HuP Polska 2

Jakie organy działały przy królu w poł. XVII?

Kancelaria Wojskowa, Gabinet Królewski

Wymień XVIII- wieczne zasady gospodarki budżetowej w Polsce!?

Jedność budżetu

Komisję Wojskowe dla Korony i Litwy powołano w

1764 r. a na ich czele stali Hetmani

Kto wchodził z urzędu w skład komisji skarbowej i wojskowej powołanej w 1764r?

Członkowie wybierani przez sejm na okres 2 lat z poczwórnej listy kandydatów przedstawionych przez króla oraz przewodniczący- ministrowie z urzędu.

Organy administracji centralnej powołane z 1764r.:

Komisja wojskowa i skarbowa

Centralne urzędy w 1764r. w Polsce

Kanclerz, podkanclerz, marszałek, podskarbi, hetman i referendarz

Departament Rady Nieustającej (kiedy, ilu członków, jaie departamenty)

powołany w 1775r (36 członków wybieranych na 2 lata przez Sejm) Sprawiedliwości, Skarbowy, Policji czyli Dobrego Porządku, Interesów Cudzoziemskich, Wojskowy

„król sam z siebie jest nic nie czyniący” - skąd zaczerpnięte i czego dotyczyło

zdanie zaczerpnięte z konstytucji 3 – go maja odnosi się do S.A. Poniatowskiego, wszelkie decyzje królewskie wymagają kontrasygnaty ministra który jest za nie odpowiedzialny

Do kogo należały od 1789r sprawy terytorialne ziem i województw?

Do komisji porządkowych cywilno-wojskowych

Kiedy odbył się i czego dotyczył Kongregacja w Pińsku

w 1791 r. kongregacja kościoła prawosławnego w Polsce i na Litwie i uchwaliła ona autokefalię (uniezależnienie tego kościoła od czynników zew.), ustanowienie własnego konsystorza

gdzie po raz pierwszy pojawiła się zasada parlamentaryzmu

W konstytucji 3-go Maja

co nadała Ustawa o miastach z 18 IV 1791

nadała mieszczanom nietykalność bez wyroku sądowego, możliwość nabywania dóbr ziemskich, piastowania niższych urzędów admin. I sądowych, ułatwienia możliwości nobilitacji

Senat według konstytucji 3 –go Maja składał się z:

Wojewodów i kasztelanów(102), poza tym biskupi diecezjalni i ministrowie (30)

Straży Praw podlegały

– Komisje wielkie – kolegialne zorganizowane ministerstwa - tzn. komisja Policji (dla miast), Wojska, Skarbu, oraz Edukacji Narodowej

Do Straży Praw ministrów powoływał

król.

Ministrowie odpowiadali:

parlamentarnie, konstytucyjnie przed sądem sejmowym złożonym z posłów i senatorów

Wg Konstytucji 3–go Maja (Senat)

senatorowie nie mieli inicjatywy ustawodawczej, senat posiadał veto zawieszające w sprawach politycznych

Po raz pierwszy organy administracyjnego stopnia gminnego pojawiły się

w czasie powstania kościuszkowskiego i nosiły nazwę dozorów

Uniwersał Połaniecki wydany został

7 maja 1794r – w celu rozwiązania sporów dotyczących reform uwłaszczenia chłopów, wydany został przez

Co było wyłomem w stanowej strukturze sądownictwa w XVIII?

Poddanie ogółu ludności kraju, bez względu na stan, sądom Komisji Skarbowej i komisji porządkowych w sprawach skarbowych, handlowych, wekslowych i związanych z czynnościami aparatu władzy.

Jakie nowe sądy miejskie pojawiły się w XVIII?

Magistratów miejskich, sądy apelacyjne wydziałowe.

Jaki sąd zreformowany w XVIII orzekał o winie ministrów z tytułu odpowiedzialności konstytucyjnej za naruszenie prawa i kto wchodzi w jego skład?

Sąd sejmowy, 12 senatorów, 24 posłów

Co w Księstwie Warszawskim mogło stać się istotnym czynnikiem niezawisłości sędziów?

Zasady ich dożywotniego mianowania.

Jacy sędziowie nie byli mianowani?

Sędziowie Pokoju.

Podaj datę konstytucji Księstwa Warszawskiego!

22.07.1807r (Drezno)

Kto przedstawiał kandydatów na sędziów pokoju w Księstwie Warszawskim?

Sejmiki ziemskie

Jaki sąd w Księstwie Warszawskim był sądem kasacyjnym w sprawach cywilnych?

Rada Stanu (a od 1810 Sąd Kasacyjny)

Kto powoływał sędziów w Księstwie Warszawskim?

Król

Skład senatu w księstwie warszawskim po 1809 r.:

10 biskupów, 10 wojewodów, 10 kasztelanów

Wymień funkcje sądownicze Rady Stanu Księstwa Warszawskiego!

-rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między organami sądowymi i administracyjnymi oraz rozpatrywanie sporów administracyjnych, orzekanie o oddaniu pod sąd ministrów i urzędników

Kto wchodził w skład Rady Stanu w Księstwie Warszawskim?

Król (przewodniczył) lub w jego zastępstwie wicekról a w zastępstwie wicekróla Prezes Rady, sekretarz Rady, ministrowie i 4 referendarze(po 1810 było ich 6) a w 1808 roku wprowadzono w skład rady 6 radców stanu, po 1810 było ich 10

Co w Księstwie Warszawskim mogło stać się istotnym czynnikiem niezawisłości sędziów?

Zasady ich dożywotniego mianowania.

Z jakich dwóch grup przedstawicieli społeczeństwa składała się Izba Poselska Księstwa Warszawskiego i jakie organy wybierały tych przedstawicieli?

–Posłowie szlacheccy(100)-szlachta- wybierana na sejmikach

Kto miał prawo Inicjatywy ustawodawczej w Sejmie Księstwa Warszawskiego?

Wyłącznie król, a realizował je przy pomocy Rady Stanu.

Jaki organ centralny Księstwa Warszawskiego oparty był ściśle na wzorach francuskich?

Rada Stanu

Co było przyczyną zmiany konstytucji Księstwa Warszawskiego?

Dekret o przystosowaniu ustawy konstytucyjnej Księstwa Warszawskiego do kraju poaustriackiego z dnia 24 II 1810 r

Określ daty graniczne istnienia Rzeczypospolitej Krakowskiej!

1815-1846

Kiedy zostały uchwalone ustawy konstytucyjne określające ustrój Rzeczypospolitej Krakowskiej?

1815-1818

Jak nazywał się rząd Wolnego Krakowa?

Senat

Z ilu członków składał się rząd Wolnego Miasta Krakowa?

14 członków + prezes

Wymień organy wybierające członków rządu Wolnego Miasta Krakowa!

Kapituła Krakowska, Uniwersytet Krakowski, Zgromadzenie Reprezentantów

Jak nazywał się organ ustawodawczy Rzeczypospolitej Krakowskiej?

Zgromadzenie Reprezentantów.

Określ skład organu ustawodawczego Wolnego Miasta Krakowa!

41członków: 3 przedstawicieli Senatu, 3 Kapituły, 3 UJ, 6 sędziów pokoju, 26 deputowanych gmin

Kto miał inicjatywę ustawodawczą w parlamencie Rzeczypospolitej Krakowskiej?

Senat

Rzeczpospolita Krakowska została włączona do Galicji

16 XI 1846

Określ skład Tymczasowej Rady Stanu!

Rada składała się z 25 osób, 15 z okupacji niemieckiej, 10 z okupacji Austriackiej

Określ skład Rady Regencyjnej!

Arcybiskup warszawski, później kardynał Aleksander Kakowski, Hrabia Ostrowski- prezydent Warszawy,

Kto miał prawo weta w stosunku do uchwał Rady Regencyjnej?

2Generałów-Gubernatorów

Jakie uprawnienia sądowe miał senat w Królestwie Polskim?

Jako sąd sejmowy sądził zbrodnie stanu oraz ministrów.

Jakie uprawnienia w dziedzinie sądowniczej przysługiwały prezydentowi na podstawie Konstytucji marcowej?

Mianowanie sędziów, stosowanie prawa łaski

Podaj datę konstytucji Królestwa Polskiego!

27.11.1815r(Aleksander I w Warszawie)

Na założeniach jakiego aktu opierała się w dużej mierze konstytucja Królestwa Polskiego?

Na „Karcie Konstytucyjnej” Ludwika XVIII z 1814 r.

Na ile województw dzieliło się Królestwo Polskie?

8 województw (39 obwodów, 77 powiatów)

Na czym polegało władztwo administracyjne?

Na zastosowaniu przymusu dla realizacji aktów administracyjnych

Podaj skład Sejmu Królestwa Polskiego!

Sejm składał się z senatu, izby poselskiej i króla

Przedstaw kompetencje ustawodawcze Sejmu Królestwa Polskiego!

1) ustawodawstwo w zakresie prawa sądowego i administracyjnego

Zbrodnie stanu, pociąganie ministrów do odpowiedzialności konstytucyjnej

Jakie organy stały w Królestwie Polskim na czele poszczególnych resortów?

Jak nazywały się organy zarządzające(8) województwami Królestwa Polskiego?

Komisje wojewódzkie

Co wydarzyło się w Królestwie 25.01.1831 ?

detronizacja cara Mikołaja I

Podaj nazwę i datę aktu ograniczającego odrębność państwową Królestwa Polskiego po powstaniu listopadowym!

Statut organiczny z 1832r

Towarzystwo Demokratyczne ogłosiło Manifest Poitierski

W 1836 r. powstał w Poznaniu Związek Plebejuszy pod przewodem księgarza i wydawcy Walentego Stefańskiego oraz młynarza Józefa Essmana W 1842 roku

Pierwszym programem polskich Socjalistów był

„program Brukselski „ wydany w 1878r

Związek Robotników Polskich

W 1889 roku Julian Marchlewski i J. Leder założyli w Królestwie Polskim

W latach 1879 – 1897 kuratorem warszawskiego okręgu naukowego był

Aleksander Apuchtin

Manifestem ideowym endecji stała się książka

R. Dmowskeigo „ Myśl nowoczesnego Polaka” wydana w 1903r

Kto stał na czele autonomii Galicji?

Namiestnik

Kto stał na czele zarządu krajowego w Galicji w okresie autonomii?

Marszałek Sejmu

władze austriackie uwłaszczyły chłopów w Galicji

22 IV 1848r.

Co było stolica Galicji?

Lwów - Lemberg

Związek między marmotą a Lembergiem:

Lemberg to Lwów a tam był sejm galicyjski, który uchwalił ustawę o ochronie świstaka czyli marmoty

Wymień organy administracji rządowej Galicji!

Minister do spraw Galicji w Wiedniu, namiestnik z namiestnictwem, starostowie powiatowi.

Określ skład galicyjskiego Sejmu Krajowego!

161 członków: 12 wirylistów (– 3 abp lwowskich, 5 bp katolickich, prezes Akademii Umiejętności, rektorzy uniwersytetów w K i L, rektor Politechniki Lwowskiej), pozostali z wyborów

Wymień kurie wyborcze Sejmu Krajowego.

1 wielkiej własności ziemskiej 2. izb przemysłowo-handlowych 3. większych miast 4. mniejszych miast i gmin wiejskich

do kiedy obowiązywał System kurialny w Galicji

1907r

Organy samorządu Galicji to:

Rada Szkolna Krajowa, Sejm Krajowy i Wydział Krajowy

siedziba Niemieckiego Komisariatu Plebiscytowego na Śląsku

W Katowicach znajdowała się

Kto wydał akt z 5.11.1916?

Cesarze Niemiec i Austrii- Wilhelm II i Franciszek Józef I

Jak nazywał się pierwszy polski niezależny organ utworzony w Krakowie 28.10.1918?

Polska Komisja Likwidacyjna (PKL- na czele Wincenty Witos)

Jaki akt prawny stanowił podstawę ustroju Polski od listopada 1918(Pierwszy tytuł aktu ustrojowego II RP) do wydania małej konstytucji?

Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej(22. XI)

Jak akt stanowił punkt wyjścia dla ustalenia południowej granicy Polski po I wojnie światowej i jaka była jego data?

Traktat z Austria –10.09.1919. w Saint- Germain-en-Laye

Jak nazywał się organ państwa powołany w czasie wojny polko-rosyjskiej z 1920r i jaką ustawą oraz kiedy został powołany?

Rada Obrony Państwa ustawą sejmu "o Radzie Obrony Państwa" z 1 VII 1920 r (kompetencje ustawodawcze i wykonawcze łącznie) z Piłsudzkim na czele.

Pierwszy akt ustrojowy II RP

22 XI 1918 r. dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej

Data powołania i skład ROP – u:

1 VII 1920. Naczelnik Państwa jako przewodniczący, premier, marszałek sejmu ustawodawczego, 10 posłów,

Autorstwo dwóch projektów ustawy o autonomii Śląska:

Józef Buzek oraz Komisja Samorządowa Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Bytomiu

Autonomia Śląska została zagwarantowana ustawą konstytucyjną z

15 lipca 1920

Nowela do ustawy konst.

Z 15 VII 1920 roku dotyczyła ustawy konstytucyjnej zawierającej statut województwa Śląskiego

Organy samorządu śląskiego to:

Śląska Rada Wojewódzka(organ wykonawczy) składała się z członków delegowanych przez organy samorządu

Kiedy po raz pierwszy została znowelizowane ustawa konstytucyjna z 15 VII 1920r zawierająca statut organiczny województwa Śląskiego?

8 III 1921

Jakie przywileje przyznała Śląskowi pierwsza nowelizacja statutu organicznego?

Nie można przenosić urzędników i funkcjonariuszy ze Śląska bez ich zgody, pierwszeństwo przy obsadzie stanowisk na Śląsku

Podaj datę i treść „umowy paryskiej”!

9. XI. 1920r. O utworzeniu miasta- z Gdańska i jego najbliższych terenów

Wymień uprawnienia prezydenta w zakresie wymiaru sprawiedliwości na podstawie konstytucji marcowej!

Mianowanie sędziów i stosowanie prawa łaski

Która z Izb parlamentu miała w konst. marcowej większe znaczenie i dlaczego?

Sejm ustawodawczy, zgoda na ustawę, inicjatywa ustawodawcza z rządem, wypowiadanie wojny

Wymień skład trybunału Stanu według konst. marcowej!

12 członków(8 sejm 4 senat) pod przewodnictwem I Prezesa Sądu Najwyższego.

Inicjatywę ustawodawczą miał w konstytucji Marcowej

Rząd i Sejm

Funkcje sejmu konstytucji Marcowej

prawo pociągania do odpowiedzialności parlamentarnej i konstytucyjnej, kompetencje ustawodawcze,

Liberalizm w konstytucji Marcowej wyrażał się poprzez

prawa polityczne, obywatelskie, społeczne, wolnościowe(wolność sumienia i wyznania,

Kompetencje elekcyjne wg. Konstytucji marcowej:

polegały na oborze przez sejm i senat połączone w ZN prezydenta

Co gwarantowało niezawisłość sędziów w XX-leciu międzywojennym?

Zakaz usuwania i przenoszenia sędziów, immunitet sądowy(art. 77 konstytucji marcowej)

Na mocy czego i kiedy został powołany Najwyższy Trybunał Administracyjny?

Mocą 73art. Konstytucji marcowej z 1922r

Najwyższy Trybunał Administracyjny - kiedy został powołany

Dla realizacji sądowej kontroli administracji powołany został w roku 1922

Wymogi pozwalające być sędzią TS z roku 1923 :

nie mogli należeć do sejmu i senatu, polowa członków musiała mieć skończone wyższe studia prawa, I prezes SN (który przewodniczył TS) musiał mieć ukończone 40 lat

Kto wchodził w skład Trybunału Kompetencyjnego?

(ustaw z 1925r) 2 prezesów, 14 członków mianowanych przez prezydenta na wniosek Rady Ministrów

Dwa rodzaje rozporządzeń w noweli sierpniowej!

Rozporządzenia między kadencjami izb ustawodawczych w razie nagłej konieczności państwowej oraz rozporządzenia w okresie kadencji na podstawie upoważnienia ustawowego.

Wymień organy administracji skarbowej II instancji w II RP!?

Izby skarbowe i dyrekcje ceł

Urzędnicy administracji ogólnej II RP to:

Wojewoda, komisarz rządu, Starosta powiatowy (od 1932 Starosta grodzki), w Warszawie – Komisarz Rządu miasta stołecznego Warszawy.

Formy kontroli państwowej wykonywanej w II RP przez parlament:

przy uchwalaniu budżetu, przy rozpatrywaniu zamknięć rachunków państwa przedstawionych przez NIK, Interpelacje, Komisja kontroli długów państwa

Co stanowiło wyjątek w uprawnieniach sędziów II RP?

Była to zasada wyłączenia z kompetencji sądów uprawnienia do badań legalności ustaw z konstytucją

Zarząd terytorialny II RP!

Województwa- wojewoda, powiaty- starosta, gminy miejskie i wiejskie

Jakie sądy były od 1928r Sądami powszechnymi I instancji?

Sąd Grodzki, Sąd Okręgowy, Sąd Apelacyjny

W jakich sądach występowali przedstawiciele społeczeństwa realizując zasadę udziału czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości w okresie międzywojennym?

Przez wybór sędziów Pokoju i udział obywateli w sądach przysięgłych, sądach handlowych i sądach pracy.

W jakiej części Polski istniały sądy przysięgłych i na podstawie jakich przepisów funkcjonowały?

W byłej Galicji, na podstawie przepisów austriackich.

Na mocy czego działała w międzywojennej Polsce prokuratura?

Początkowo na przepisach zaborczych, a od 1928r normowały ją ustawy o ustroju sądów powszechnych.

Wymień Izby Sądy Najwyższego.

Cywilna, Karna, dla spraw adwokatury

Na jakim obszarze II RP funkcjonowały sądy wyznaniowe?

Byłego zaboru rosyjskiego

Jakie były organy samorządowe w województwach w II RP?

wojewodowie, komisarz rządu miasta stołecznego(rada gminna i zarząd gminy, rada miejska i zarząd miejski, rada powiatowa i wydział powiatowy, rada wojewódzka i wydział wojewódzki)

Jak dzielił się samorząd?

zawodowy, gospodarczy, terytorialny

Wymień sądy rozstrzygające w zakresie stosunków publicznoprawnych w II RP?

Najwyższy Trybunał Administracyjny, Trybunał Kompetencyjny, Trybunał Stanu

Jakie były funkcje Prokuratorii generalnej II RP?

Obsługa prawna skarbu państwa, instytucji i przedsiębiorstw państwowych oraz zakładów finansowanych przez państwo, udzielenie opinii prawnych organom państwowym.

Komu podlegała Adwokatura?

Sądowi Najwyższemu, ministrowi sprawiedliwości(najwyższy organ samorządu adwokackiego to Naczelna

W jakich województwach istniała 3-instancyjna struktura sądownictwa administracyjnego?

Pomorskie, Poznańskie, Śląskie

W jakim województwie istniały dwie struktury sądownictwa administracyjnego?

W Śląskim

Kto mianował sędziów grodzkich w II RP?

Minister sprawiedliwości do 1930r, potem prezydent.

Kazimierz Bartel był pięciokrotnie premierem RP w latach

1926–30

kiedy podpisano polsko – radziecki pakt o nieagresji

25 II 1932 r.

Ile sądów okręgowych, apelacyjnych, funkcjonowało w międzywojennej Polsce?

Okręgowych 45 , apelacyjnych 7 (548 grodzkich) dane z 1936 roku

Wg konstytucji z 1935 r. Prezydent RP nie ponosił odpowiedzialności

konstytucyjnej

„Ustawa scaleniowa” z 23 III 1933r.

Okólnik prezesa Rady Ministrów z 13 VII 1936 - przewidywał, że pierwszą po prezydencie osobą w państwie jest generalny inspektor sił zbrojnych Edward Rydz – Śmigły

Stronnictwo Pracy powstało

w 1937 z połączenia się Chrześcijańskiej Demokracji i Narodowej Partii Robotniczej

Dystrykty Generalnego Gubernatorstwa:

krakowski, warszawski, lubelski, radomski + Galicja

którędy miała przebiegać granica z układa z 23 VII 1939

Wzdłuż Wisły, Narwi i Sanu

Na czym opierała się organizacja sądownictwa powszechnego na ziemiach przyłączonych do Niemiec podczas II wojny światowej?

Na dekrecie ministra sprawiedliwości z 26.11.1940r

Na czym opierało swoją działalność sądownictwo polskie w Generalnej Guberni?

Na rozporządzeniach Generalnego Gubernatora Hansa Franka z 26.10.1939 i 19.02.1940 r

Żegota utworzona w 1942 r. zajmowała się

pomocą dla prześladowanych Żydów

„O co walczymy” to tytuł

tzw. Dużej deklaracji

Istota systemu d`Hondte`a:

System belgijski-sprawdzanie zasady wyborów proporcjonalnych, podział mandatów pomiędzy poszczególne listy obliczano w ten sposób, że dzielono je proporcjonalnie do liczby posłów.

kiedy obniżono cenzus wieku z 21 lat do 18 lat

W 1971r. (XXVI Nowela)

Na jakie dwa piony dzieliły się terytorialne organy administracji rządowej II RP?

ogólna i specjalna

Komu podlegał pion służby śledczej II RP?

Naczelnikom wydziału bezpieczeństwa (później społeczno-politycznych) w urzędach wojewódzkich (formalnie organom wymiaru sprawiedliwości)

Jakie organy wykonywały funkcję administracji ogólnej w gminach?

organy wykonawcze samorządu terytorialnego

Kto wchodził w skład komitetu ekonomicznego RM?

Ministrowie stojący na czele resortów gospodarczych

Kto wchodził w skład rady wojewódzkiej II RP?

członkowie delegowani przez organy samorządu powiatowego przewodniczył jej z urzędu wojewoda

Komu pod względem osobowym i służbowym podlegał starosta?

Wojewodzie

Kto sprawował administrację w miastach wydzielonych liczących powyżej 75 tyś. mieszkańców (od 1932)?

starosta grodzki

Kto kierował administracją powiatu miejskiego w Gdyni od 1932?

komisarz rządu

Kto mógł wprowadzić w Polsce (do 1935) stan wyjątkowy?

rada ministrów za zgodą prezydenta (później prezydent)

Wymień podstawy prawne autonomii Galicji?

dyplom październikowy 1860 , patent lutowy 1861.

Wymień wirylistów Sejmu Krajowego w Galicji?

3 arcybiskupów lwowskich, 5 biskupów katolickich, prezes Akademii Umiejętności, rektorzy uniwer. krakowskiego, lwowskiego, Politechniki Lwowskiej