XIV

Podmiot prawa

osoba, lub odpowiednio zorganizowana grupa osób, która może być nosicielem różnego rodzaju praw (“swoich praw”) i obowiązków.

Zdolność prawna

zdolność do tego, by być nosicielem praw i obowiązków, a więc możliwość posiadania praw i obowiązków. Normy prawne określają moment, w którym osoba fizyczna uzyskuje osobowość prawną, i moment, w którym ją traci

nasciturus

płód poczęty, ale jeszcze nie narodzony – przyjmuje się, że prawa i obowiązki przysługują mu, jeżeli urodzi się żywy, co bywa określane jako warunkowa zdolność prawna.

Zdolność do czynności prawnych

zdolność danej osoby do dokonywania szczególnego rodzaju czynności konwencjonalnych, przez które można nabyć lub utracić określone prawa i obowiązki.

Pełna zdolność do czynności prawnych

posiadają ją osoby, które ukończyły 18 lat i nie są ubezwłasnowolnione; mogą one dokonywać wszelkich dopuszczalnych przez prawo czynności prawnych.

Ograniczona zdolność do czynności prawnych

posiadają ją osoby w wieku od 13 do 18 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo; mogą one dokonywać pewnych czynności prawnych jedynie za zgodą swoich przedstawicieli ustawowych (np. rodziców). Są też takie czynności prawne, których nie mogą dokonywać.

Brak zdolności do czynności prawnych

dotyczy osób, które nie ukończyły 13 roku życia, oraz ubezwłasnowolnionych całkowicie. W imieniu takich osób czynności prawnych dokonują ich ustawowi przedstawiciele. Wyjątkiem jest zawieranie umów w drobnych sprawach życia codziennego.

Osoby prawne

jednostki organizacyjne, konstruowane przez normy prawne na wzór osób fizycznych i wyposażone przez te normy w zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych.

osoby prawne typu fundacyjnego

zakładane przez założyciela i to on wyposaża osobę prawną w jej pierwotny majątek, określa jej cele, strukturę organizacyjną i sposób działania,

osoby prawne typu korporacyjnego

powstają w wyniku zorganizowania się ludzi zmierzających do osiągania określonych celów; stają się oni członkami osoby prawnej, a płacąc składki lub wnosząc udziały, tworzą jej majątek i decydują o jej działalności.

tryb erekcyjny

powołanie aktem władzy państwowej, który to akt kreuję daną osobę prawną,

tryb koncesyjny

powstaje z inicjatywy jej założycieli, pod warunkiem, że uzyska zezwolenie organu państwa; wydanie takiego zezwolenia zależy od uznania danego organu,

tryb rejestracyjny

polega na tym, że jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania jej do rejestru osób prawnych prowadzonego przez organ państwa (np. przez sąd)

tryb rejestracyjny c.d

przy czym decyzja ta nie ma charakteru uznaniowego, ale zależy od spełnienia przez daną jednostkę warunków przewidzianych w przepisach prawnych.