Historia

Abdykacja

zrzeczenie się tronu, rezygnacja z władzy monarszej.

Branka

przymusowy pobór do wojska rosyjskiego w Warszawie (14-15.01.1863), mający rozbić organizację powstańczą i zapobiec wybuchowi powstania styczniowego.

Burżuazja

mieszczaństwo, klasa panująca w społeczeństwach kapitalistycznych, klasa kapitalistów, posiadaczy podstawowych środków produkcji.

Detronizacja

pozbawienie panującego władzy monarszej, zrzucenie z tronu.

Emisariusz

tajny wysłannik polityczny; po upadku powstania listopadowego mianem tym określano wysłanników (agentów) organizacji działających na emigracji; związani byli z węglarstwem, Młodą Polską, TDP oraz Hotelem Lambert.

Industrializacja

proces uprzemysłowienia kraju, wprowadzenie wielkoprzemysłowej techniki do gospodarki kraju; w Polsce zjawisko to wystąpiło w dużej skali po roku 1945.

Katorga

carska kara ciężkich robót połączona z zesłaniem na Syberię, stosowana wobec więźniów politycznych.

Legitymizm

teoria polityczna sformułowana w 1814 r., głosząca, że „prawa historyczne” dynastii są nienaruszalne; legitymizm obok równowagi sił to druga podstawowa zasada obowiązująca podczas obrad kongresu wiedeńskiego.

Liberalizm

ideologia broniąca wolności jednostki, ograniczenia interwencji państwa i praw gospodarczych burżuazji.

Konserwatyzm

pogląd broniący tradycyjnego porządku społecznego, powstały w reakcji na rewolucję francuską.

Proletariat

ogół pracowników najemnych (fizycznych i umysłowych); w węższym znaczeniu – pracownicy najemni bezpośrednio zatrudnieni na produkcji, pozbawieni własnych środków produkcji: klasa robotnicza.

Rabacja

krwawe powstanie chłopskie w Galicji (1846) przeciw szlachcie, z Jakubem Szelą jako przywódcą, nazywane "rabacją" od grabieży dworów.

Restauracja

odnowienie, odbudowa, doprowadzenie do pierwotnego stanu, zwłaszcza zabytków oraz dzieł sztuki; w Anglii XVII w. i Francji XIX w. – odnowienie monarchii obalonej w wyniku rewolucji, przywrócenie do władzy dynastii obalonej przez rewolucję.

Urbanizacja

proces rozwoju miast, wzrost ich liczby, rozrost terytorialny, także wzrost liczby ludności miejskiej w danym społeczeństwie; nadawanie / przybieranie cech miejskich, charakteru miasta.