Austria ogłoszona republiką po zrzeknięciu się władzy przez cesarza

1914.28.07.-1918.11.11.

I wojna światowa (33 kraje); wynikiem wojny było utworzenie 11 nowych państw w Europie

1918-1919r.

Pandemia grypy hiszpanki

1914.08.

Odezwy do Polaków wystosowane przez Państwa zaborcze kuszące niepodległością Polski lub jej zjednoczeniem pod berłem cara-dla pozyskania Polaków po swojej stronie w wojnie

1914.08.06.

Pierwsza Kompania Kadowa strzelców wyruszyła z Krakowa ku Królestwu Kongresowemu (Piłsudski po wybuchu wojny zamierzał z drużynami strzeleckimi wkroczyć do Królestwa, by wywołać powstanie)

1916.11.05.

akt 5 listopada; akt wydany przez cesarzy niemieckiego i austriackiego, który niejasno zapowiadał utworzenie Polski na zdobytych ziemiach zaboru rosyjskiego; miało to być państwo samodzielne z dziedziczną monarchią i ustrojej konstytucyjnym

1917.06.

Utworzenie Armii Polskiej (błękitnej armii) we Francji; od jesieni 1918r. jej dowódcą mianowano gen. Józefa Hallera

1917.08.

Komitet Narodowy Polski z siedzibą w Paryżu utworzony z inicjatywy Romana Dmowskiego

1917.07.

Piłsudski zerwał z państwami centralnymi, wywołał kryzys przysięgowy

1917.09.

Utworzenie Rady Regencyjnej (3 Polaków: Józef Ostrowski, arcybiskup Aleksander Kakowski, książę Zdzisław Lubomirski) zależnej od Niemców, przez cesarzy Niemiec i Austro-Węgier

1918.01.

Woodrow Wilson wygłosił 14-punktowe orędzie o sprawiedliwym pokoju; punkt 13 przewidywał utworzenie niepodległej Polski ze swobodnym i bezpiecznym dostępem do morza

1918.06.

Deklaracja wersalska - Francja, Anglia i Włochy zapowiedziały w niej, że jednym z celów wojny jest utworzenie zjednoczonego i niepodległego państwa polskiego z wolnym dostępem do morza

1919.06.28.

Traktat wersalski (premier Wielkiej Brytanii David Lloyd George, polscy delegaci Roman Dmowski, Ignacy Paderewski)

1920r.

Utworzenie Ligi Narodów

1922.04.

układ w Rapallo podpisany przez Niemcy (kanclerz Wirth) i Rosję Radziecką (ludowy komisarz spraw zagranicznych Cziczerin) - państwa te zrezygnowały z wzajemnych odszkodowań

1925r.

Układ w Locarno zawarty pomiędzy Francją i Belgią z Niemcami, no mocy którego Niemcy zaakceptowały powojenną granicę na zachodzie

1929.10.-1933 (35) r.

Krach na nowojorskiej giełdzie "czarny czwartek" i wielki kryzys

1919-1933r.

Republika Weimarska (tak nazwano państwo Niemieckie, od miasta Weimar, do którego przenieśli się posłowie, aby uchwalić konstytucję (po komunistycznym powstania w Berlinie w 01.1919r.)

1923.11.

Pucz monachijski-przeworu politycznego usilował dokonać Adolf Hitler

1933.01.30.

Adolf Hitler zostaje mianowany przez orezydenta Niemiec kanclerzem (szefem rządu)

1933.02.

Pożar Reichstagu wykorzystany przez Hitlera do pozbycia się innych partii z parlamentu; naziści oskarżyli komunistów o chęć wywołania powstania i następnego dnia Hitler wydał zarządzenie nadzwyczajne "o ochronie narodu i panstwa"

1933.07.-1945r.

Trzecia Rzesza

1934.08.

Po śmierci prezydenta Hitler połączył urząd kanclerza z prezydenckim i ogłosił się Fuhrerem (wodzem)-był głową państwa i zwierzchnikiem sił zbrojnych

1938.11.

Noc kryształowa-pogrom (wymordowanie wielu ludzi) Żydów

1935r.

ustawy norymberskie

1918r.

Utworzenie Armii Czerwonej przez bolszewików

1918-1922r.

czerwony terror wobec ludności kierowany przez komunistyczną policję polityczną Czekę

1918.07.

na rozkaz Lenina rozstrzelano cara Mikołaja II wraz z żoną i dziećmi

1922.12.

Rosja przyjęła nazwę Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich ZSRR

1918-1921r.

komunizm wojenny wprowadzony przez Lenina, aby wyżywić armię

1921-1929r.

NEP-Nowa Polityka Ekonomiczna

1924r.

Śmierć Lenina, Józef Stalin (Dżugaszwili) zostaje dyktatorem ZSRR

1929r.

Rozpoczęcie kolektywizacji rolnictwa i industrializacji i centralnego planowania w ZSRR przez Stalina

1935-1938r.

wielka czystka przeprowadzona przez Stalina we władzach państwa i w armii

1918.11.06-07

Powstanie w Lublinie Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej; Ignacy Daszyński premierem

1918.11.17.

Marsz Niepodległości w Warszawie

1918.11.11.

lubelski rząd tymczasowy podporządkował się Piłsudskiemu, Rada Regencyjna powierzyła mu komendę nad wojskiem; na zachodzie podpisano rozejm kończący I wojnę światową; uznano za symboliczny moment odrodzenia Polski i Święto Niepodległości

1918.11.14.

Rozwiązanie Rady Regencyjnej, wcześniej władzę przekazała Piłsudskiemu

1918.11.18.

Piłsudski powołał lewicowy rząd Jędrzeja Moraczewskiego, który istniał dwa miesiące

1918.11.22.

Piłsudski podpisał dekret o ustanowieniu Republiki Polskiej; objął władzę Tymczasowego Naczelnika Państwa

1919.01.

Piłsudski powołał bezpartyjny rząd Ignacego Paderewskiego (związany z Narodową Demokracją); ze względu na premiera akcept prawica; powołał go Piłsudski akcept lewica; rząd popierany przez Komitet Narodowy Polski, akcept Zachodu

1919.02.

Państwa zachodnie uznały niepodległość Polski i jej rząd

1919.02.10.

Pierwsze posiedzenie Sejmu Ustawodawczego w odrodzonej Polsce

1919.02.20.

przyjęcie przez sejm tymczasowych zasad ustroju Polski tzw. Małej konstytucji

1918.10.07.

Manifest Rady Regencyjnej o utworzeniu niepodległego państwa polskiego

1918.11.10.

Przybycie Józefa Piłsudskiego do Warszawy; rozbrajanie żołnierzy niemieckich

1918.11.01.

Początek walk polsko-ukraińskich o Lwów; starcia trwały 3 tygodnie; walki polsko-ukraińskie w Galicji ciągnęły się dalej

1918.12.26.

Ignacy Paderewski przyjechał do Poznania, jego przywitannie przerodziło się w manifestację patriotyczną

1918.12.27.

Wybuch powstania wielkopolskiego przeciw Niemcom

1919.02.

rozejm po powstaniu wielkopolskim; wyzwolone tereny znalazły się pod polską kontrolą, a o ich przyszłości miała zadecydować paryska konferencja pokojowa

1920.02.10.

Zaślubiny Polski z morzem; gen. Józef Haller

1919.08.

Pierwsze powstanie śląskie, trwało 8 dni (po zabiciu przez Niemców 10 Polaków w kopalni); zostało stłumione przez wojska niemieckie; po nim alianci przysłali swoje wojska do pilnowania porządku

1920.08.

Drugie powstanie śląskie, trwało 7 dni (po zdemolowaniu przez Niemców siedziby polskiego komisariatu plebiscytowego i splądrowaniu polskich sklepów), przegrana powstańców, ale alianci zlikwidowali antypolską policję

1921.03.20.

Plebiscyt na Górnym Śląsku; przepis dawał przewagę Niemcom; aliancka komisja plebiscytowa planowała Polsce przyznać tereny rolnicze, a Niemcom przemysłowe

1921.05.02/03-1921.06.24.

Trzecie powstanie śląskie; dyktatorem Wojciech Korfanty

1919.01.

Zajęcie Zaolzia przez wojska czeskie

1920.07.

Rozejm Polski z Czechosłowację i decyzja Rady Ambasadorów o przynależności Zaolzia do Czechosłowacji; plebiscyt na Warmii i Mazurach na korzyść Niemców

1921.10.

Podział Górnego Śląska przez Radę Ambasadorów

1919.05.-07.

Ofensywa Piłsudskiego na Ukrainie, aby położyć kres walkom toczącym się w Galicji

1919.02.-1921r.

Wojna polsko-radziecka, Polacy maszerowali, aby ustalić granice na wschodzie, doszło do starć z Armią Czerwoną

1919.04.

Polacy zajęli Wilno

1919.08.

Polacy zajęli Mińsk

1920.04.

Sojusz polsko-ukraiński gen. Antoni Listowski i Symon Petlura; Polska uznała niepodległość Ukrainy, ta zaś zrzekła się Galicji Wschodniej

1920.05.

Polacy zajęli Kijów, gdzie nie napotkali oporu Armii Czerwonej; Armia Czerwona od pn. kierowała się w tym czasie na Warszawę

1920.06.

Bolszewicka armia konna (konarmia) zaatakowała Polaków na Ukrainie, Polacy opuścili Kijów

1920.07.

Polacy w odwrocie na północy; padły Wilno, Grodno, Białystok; założenie komitetu rewolucyjnego przez Feliksa Dzierżyńskiego

1920.07.01.

Utworzenie Rady Obrony Państwa kierowanej przez Piłsudskiego

1920.08.13.-16.

Bitwa Warszwska wygrana przez Polaków; Cud nad Wisłą; 16.08. polska kontrofensywa, pięć dywyzji ruszyło znad Wieprza na północ; powstrzymała czerwony marsz bolszewików na zachód

1920.09.

Bitwa nad Niemnem stoczona na Litwie i Białorusi; wygrana Polaków

1921.03.

Pokój w Rydze na Łotwie, pokój ryski; ustalono granicę między Polską a Rosją Radziecką biegnącą przez Białoruś i Ukrainę; zwrot zagrabionych dóbr kultury; zwyciężyła koncepcja inkorporacyjna

1920.10.

upozorowanie przez Piłsudskiego buntu gen. Lucjana Żeligowskiego, który rzekomo zajął Wilno z okręgiem i ogłosił tam powstanie nowego państwa-Litwy Środkowej; istniało ono do 04.1922r., gdy jego sejm podjął uchwałę o przyłączeniu Wileńszczyzny do Polski

1922-1938r.

Litwa ogłosiła stan wojenny z Polską w wyniku buntu gen. Żeligowskiego

1923.03.

Rada Ambasadorów zatwierdziła wschodnią granicę Polski, co wywołało protesty Litwy i Związku Radzieckiego; decyzja zakończyła proces kształtowania granic Polski (1918-1923)

1922r.

Decyzja sejmu Litwy Środkowej o jej połączeniu z Polską

1921.03.17.

przyjęcie Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, zwanej Konstytucją marcową; od tego dnia państwo osiło nazwę Rzeczpospolita Polska-okraślano ją jako druga; Polska stała się demokratyczną republiką parlamentarną

1922.12.09.

Zgromadzenie Narodowe (połączony sejm i senat) wybrało pierwszego prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej-Gabriel Narutowicz

1922.12.16.

Zabicie Gabriela Narutowicza przez endeckiego fanatyka

1922.12.20.

Stanisław Wojciechowski - drugi prezydent Rzeczpospolitej Polskiej

1922.11.

wybory do sejmu i senatu

1918r.

utworzenie Wojska Polskiego z: Polskich Sił Zbrojnych, Polskiej Organizacji Wojskowej POW, legionistów z Legionów Polskich, Armii Wielkopolskiej, a w 1919r. Włączono przybyłą z Francji Armię Polską - błękitną armię

1919r.

Powołanie komisji pracującej nad ujednoliceniem prawa w Polsce (prof. Franciszek Ksawery Fierich prezydentem); wydanie przez Piłsudskiego dekretu "O obowiązku szkolnym" - 7 letnia szkoła powszechna dla dzieci od 7-14 lat, wyjątki ze względu na brak szkół

1932r.

Powstał kodeks karny w niepodległej Polsce; przeprowadzono reformę jędrzjewiczowska (wprowadzono obowiązek szkolny bez żadnych wyjątków; szkoła powszechna 7 lat lub 6 lat + 4 lata gimnazjum + 2 lata liceum)

1923.12.

Powołanie bezpartyjnego rządu fachowców z Władysławem Grabskim jako premierem (przeprowadził reformy ekonomiczne 1923-1925r.)

1920.03.19.

Józef Piłsudski przyjął tytuł Pierwszego Marszałka Polski, ustąpił ze stanowiska w 1923r.

1926.05.10.

Powołanie przez prezydenta Wojciechowskiego na premiera Wincentego Witosa (centroprawicowy)

1926.05.12.

zamach majowy przeprowadzony przez Józefa Piłsudskiego celem obalenia rządu Wincentego Witosa

1926.05.14.

Stanisław Wojciechowski i Wincenty Witos podali się do dymisji; ustrój demokratyczny w Polsce został obalony, rozpoczęły się rządy autorytarne

1926.05.31.

Zgromadzenie Narodowe wybrało Piłsudskiego na prezydenta-ten jednak nie przyjął wyboru; później prezydentem został Ignacy Mościcki

1926-1939r.

Rządy sanacji; prezydentem Ignacy Mościcki

1926.08.

nowela sierpniowa - ustawa wzmacniająca władzę pezydenta, kosztem uprawnień sejmu

1928r.

Utworzenie przez Piłsudskiego własnego ugrupowania Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem BBWR, aby mieć większość w parlamencie i uchwalić nową konstytucję

1929r.

powstanie Centrolewu-sojuszu sześciu stronnictw centrowych i lewicowych

1930r.

prezydent rozwiązał parlament na wniosek Marszałka; aresztowano 19 byłych posłów opozycji w twierdzy w Brześciu nad Bugiem, pozbawiono wolności ok. 5000 zwolenników opozycji

1932r.

zakończenie procesu brzeskiego i skazanie posłów Centrolewu na kary więzienia

1935.04.

Konstytucja kwietniowa; piłsudczycy przegłosowali w sejmie własny projekt konstytucji; wprowadziła silną władzę prezydenta

1935r.

Śmierć Józefa Piłsudskiego

1936r.

Podział władzy w obozie sanacji między zwolenników gen. Edwarda Rydza-Śmigłego (polityka wewnętrzna), obóz zamkowy-grupa prezydencka (polityka gospodarcza) oraz Józefa Becka (polityka zagraniczna)

1921r.

zawarcie sojuszu Polski (Józef Piłsudski) z Francją (marszałek Francji Ferdynand Foch)-przewidywał wzajemną pomoc w razie napaści Niemiec, gdyby agresorem okazał się Związek Radziecki Francja miała szchować Niemcy, żeby nie przyłączyły się do ataku

1922r.

układ w Rapallo - Niemcy - Rosja; zrzekli się wzajemnych odszkodowań i nawiązały tajną współpracę wojskową

1925r.

układ w Locarno zawarty pomiędzy Francją i Belgią z Niemcami, no mocy którego Niemcy zaakceptowały powojenną granicę na zachodzie; podpisany też przez Włochy i Anglię

1925-1934r.

po odmówieniu przez Polaków rewizji granic przez Niemcy, rząd niemiecki wstrzymał import węgla ze Śląska, licząc na wywołanie kryzysu gospodarczego w Polsce

1932r.

Polska podpisała pakt o nieagresji z ZSRR, obie strony wyrzekły się wojny jako sposobu regulowania sporów, a Związek Radziecki uznał polską granicę wschodnią; w 1934r. Układ został przedłużony o 10 lat

1934r.

Polska i Niemcy podpisały deklarację o nieagresji na 10 lat; zakończyła się wówczas polsko-niemiecka wojna celna

1938.03.

Polska (5 dni po przyłączeniu Austrii do Niemiec) wystosowała ultimatum do Litwy, żądając nawiązania stosunków dyplomatycznych; władze litewskie przyjęły żądania bojąc się wybuchu wojny

1938.09.

Anglia, Francja i Włochy zezwoliły na zajęcie przez Niemcy zachodniej części Czechosłowacji; Polska natychmiast wysunęła swoje żądania terytorialne rządowi w Pradze

1938.10.02.

Polskie oddziały zajęły Zaolzie po ustąpieniu Czech

1922r.

sejm podjął decyzję o budowie miasta i portu w Gdyni

1926r.

Eugeniusz Kwiatkowski zostaje ministrem przemysłu i handlu; od tego momentu przyspiesza budowa Gdyni

1926-1933r.

budowa magistrali węglowej-lini kolejowej o znaczeniu gospodarczym i strategicznym, ponieważ biegła wzdłuż granicy z Niemcami

1929-1935r.

Wielki kryzys w Polsce, rozpoczął się wraz ze światowym, ale trwał dłużej przez nieudolną politykę

1935r.

Eugeniusz Kwiatkowski zostaje ministrem skarbu i wicepremierem do spraw gospodarczych

1936r.

Ogłoszenie planu 4-letniego przez Eugeniusza Kwiatkowskiego

1937r.

Budowa COP-u Centralnego Okręgu Przemysłowego

1926r.

Utworzenie Polskiego Radia

1895r.

Kino-wynalazek braci Lumiere

1921r.

pierwsze mistrzostwa Polski w piłce nożnej - wygrała Cracovia

1924r.

Literacka Nagroda Nobla dla Władysława Reymonta

1928r.

złoty medal Haliny Konopackiej w rzucie dyskiem na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie

1932r.

złoty medal Janusza Kusocińskiego w biegu na 10km - olimpiada w Los Angeles

1868-1912r.

rządy cesarza Mutsyhito-okres Meiji

1894-1895r.

pierwsza wojna chińsko-japońska-wygrana Japoni, Chiny usunęły swoje wpływy w Korei i musieli uznać Koreę za niepodległe panstwo

1904-1905r.

wojna rosyjsko-japońska-wygrana Japoni; rosyjskie siły lądowe rozgromione pod Mukdenem; w Bitwie pod Cuszimą 1905r. Rosja straciła większość floty wojennej

1910r.

Japonia przyłączyła Koreę do swego imperium

1911r.

Rewolucja w Chinach, obalenie cesarstwa, powstanie Republiki Chińskiej na wzór zachodni (z konstytucją, prezydentem i parlamentem)

1921r.

Powstała Komunistyczna Partia Chin

1927-1937r.

Masakra w Szanghaju-Czang Kaj-szek kazał pozbyć się komunistów rozpoczęła wybuch wojny domowej pomiędzy armią Kuomintangu a siłami komunistów, przerwana po napaści Japoni w 1937r., wznowiona w 1945r.

1905r.

Japonia odebrała Rosji kolej południowomandżurską zbudowaną w Chinach

1931r.

prowokacja Armii Kwantunskiej (wysadzenie odcinka torów kolei kwantunskiej i oskarżenie o to Chin); Armia Kwantuńska wkroczyła do Mandżurii i utworzyła tam marionetkowe cesarstwo Mandżukuo 1932r.

1932r.

Utworzenie marionetkowego cesarstwa Mandżukuo po prowokacji i zabicie premiera, który sprzeciwiał się ekspancji Japoni w Chinach

1933r.

Japonia wystąpiła z Ligi Narodów

1936r.

Sojusz Japonii z Trzecią Rzeszą

1937-1945r.

Japonia zaatakowała Chiny; druga wojna chińsko-japońska

1915r.

przystąpienie Włoch do I wś po stronie ententy (pomimo wcześniejszego trójprzymierza z Niemcami i Austro-Węgrami oraz późniejszym ogłoszeniu neutralności)

1919r.

Benito Mussolini założył ruch polityczny Włoskie Związki Walki (związki to wł. fasci, oznacza to też rózgi w starożytnym Rzymie noszone przez urzędnikami odpowiedzialnymi za porządek; stąd zwolennicy Mussoliniego to faszyści, a cały ruch to faszyzm

1921r.

Przekształcenie Włoskich Związków Walki w Narodową Partię Faszystowską

1922.10.

Marsz faszystów "czarnych koszul" na Rzym-żądali ustąpienia rządu i powołania nowego z Mussolinim jako premierem; duce pozostał w Mediolanie

1894-1896r.

Włosi zaatakowali Etiopię, ponieśli klęskę w bitwie pod Aduą w 1896r.

1935-1936r.

Wojna włosko-etiopska; Mussolini w 1935r. wydał rozkaz ataku na Etiopię celem odwetu za porażkę w bitwie pod Aduą w 1896r.; wcielił Etiopię do Włoskiej Afryki Wschodniej

1937r.

Włochy wystąpiły z Ligi Narodów, gdy ta potępiła ich za wojnę z Etiopią i zawiązały sojusz z Trzecią Rzeszą

1936-1939r.

hiszpańska wojna domowa pomiędzy rebeliantami (frankistami) a republikanami; Francisco Franco próbował dokonać w 1936r. Zamachu stanu; zwycięstwo frankistów po zdobyciu Madrytu

1935r.

wprowadzenie obowiązkowej służby wojskowej w Niemczech, budowa Luftwaffe

1933r.

Wystąpienie Niemiec z Ligi Narodów

1936r.

wojska niemieckie wkroczyły do zdemilitaryzowanej Nadrenii

1935-1939r.

appeasement, ugłaskiwanie, uspokajanie Hitlera-polityka stosowana przez kraje zachodnie, głównie Francję i Anglię

1936r.

Podpisanie układu o współpracy Niemcy-Włochy;

1936r.

pakt antykominternowski podpisany przez Niemcy (Joachim von Ribbentrop) i Japonię

1937r.

przystąpienie Włoch do paktu antykominternowskiego i postanie osi Berlin-Rzym-Tokio

1938.03.12.

wkroczenie wojsk niemieckich do Austrii; powitanie wiwatujących tłumów

1938.03.13.

wcielenie Austrii do Trzeciej Rzeszy - Anschluss, czyli przyłączenie

1938.09r.

Układ monachijski-Sudety przekazane Niemcom; W Czechosłowacji Niemcy sudeccy na polecenie Hitlera zażądali autonomii, a później przyłączenia Sudetów do Rzeszy

1939.03.14.

Słowacja oderwała się od Czechosłowacji i ogłosiła niepodległość (uzależniła się od Niemiec)

1939.03.16.

Utworzenie Protektoratu Czech i Moraw

1938.10.

minister spraw zagranicznych Joachim von Ribbentrop wysunął żadania pod adresem Polski (włączenie Wolnego Miasta Gdańs do Niemiec, zgoda na budowę eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej z Niemiec do Prus Wschodnich przez Pomorze

1939.03.

powtórzenie żądań Ribbentropa wobec Polski-Polska odmówiła

1939.03.31.

Anglia obiecała Polsce pomoc w razie napaści innego państwa

1939.04.

Francja odnowiła sojusz z Polską; Hitler wypowiedział polsko-niemiecką deklarację o nieagresji

1939.08.23.

podpisanie paktu Joachim von Ribbentrop-Wiaczesław Mołotow o nieagresji; tajny protokół paktu dzielił Europę środkową na dwie strefy interesów - radziecką i niemiecką

1939.08.25.

Polska i Anglia zawartły układ o wzajemnej pomocy wojskowej

1848.03.

w państwach niemieckich (Berlin)-konstytucja i w Wielkopolsce, powstanie na Węgrzech dowodzone przez Józefa Bema-utrata niezależności Węgier-stały się prowincją Austrii

1815r.

Powstanie Wielkiego Księstwa Poznańskiego należącego do Prus (departament poznański i bydgoski) i Rzeczpospolitej Krakowskiej-Kraków wolnym miastem pod opieką Rosji, Austrii i Prus

1863.01.22.

Komitet Centralny Narodowy ogłosił się Tymczasowym Rządem Narodowym, a po kilku miesiącach przekształcił się w Rząd Narodowy;

1938.09r.

premierzy Anglii (Neville Chamberlain) i Francji (Edouard Doladier) spotkali się z Hitlerem i Mussolinim na konferencji w Monachium-przedstawiciele Czechosłowacji nie dopuszczeni do obrad

1925-1934r.

Polacy w związku z tym zakazali importu wielu towarów niemieckich, a na inne nałożyli wysokie cła; Niemcy postąpili tak samo w stosunku do polskich towarów

1921r.

zawarcie sojusz z Rumunią zagrożoną przez Związek Radziecki

1860.07.

Giuseppe Garibaldi opanował Sycylię, potem przeprawił się na stały ląd

1860.09.

Król wraz z dworem uciekł z Neapolu; potem do Królestwa wkroczyły wojska Piemontu; zorganizowano plebiscyt o przyłączenie Królestwa do Piemontu-większość za

1870.09.

Jedna z armii francuskich poddała się pod Sedanem, Napoleon III trafił do niewoli; Pod koniec 01.1871r. po 4 miesięcznym oblężeniu Paryża Francja skapitulowała; musiała oddać Niemcom Alzację i część Lotaryngii

1914.07.28.

W ciągu kilku dni 5 potęg europejskich znalazło się w stanie wojny - wielka wojna, I wojna światowa; Rosja (car Mikołaj II) stanął w obronie Serbii, wierzył że ententa pokona państwa centralne i ich sojusznika Turcję

1917.11.07.

salwa z krążownika "Aurora", była sygnałem do ataku na Pałac Zimowy, w którym przebywali członkowie Rządu Tymczasowego

1918.11.18.

Rząd Moraczewskiego wprowadził powszechne prawo wyborcze dla kobiet i mężczyzn, 8-godzinny dzień pracy, ubezpieczenia chorobowe, zagwarantował legalność związków zawodowych i prawo do strajku

1917.09.

Rada Regencyjna sprawująca ograniczoną władzę w Królestwie Polskim utworzonym na mocy aktu 5 listopada,

1919.06.28.

Gdańsk wolnym miastem, do Polski należy PomorzeGdańskie, większość Wielkopolski (opanowana przez powstańców), o prztszłości Górnego Śląska, Warmii i Mazur rozstrzygnąć miały plebiscyty; nie ustalono granic na wschodzie Polski

1922.04.

Układ w Rapallo: Niemcy i Rosja podjęły tajną współpracę wojskową (Niemcy udostępnili bolszewikom nowoczesną technologię, w zamian testowali na rosyjskich poligonach czołgi, samoloty i gazy trujące produkowane w rosyjskich fabrykach