paremie

ab herede obligatio incipere non potest

zobowiazanie nie moze rozpoczynac sie od osoby dziedzica.

absentem in crimnibus damnari non oportet

nie nalezy skazywac nieobecnego

accessio cedit principali

przyrost przypada rzeczy glownej

actor sequitur forum rei

sad idzie za sprawa pozwanego

actus simulatus nullius est momenti

czynnosc pozorna jest niewazna

adoptio naturam imitatur

adopcja nasladuje nature

alteri stipulari nemo potest

nikt nie moze wykonac aktu prawnego w zastepstwie innego inaczej niz w prawie polskim

ambulatoria est voluntas testatoris usque ad mortem

testamentator moze zmieniac wole az do smierci i testament wazny jest dopiero po smierci

audiatur et altera pars

zakaz wydania wyroku bez wysluchania 2 stron

bis de eadem re agere non licet

nie mozna procesowac sie 2 razy o to samo

casus sentit dominus

wlasciciel rzeczy ponosi skutki zdarzenia losowego

casus est maior vis cui humana infirmitas resistere non potest

sila wyzsza jest zdarzenie ktoremu slabosc ludzka oprzec sie nie moze

clara non sunt interpretanda

jasne nie wymaga interpretacji

cogitationis poenam nemo patitur

sam zamiar nie uzasadnia pociagniecia do odpowiedzialnosci

commodum eius esse debet, cuius est periculum

korzysc musi przypadac ryzykujacemu

compensatio est debiti et credit inter se contributio

potracenie jest wzajemnym zaliczeniem dlugu i wierzytelnosci

confessio est regina probationum

przyznanie sie jest krolowa dowodow

confessus pro iudicato est

ten kto sie przyznal uwazany jest za zasadzonego

contractus ab initio voluntatis est ex post facto necessitatis

zawarcie umowy jest dobrowolne ale wykonanie przymusowe

conventio omnis intellegitur rebus sic stantibus

kazda umowa jest pojmowana jako obowiazujaca tylko w danych warunkach

crimina morte extinguuntur

przestepstwa ulegaja wymazaniu po smierci sprawcy

da mihi factum, dabo tibi ius

podaj mi fakty a podam ci prawo

dies interpellat pro hommie

dzien pozywa czlowieka zasada w mysl ktorej wierzyciel nie musi wzywac dluznika jezeli dzien jest ustalony w umowie

dolus non praesumitur

zlego zamiaru nie domniemuje sie

dolus semper praestatur

za podstep zawsze sie odpowiada

dominus soli est dominus coeli et inferorum

wlasciciel gruntu jest wlascicielem nieba i podziemi

ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat

ciezar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi a nie na tym co zaprzecza

eius est tollere legem. cuius est condere

ten moze uchylic ustawevkto moze ja uchwalic

errantis nulla voluntas est

dzialajacy pod wplywem bledu nie wyraza woli czyli decyzje prawne pod wplywem bledu nie sa wiazace

et non facere, facere est

powstrzymanie sie od dzialania jest takze dzialaniem

genus perire non censetur

uwaza sie ze gatunek nie ginie

genus perire non censetur

uwaza sie ze gatunek nie ginie czyli swiadczenie dluznika przedmiotem okreslonym gatunkowo

hereditas est successio in universum ius, quod defunctus habuerit

dziedziczenie jest wejsciem w ogol praw jakie posiadal zmarly

hereditas viventis non datur

nie przyznaje sie spadku niezyjacym

Hominum causa omne ius constitutum sit

Wszelkie prawo powinno być ustanawiane ze względu na człowieka

Id quod interest, non solum ex damno dato constat, sed etiam ex lucro cessante

Przy odszkodowaniu bierze się pod uwagę nie tylko wyrządzoną szkodę, lecz także utracony zysk

Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet

Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi

Impossibilium nulla obligatio est

Nie ma zobowiązania, gdy (świadczenie) jest niemożliwe

In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt

Przy zawieraniu umów uwzględnia się bardziej wolę stron niż ich słowa.

Indigno aufertur hereditas

Niegodnemu odbiera się spadek.

In dubio pro reo

W razie wątpliwości (należy rozstrzygać) na korzyść pozwanego

In pari causa melior est conditio possidentis

W jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza

In poenam heres non succedit

Dziedzic (spadkobierca) nie dziedziczy kary (nałożonej na spadkodawcę)

In testamentis plenius testatoris intentionem scrutamur

W testamencie należy badać zamiar spadkodawcy

Invitus agere nemo cogitur

Nikogo nie można zmusić do wszczęcia procesu wbrew jego woli

Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur

Prawa są stanowione nie ze względu na konkretne osoby, lecz dla wszystkich

Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alteruj non ladere, suum cuique tribuere

Nakazy prawa są nastepujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać to, co mu się należy

Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia

Nauka prawa jest znajomością spraw boskich i ludzkich oraz wiedzą o tym co sprawiedliwe, a co niesprawiedliwe

Ius civile vigilantibus scriptum est

Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych

Ius publicum privatorum pactis mutari non potest

Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami (osób) prywatnych

Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi

Sprawiedliwość jest niezmienną i trwałą wolą zagwarantowania każdemu jego prawa

Legem brevem esse oportet

Ustawa powinna być zwięzła

Leges ab omnibus intellegi debent

Ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich

Leges bonae ex malis moribus procreantur

Dobre ustawy rodzą się ze złych obyczajów

Leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt

Ustawy przedkładają dobro ogółu nad dobro jednostek

Lex lege tollitur

Ustawę uchyla się ustawą

Lex non distinquit

Ustawa nie rozróżnia (np. między biednymi a bogatymi, dobrymi a złymi itp.)

Lex non obligat nisi promulgata

Ustawa nie obowiązuje, jeżeli nie została ogłoszona

Lex posterior derogat legi priori

Ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą

Lex prospicit, non respicit

Ustawa patrzy naprzód, a nie wstecz

Lex retro non agit

Ustawa nie działa wstecz

Lex specialis derogat legi generali

Ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną

Lex superior derogat legi inferiori

Ustawa wyższej rangi uchyla ustawę niższej rangi

Libera matrimonia esse antiquitus placuit

Z dawna już postanowiono, że małżeństwa są wolne

Libertas inaestimabilis res est

Wolność jest rzeczą bezcenną

Magna neglegentia culpa est, magna culpa dolus est

Wielkie niedbalstwo jest winą, wielką winą jest podstęp (oszustwo)

Mala fides superveniens non nocet

Późniejsza zła wiara nie szkodzi

Male nostro iure uti non debemus

Nie powinniśmy źle korzystać (z przysługującego) nam prawa

Malitia supplet aetatem

Natężenie zła uzupełnia wiek. - Nieletni [młodociani], którzy popełnili szczególnie ciężkie przestępstwo, mogą odpowiadać jak pełnoletni.

Manifestum non eget probatione

To, co oczywiste nie wymaga dowodu

Mater semper certa est, pater est quem nuptiae demonstrant

Matka jest zawsze pewna, ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo

Minime sunt mutanda, quae interpretationem certam semper habuerunt

Jak najmniej należy zmieniać to, co zawsze miało jednoznaczną interpretację

Mora trahit periculum

Zwłoka pociąga za sobą ryzyko. - popadnięcie w zwłokę prowadzi do określonych konsekwencji, np. odsetki czy grzywna.

Mors omnia iura solvit

Śmierć rozwiązuje wszystkie prawa. - W momencie stwierdzenia zgonu dana osoba traci wszelkie prawa.

Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur

Narodzić się na już urodzonych w miarę często, jak zainteresowanie tematem jest jego

68. NASCITURUS PRO IAM NATO HABETUR QUOTIENS DE COMMODIS EIUS AGITUR.

Dziecko poczęte uważa się za narodzone, o ile/ilekroć chodzi o jego korzyść. - (art. 927 KC) - Paremia ta odnosi się głównie do nabywania osobowości prawnej przez dziecko – dotyczy to np. kwestii dziedziczenia majątku – jest to tzw. fikcyjna osobowość pra

Ne eat iudex ultra petita partium

Niech sędzia nie wychodzi ponad żądania stron.

Ne quis absens puniatur

Nieobecny niech nie będzie karany

Nemo est iudex in propria causa

Nikt nie może być sędzią we własnej sprawie

Nemo ex consilio obligatur

Nikt nie zobowiązuje się przez samo udzielenie rady

Nemo ex suo delicto meliorem suam conditionem facere potest

Nikt nie może polepszyć swojej sytuacji wyniku własnego czynu bezprawnego

Nemo plus commodi heredi suo relinquit quam ipse habuit

Nikt nie może swojemu dziedzicowi pozostawić więcej korzyści niż sam miał

Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet

Nie można przenieść na drugą osobę więcej praw niż się ma samemu

Nemo pro parte testatus pro parte intestatus decedere potest

Nikt nie może rozporządzać/dysponować swoim majątkiem częściowo na mocy testamentu, częściowo na mocy ustawy. - Pierwszeństwo w kwestiach spadkowych ma testament. W przypadku jego braku dziedziczenie odbywa się w trybie określonym przez ustawę (dziedzicz

Nemo prudens punit, quia peccatum est, sed ne peccetur

Nikt rozumny nie karze dlatego, że popełniono przewinienie, lecz dlatego/ale po to, by nie popełniano go ponownie – sankcja, którą zostaje opatrzona ustawa powinna zapobiegać popełnianiu danego czynu przez odbiorców prawa, a nie mieć na celu wyłącznie kar

Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest

Nikt sam, wewnętrznym aktem woli, nie może zmienić sobie podstawy posiadania – Przejęcie własności następuje poprzez umowę z jej aktualnym właścicielem, a nie wskutek wyłącznej woli nabywcy.

Nemo tenetur seipsum accusare

Nikt nie jest zmuszany do oskarżania samego siebie

Non omne quod licet honestum est

Nie wszystko co dozwolone jest uczciwe

Non sunt iudicandae leges

Ustawy nie podlegają osądzeniu Instytucje egzekwujące prawo nie powinny podejmować się jego oceniania - „Prawo jest rozkazem suwerena, opatrzonym sankcjami”

Nostrum est iudicare secundum allegata et probata

Powinniśmy sądzić zgodnie z przedłożonymi i pewnymi dowodami

Notoria non eget probatione

Okoliczności powszechnie znane nie wymagają dowodu

Nulla iniuria est, quae in volentem fiat

Nie wyrządza się krzywdy chcącemu

Nulla pactione effici potest, ne dolus praestetur

Umową nie można wyłączyć odpowiedzialności za podstęp. - pozostawanie w zmowie co do podstępu wobec osoby postronnej nie pozwala na uniknięcie odpowiedzialności za działanie na jej szkodę.

Nulla poena sine lege

Nie ma kary bez ustawy

Nulli res sua servit

Nie można mieć służebności na rzeczy własnej. Posiadanie danej rzeczy nie obliguje do ustalenia na niej służebności lub w przypadku jej wcześniejszego nabycia wyklucza ją.

Nullum crimen sine lege

Nie ma przestępstwa bez ustawy

Nullus idoneus testis in re sua intellegitur

Nikt nie może być wiarygodnym świadkiem we własnej sprawie

Nullus videtur dolo facere, qui suo iure utitur

Uważa się, że nie działa podstępnie ten, kto korzysta ze swego prawa

Nuptias non concubitus, sed consensus facit

Małżeństwo tworzy nie faktyczne pożycie, lecz zgodne porozumienie stron. W starożytnym Rzymie małżeństwo tworzyło obustronne porozumienie, a nie fakt wspólnego pożycia dwóch osób – ustanie pożycia nie miało tego samego znaczenia co rozpad pożycia małżeńsk

Obligatio est iuris vinculum quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iura

Zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia według praw naszego państwa.

Omni obligationi fideiussor accedere potest

Poręczyciel może przyłączyć/dołączyć do każdego zobowiązania. - (art 876 KC) – Poręczyciel może poręczyć każde ważne zobowiązanie dłużnika, o ile oświadczenia poręczyciel złożono na piśmie pod rygorem nieważności. Dłużnik nie jest tutaj stroną umowy.

Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim, ut non subverti posset

Wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna – Wszelkie definicje prawne interpretowane w sposób niewłaściwy prowadzą do bezprawia

Optima est legum interpres consuetudo

Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa

Pacta sunt servanda

Umów należy dotrzymywać

Pater est quem nuptiae demonstrant

Ojcem jest ten na kogo wskazuje małżeństwo

Periculum est emptoris

Ryzyko ponosi nabywca

Placuit in omnibus rebus praecipuam esse iustitiae aequitatisque quam stricti iuris rationem

We wszystkich sprawach powinna mieć pierwszeństwo zasada sprawiedliwości i słuszności nad zasadą ścisłego prawa

Poena constituitur in emendationem hominum

Kara ustanowiona jest w celu poprawienia ludzi

Poena ex delicto defuncti heres teneri non debet

Kara za przestępstwo popełnione przez zmarłego nie może obciążać jego dziedzica

Prior tempore potior iure

Pierwszy w czasie lepszy w prawie

Qui curat, non curatur

Kto sam podlega opiece, nie może jej sprawować nad inną osobą

Qui iure suo utitur, neminem laedit

Kto nie przekracza przysługującego mu prawa, nie narusza praw drugiego

Qui munus publice mandatum accepta pecunia ruperunt, crimine repetundarum postulantur

Dopuszcza się zdzierstwa ten, kto sprawując funkcję publiczną przyjmuje pieniądze od zainteresowanych

Qui testamento heres instituitur, in eodem testamento testis esse non potest

Kto jest w testamencie dziedzicem, nie może w tym samym testamencie występować jako świadek.

Quod ad ius naturale attinet, omnes homines aequales sunt

Zgodnie z prawem naturalnym wszyscy ludzie są równi

Quod arrae nomine datur, argumentum est emptionis et venditionis contractae

Co daje się pod nazwą zadatku, stanowi dowód zawarcia umowy kupna – sprzedaży.

Quod initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere

To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione przez upływ czasu

Quot generationes tot gradus

Ile urodzeń, tyle stopni (pokrewieństwa). - Wraz z kolejnym urodzeniem w linii prostej pojawia się kolejny stopień pokrewieństwa.

Reformatio in peius iudici appellato non licet

Sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać (wyroku) na niekorzyść (odwołującego się). sąd apelacyjny nie może pogorszyć położenia wnioskodawcy lub zaostrzyć kary mu wymierzonej po ponownym rozpatrzeniu sporawy.

Res iudicata ius facit inter partes

Rozstrzygnięcie sądowe określa stan prawny istniejący między stronami. - Wyrok sądowy ustanawia stan prawny między stronami, a także określa ich prawa i obowiązki względem siebie.

Res iudicata pro veritate accipitur

Prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę. - Prawomocny wyrok stanowi prawdę, która nie podlega dyskusji.

Res nullius cedit primo occupanti

Rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją objął w posiadanie

Reus in exceptione actor est

Pozwany w zakresie zarzutu procesowego staje się dowodem. - w momencie, gdy pozwany kwestionuje żądania powoda i uchyla się od ich realizacji musi on udowodnić swoją rację przed sądem

Salus populi suprema lex esto

Dobro Rzeczypospolitej niechaj będzie najwyższym prawem. Najwyższą powinnością prawa jest pomyślność państwa. Nie oznacza to jednak, aby, mając w polu widzenia interes publiczny, zapominać o interesach jednostki. Wręcz przeciwnie, cały porządek prawny ma

Satius enim esse impunitum relinqui facinus nocentis quam innocentem damnari

Lepiej pozostawić bezkarnym występek złoczyńcy, niż skazać niewinnego

Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem

Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania.

Secundum naturam est commoda cuiusque rei eum sequi, quem sequentur incommoda

Naturalne jest, aby ten czerpał korzyści z rzeczy, kto ponosi związane z nią ciężary

Semel heres semper heres

Kto raz został dziedzicem jest nim na zawsze

Sensum, non verba spectamus

Patrzymy na sens, a nie na słowa

Separata esse debet possessio a proprietate

Posiadanie winno być odróżnione od własności. - (art. 140 i 336 KC) - Posiadanie zawsze jest różne od prawa własności – posiadacz zależny nie posiada prawa do zatrzymania rzeczy dla siebie, natomiast właściciel może rzeczą swobodnie dysponować.

Servitus in faciendo consistere nequit

Służebność nie może polegać na działaniu. - służebność może stanowić rodzaj użyczenia (np. służebność gruntowa), jednak nigdy nie może ona zostać ustanowiona jako obowiązek podjęcia określonych działań.

Servitus servitutis esse non potest

Nie może istnieć służebność na służebności. - nie można nadać służebności na rzecz, która jest już nią opatrzona i ją realizuje.

Servitutibus civiliter utendum est

Służebność należy wykonywać oględnie, najmniej uciążliwie dla właściciela. - (art. 288 KC) – Służebności, szczególnie gruntowe ograniczają prawa własności, a ich wykonywanie nie może być dowolne.

Servitutis causa debet esse perpetua

Przyczyna ustanowienia służebności powinna być trwała. - (art. 293 §1 i art. 295 KC) – W przypadku braku trwałego charakteru służebności i utraty znaczenia tej służebności dla nieruchomości władnącej może ona zostać zniesiona po 10 latach.

Si in ius vocat ito

Kto został wezwany przed sąd, niech się stawi

Species perit ei cui debetur

Rzecz oznaczona indywidualnie przyda temu, komu się należy. - rzeczy o charakterze personalnym przypadają ich prawnym właścicielom.

Summum ius summa iniuria

Najwyższe prawo (bywa) najwyższym bezprawiem

Superficies solo cedit

To, co znajduje się na powierzchni gruntu, przypada gruntowi

Testis unus, testis nullus

Jeden świadek, żaden świadek

Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio

W takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne

Ubi ius, ibi remedium

Gdzie prawo, tam i środek do jego realizacji

Ubi ius incertum, ibi ius nullum

Gdzie prawo jest niepewne, tam nie panuje żadne prawo

Utilitas publica privatae praeferri debet

Dobro ogółu powinno być stawiane przed dobrem prywatnym

Vim vi repellere licet

Siłę wolno odeprzeć siłą

Volenti non fit iniuria

Chcącemu nie dzieje się krzywda