WOS - Różnorodność kulturowa + Struktura społeczna i problemy społeczne

Klasyfikacja wartości - rodzaje (2)

konkretne czyli wartości życia codziennego jak np. praca zawodowa czy życie rodzinne, abstrakcyjne jak np. prestiż czy sława.

Hierarchia wartości wg. Maxa Schellera (5)

religijne, duchowe dzielące się na poznawcze prawne i estetyczne, witalne, hedonistyczne, utylitarne.

Cechy indywidualizmu (5)

silne poczucie niezależności jednostki, interes jednostki ważniejszy od grupy, postępowanie jednostki odbiega od norm, osiągnięcie celu przez jednostkę ważniejsze od relacji międzyludzkich, równe normy i wartości dla wszystkich.

Cechy kolektywizmu (5)

Silna identyfikacja jednostki z grupą/wspólnotą, interes grupy ważniejszy od jednostki, postępowanie jednostki zależy od norm i wartości grupy, relacje międzyludzkie ważniejsze od celu jednostki, często odmienne prawa dla różnych grup

Funkcjonowanie społeczeństw indywidualnych (5)

jednostki dążą do własnych celów, awans jednostki zależy od sukcesów, jednostka opiera się na grupach i instytucjach innych niż rodzina, głównym źródłem informacji są środki masowego przekazu, jednostka może zwracać się o pomoc do instytucji/organizacji

Funkcjonowanie społeczeństw kolektywistycznych (5)

Jednostka działa dla dobra grupy, awans jednostki zależy od przynależności do grupy, istotna jest rola grupy w tym rodziny, głównym źródłem informacji są kontakty i powiązania osobiste z innymi członkami grupy, jednostka może zwracać się do członków grupy

Kultura materialna, przykłady (5)

budowle, rzeźby, obrazy, ale także sposoby uprawy ziemi czy technologia produkcji

Kultura duchowa, przykłady (5)

religia, teatr, muzyka, film, moda.

Kultura wysoka, cechy (4)

przekazuje treści trudne w odbiorze jak np. dzieła literackie/filmowe/teatralne, skierowana do przygotowanego i krytycznego odbiorcy, przedstawiana w teatrze operze czy muzeum, ma charakter niekomercyjny (wyższej użyteczności)

Kultura masowa, cechy (4)

przekazuje treści służące rozrywce i łatwe w odbiorze, skierowana do masowego odbiorcy, przedstawiana przez środki masowego przekazu jak telewizja/radio/internet/impreza masowa, ma charakter komercyjny.

Wpływ religii na rozwój kultury polskiej wynika z... (3)

silnego związku między początkami polskiej państwowości a chrześcijaństwem, otwartości polskiego państwa na inne religie w różnych okresach jego istnienia, pluralizmu wynikającego z demokratycznego ustroju państwa.

Sekularyzacja - co to?

Proces w którym religia traci na znaczeniu w życiu społecznym, politycznym czy kulturowym.

Przykłady wpływu religii na polską kulturę

wzory zachowań np. postawa Maksymiliana Kolbego, szkolnictwo np szkolnictwo jezuickie, literatura np. utwory ks. Twardowskiego, muzyka np. kolędy, architektura np. kościoły, malarstwo i rzeźba np. witraże

Obrzędy przejścia - co to?

To rytualne, symboliczne działania które podkreślają zmianę statusu społecznego jednostek bądź grup.

Przykłady rytuałów przejścia w polskiej kulturze współczesnej (9)

chrzest, komunia, pasowanie na ucznia, tzw. osiemnastka, studniówka, matura, zaręczyny, ślub, pogrzeb.

Rytuały (obrzędy) cykliczne w polskiej kulturze współczesnej - przykłady (3)

święta Bożego Narodzenia, Wielkanoc, topienie marzanny.

Subkultura - definicja

To działająca w ramach ogółu społeczeństwa grupa młodzieżowa i jej kultura, której cechy to m.in.: sprzeciw wobec kultury dorosłych, odrzucenie ich autorytetów, wytworzenie własnych obyczajów, względna spójność członków, spontaniczność

Przykładowe subkultury

skinheadzi, hippisi, punki, goci, hiphopowcy, metalowcy, sataniści, emo.

Podział subkultur (3)

alternatywne np. ekolodzy, buntu np. punki czy skinheadzi, kreacyjne

W polskiej strukturze demograficznej dominują...

kobiety (107 kobiet na 100 mężczyzn)

Większość Polaków mieszka w...

miastach (ok. 60%)

Społeczeństwo polskie ........ się

starzeje

aktywność zawodowa po 1989 r.

po 1989 r. nastąpił spadek zatrudnienia. Dopiero od 2008 r. zaczęła rosnąć liczba aktywnej zawodowo ludności. W 2022 r. ten współczynnik osiągnął 58%

udział zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki

Najwięcej w sektorze III (usługi), najmniej w rolnictwie.

klasy i warstwy przed 1989 r. w Polsce (4)

klasa robotnicza (osoby zatrudnione w przemyśle czy budownictwie - w 88 r. to 40%), klasa chłopska (właściciele gospodarstw rolnych), inteligencja (pracownicy umysłowi o min. średnim wykształceniu), drobnomieszczaństwo (właściciele małych przedsiębiorstw)

zmiany w strukturze społeczeństwa polskiego po 89 r. (5)

spadek znaczenia klas robotniczych oraz chłopskiej, ich pauperyzacja, pauperyzacja inteligencji, pojawienie się nowej warstwy - bogatych przedsiębiorców, wyodrębnienie się podklasy

pauperyzacja

Pauperyzacja to proces ubóstwienia ludzi lub grup społecznych, prowadzący do zwiększenia liczby biednych osób.

Obecnie można wyróżnić (podobnie jak na Zachodzie) następujące klasy (4)

wyższa, średnia, niższa, podklasa

inteligencja po 1989 r.

znacznie liczniejsza, ale bardziej zróżnicowana. stanowiąca tzw. klasę średnią (wcześniej słabo opłacana), nie wyróżnia się stylem życia (przed 1989 się wyróżniała)

Cechy charakterystyczne homo sovieticusa (6)

bierność, roszczeniowość wobec państwa, ucieczka od odpowiedzialności i wolności, brak samodzielnego myślenia i działania, oportunizm, podporządkowanie władzom państwowym.

Rodzaje struktury społecznej (podział ze względu na ...) (6)

wyznaniowa, demograficzna, zawodowa, klasowa, warstwowa, narodowościowa

Struktura klasowa - klasy (4)

wyższa, średnia, niższa, podklasa

ruchliwość społeczna pionowa vs pozioma

pionowa to zmiana klasy, pozioma to zmiana czegoś w obrębie tej samej klasy

Minimum socjalne - definicja

Granica niedostatku poniżej której następuje deprawacja potrzeb człowieka i zachodzi zagrożenie wykluczenia społecznego (W 2004 r. 60% Polaków żyło poniżej minimum socjalnego, w 2018 ok. 40%

Minimum egzystencji - definicja

Wyznacza rozmiary skrajnego ubóstwa, granicę poniżej której następuje zagrożenie życia i rozwoju psychofizycznego człowieka. (w 2005 12% miało dochody poniżej minimum egzsytencji, w 2018 5%)

Trzy wyróżniane rodzaje przyczyn ubóstwa

osobowe niezależne od człowieka jak np. kalectwo, subiektywne zależne od człowieka jak np. niedbalstwo, obiektywne czyli cechy systemowe

Poziom poczucia bezpieczeństwa Polaków na początku 21. w. a teraz

w 2001 r. tylko 18% osób twierdziło że Polska jest krajem bezpiecznym, w 2023 było to 88%.

Rodzaje migracji (2)

zewnętrzna i wewnętrzna

Impatriacja - definicja

Powrót do kraju urodzonych poza jego granicami potomków obywateli danego kraju.

Przesiedlenie - definicja

przymusowe wydalenie osób z państwa w wyniku wojen czy wyroku sądu

Repatriacja - definicja

Zorganizowany bądź żywiołowy powrót np. jeńców

Reemigracja - definicja

Przyjazd emigrantów do kraju ojczystego lub kraju będącego miejscem ich poprzedniego zamieskzania

uchodźca - definicja

Osoba zmuszona do opuszczenia kraju swojego pochodzenia z powodu uzasadnionej obawy przed prześladowaniem np. w wyniku wojny

uchodźca wewnętrzny - definicja

to samo co uchodźca ale w obrębie własnego kraju

Dyferencjacja społeczna inteligencji - definicja

Rozproszenie inteligencji między różnymi klasami ze względu na pełnione przez nią funkcje oraz sytuację materialną.

koniunkturalizm

Koniunkturalizm to dostosowywanie się do sytuacji dla korzyści, często kosztem zasad.Np.: Polityka: Polityk zmienia swoje poglądy w zależności od opinii publicznej, aby zdobyć poparcie w wyborach.

system feudalny - definicja

System feudalny to hierarchiczny ustrój społeczno-gospodarczy, w którym ziemia była podstawą władzy i majątku, a zależności między panami feudalnymi a wasalami opierały się na nadaniu ziemi w zamian za służbę lub daniny.