Pytanie  |
Odpowiedź |
ZMIANY GENETYCZNE POWODUJĄCE POWSTAWANIE NOWOTWORÓW rozpocznij naukę
|
|
zmiany dotyczące onkogenów – supresja denu TP53 – mutacje genu TP53, zmiany w genach zlokalizowanych z dala od onkogenów lub supresorowych
|
|
|
zmiany dotyczące onkogenów rozpocznij naukę
|
|
zwiększenie ekspresji prawidłowych białek onkogennych
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
obniżona lub brak ekspresji białka TP53
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
nieprawidłowa forma białka TP53
|
|
|
zmiany w genach zlokalizowanych z dala od onkogenów lub supresorowych rozpocznij naukę
|
|
ale kontrolujące ich ekspresję
|
|
|
zmiany genetyczne w komórkach nowotworowych determinują rozpocznij naukę
|
|
|
|
|
fenotyp – cechy komórek nowotworowych rozpocznij naukę
|
|
nieograniczony potencjał proliferacyjny – niezależność od czynników wzrostu – oporność na apoptozę – zdolność inwazyjnego wzrostu
|
|
|
GENY ZAANGAŻOWANE W regulacje cyklu komórkowego - dojrzewanie komórek - eliminacja komórek rozpocznij naukę
|
|
ONKOGENY – GENY SUPRESOROWE – GENY ZAANGAŻOWANE W NAPRAWĘ DNA, geny mutatorowe
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
zmutowane lub prawidłowe geny, które kodują białka ważne w procesach wzrostu, różnicowaniu i dojrzewaniu
|
|
|
GENY SUPRESOROWE definicja rozpocznij naukę
|
|
zmutowane lub prawidłowe geny, które hamują wzrost komórek
|
|
|
GENY ZAANGAŻOWANE W NAPRAWĘ DNA – GENY MUTATOROWE rozpocznij naukę
|
|
niestabilność genetyczna, defekty enzymów zaangażowanych w naprawę DNA
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
prawidłowych genów - proto-onkogenów które w prawidłowych komórkach kontrolują - cykl komórkowy – mitozy - różnicowanie i dojrzewanie komórek - stymulują podziały komórkowe - prowadzą do mitozy
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
produkty zaangażowane w różne szlaki metaboliczne -czynniki wzrostu - receptory dla czynników wzrostu - regulatory cyklu komórkowego - białka wiążące DNA - czynniki transkrypcyjne - kinazy białkowe
|
|
|
po zaistnieniu mutacji w obrębie PROTO-ONKOGENÓW... rozpocznij naukę
|
|
transformują one w ONKOGENY których produkty są zmutowanymi białkami - zmutowane białka różnią się od prawidłowych białek zarówno strukturą, jak i właściwościami
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
radykalnie zmieniać przebieg cyklu komórkowego
|
|
|
inny możliwy mechanizm powstawanie ONKOGENÓW rozpocznij naukę
|
|
multiplikacja fragmentu chromosomu, który zawiera onkogen (w komórkach neuroblastomy ponad 100-krotne zwielokrotnienie onkogenu N-MYC)
|
|
|
mutacja onkogenu może powodować stałą jego aktywację, to znaczy, że... rozpocznij naukę
|
|
są zawsze włączone - nie reagują na sygnały hamujące
|
|
|
GENY SUPRESOROWE w komórkach prawidłowych funkcja rozpocznij naukę
|
|
hamują (powodują supresję) cyklu komórkowego
|
|
|
utrata lub uszkodzenie GENÓW SUPRESOROWYCH (osłabiona lub wadliwa funkcja) prowadzi do... rozpocznij naukę
|
|
niekontrolowanej proliferacji
|
|
|
supresja ekspresji GENÓW SUPRESOROWYCH (mechanizmy genetyczne lub epigenetyczne) prowadzi do... rozpocznij naukę
|
|
niekontrolowanej proliferacji
|
|
|
GENY MUTATOROWE definicja rozpocznij naukę
|
|
GENY ZAANGAZOWANE W WYKRYWANIE I NAPRAWĘ BŁĘDÓW DNA
|
|
|
GENY MUTATOROWE w komórkach prawidłowych – FUNKCJA rozpocznij naukę
|
|
kontrolują proces naprawy błędów materiału genetycznego – naprawa mutacji genetycznych
|
|
|
brak lub nieprawidłowe działanie genów MUTATOROWYCH powoduje rozpocznij naukę
|
|
brak naprawy uszkodzonych genów – wysokie prawdopodobieństwo kolejnych mutacji
|
|
|
czy mutacje genów mutatorowych są przekazywane komórkom potomnym? rozpocznij naukę
|
|
|
|
|
NOWOTWORY WRODZONE definicja rozpocznij naukę
|
|
zmiany genetyczne w komórkach rozrodczych zatem obecne we wszystkich komórkach organizmu i są przekazywane na potomstwo (wadliwa kopia genu w każdej kom organizmu)
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
zmiany genetyczne pojawiają się w pojedynczych komórkach somatycznych i kumulują się przez całe życie osobnika - nie są przekazywane na potomstwo
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
w niektórych rodzinach lub liniach hodowlanych, czy rasach psów stwierdza się wysoką podatność na zachorowanie na specyficzne typy nowotworów
|
|
|
najpowszechniejsze nieprawidłowości związane z zespołami nowotworowymi dotyczą rozpocznij naukę
|
|
mutacji w obrębie genów supresorowych (predyspozycje do rozwoju nowotworów)
|
|
|
CECHY ZESPOŁÓW NOWOTWOROWYCH rozpocznij naukę
|
|
pojawiają się w relatywnie młodym wieku - w narządach parzystych jednoczesne zajęcie obu narządów -mnogie zmiany w różnych narządach - rodzinna (lub rasowa) skłonność
|
|
|
PRZYKŁADY ZESPOŁÓW NOWOTWOROWYCH U ZWIERZĄT wymień rozpocznij naukę
|
|
dermatofibromatoza i gruczolakoraki nerek u owczarków niemieckich - mnogie rogowiaki kolczystokomórkowe u keeshoundów - chłoniaki rodzinne u psów (mastify, rottweilery owczarki kaukaskie)
|
|
|
ROZPOWSZECHNIENIE NOWOTWORÓW decydują o tym rozpocznij naukę
|
|
WIEK – decydujący czynnik pojawienia się nowotworów WARUNKI ŚRODOWISKOWE – narażenie na światło słoneczne - SCC małżowin usznych, oczu, HSA skóry u psów ASPEKTY MEDYCZNE – mięsaki poinjekcyjne (poszczepienne) u kotów - niektóre nowotwory (białaczki, nerczaki zarodkowe, chłoniaki śródpiersiowe u kotów) są powszechne u młodych zwierząt
|
|
|
RÓŻNICE GATUNKOWE MASTOCYTOMA rozpocznij naukę
|
|
powszechny u psów - powszechny u kotów - rzadki u innych gatunków
|
|
|
RÓŻNICE GATUNKOWE HISTIOCYTOMA rozpocznij naukę
|
|
powszechne u psów - nigdy nie obserwowane u innych gatunków
|
|
|
RÓŻNICE GATUNKOWE INSULINOMA rozpocznij naukę
|
|
rzadkie u psów i kotów - powszechne u fretek
|
|
|
RÓŻNICE GATUNKOWE NOWOTWORY GRUCZOŁU SUTKOWEGO rozpocznij naukę
|
|
powszechne u psów i kotów - rzadkie u świo i krów
|
|
|
RÓŻNICE GATUNKOWE ZŁOŚLIWE NOWOTWORY SUTKA rozpocznij naukę
|
|
powszechne u kotów - umiarkowanie częste u suk
|
|
|
LOKALIZACJA GUZY KOMÓREK TUCZNYCH rozpocznij naukę
|
|
skóra u psów - trzewia u kotów
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
psy – obwodowe węzły chłonne - 90 % przypadków - koty – obwodowe węzły chłonne - 10 % przypadków
|
|
|
CECHY KOMÓREK NOWOTWOROWYCH wymień rozpocznij naukę
|
|
ANIZOCYTOZA I PLEOMORFIZM - WZROST AKTYWNOŚCI MITOTYCZNEJ - WYDZIELANIE NIEPRAWIDŁOWYCH BIAŁEK - BRAK PRAWIDŁOWEJ FUNKCJI
|
|
|
ANIZOCYTOZA I PLEOMORFIZM komórek nowotworowych opisz rozpocznij naukę
|
|
utrata połączeń, tworzenie skupisk - defekty cząstek adhezyjnych - zaburzenia cytoszkieletu
|
|
|
WZROST AKTYWNOŚCI MITOTYCZNEJ opisz rozpocznij naukę
|
|
obecne figury mitotyczne - liczne, anormalne - wysoka zawartość DNA – obecność onkogenów - nieprawidłowości chromosomalne
|
|
|
WYDZIELANIE NIEPRAWIDŁOWYCH BIAŁEK przez komórki nowotworowe – jakich? rozpocznij naukę
|
|
alpha-fetoproteina, IL-6 - kolagenazy, elastazy
|
|
|
BRAK PRAWIDŁOWEJ FUNKCJI komórek nowotworowych opisz rozpocznij naukę
|
|
nowotworowe FIBROBLASTY nie produkują kolagenu - komórki CZERNIAKA nie produkują melaniny - komórki RAKA TARCZYCY nie produkują hormonów tarczycy
|
|
|
TYP NOWOTWORU - NAJWAŻNIEJSZE PYTANIE rozpocznij naukę
|
|
NOWOTWORY NIEZŁOŚLIWE - NOWOTWORY ZŁOŚLIWE - PRZYPADKI GRANICZNE
|
|
|
NOWOTWORY NIEZŁOŚLIWE - CECHY KLINICZNE rozpocznij naukę
|
|
rosną powoli przez ekspansję - nie dają przerzutów - nie dają wznowy
|
|
|
NOWOTWORY NIEZŁOŚLIWE ZNACZENIE KLINICZNE rozpocznij naukę
|
|
nieistotne klinicznie, defekt kosmetyczny - umiarkowanie istotne, nacisk na przewody, naczynia, nerwy, zaburzenia lokomocji, pobierania pokarmu - istotne klinicznie, zespoły paranowotworowe, lokalizacja
|
|
|
NOWOTWORY ZŁOŚLIWE CECHY KLINICZNE rozpocznij naukę
|
|
w większości przypadków - mają agresywny charakter biologiczny - są większe niż guzy niezłośliwe - rosną szybko przez ekspansję lub naciekanie - tendencja do dawania przerzutów - tendencja do wznowy - umiarkowane lub istotne znaczenie kliniczne (rzadko odkrycie przypadkowe lub zmiana indolentna)
|
|
|
wzrost NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH charakteryzuje się... rozpocznij naukę
|
|
postępującym naciekiem tkanek, infiltracją i zniszczeniem okolicznych struktur
|
|
|
guzy są zazwyczaj słabO odgraniczone od okolicznych tkanek rozpocznij naukę
|
|
(brak torebki łącznotkankowej)
|
|
|
NACIEKANIE TKANEK – INWAZYJNOŚĆ rozpocznij naukę
|
|
jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech nowotworów złośliwych
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
ogniska wtórne nowotworu pozostające bez bezpośredniego kontaktu z ogniskiem pierwotny
|
|
|
PRZERZUT jednoznaczna cecha rozpocznij naukę
|
|
|
|
|
nie wszystkie nowotwory złośliwe rozpocznij naukę
|
|
dają przerzuty nie wszystkie
|
|
|
skłonność do dawania przerzutów w nowotworach złośliwych jest rozpocznij naukę
|
|
|
|
|
90 % psów z kostniakomięsakami kończyn rozpocznij naukę
|
|
w momencie rozpoznania obecne przerzuty w płucach – często nie wykryte (micrometastases)
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
oderwanie się od głównej masy, degradacja i naciekanie ECM, migracja przez ECM, naciekanie ściany naczyń krwionośnych, wędrówka z prądem krwi, implantacja, opuszczanie naczyń krwionośnych, wzrost ogniska wtórnego - przerzut
|
|
|
każdy etap zależny od cech fenotypowych komórek – jakich cech? rozpocznij naukę
|
|
synteza specyficznych receptorów - synteza specyficznych enzymów - właściwości antyimmunologiczne – możliwość aktywnego ruchu (nie konieczna)
|
|
|
ETAPY POWSTAWANIA PRZERZUTÓW - ODŁĄCZENIE SIĘ OD MASY GUZA rozpocznij naukę
|
|
a) adhezja komórek, cząstki adhezyjne b) obniżenie ekspresji kadheryn na błonie komórkowej •niektóre raki (raki sutka, raki jelit) zmniejszenie ekspresji kadheryny E a) kadheryna E w komórkach nabłonka b) zmniejsza adhezję międzykomórkową i promuje oddzielanie się komórek od masy guza
|
|
|
DROGI SZERZENIA SIĘ NOWOTWORÓW wymień rozpocznij naukę
|
|
droga hematogenna - droga limfatyczna - bezpośredni rozsiew, droga wszczepienna - droga jatrogenna
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
droga kanalikowa - guzy pasażowalne
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
najpowszechniejsza dla mięsaków ale „korzystają” z niej także i raki - utożsamiana z drogą limfogenną - naczynia chłonne i małe żyły łatwiej penetrowane niż tętnice – grubość ściany
|
|
|
•przerzuty drogą hematogenną lokalizują się najczęściej rozpocznij naukę
|
|
wątroba, filtruje zlewisko żyły wrotnej – płuca, filtrują krew z krążenia ogólnego
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
powszechna dla raków/rzadziej mięsaków - zasiedlają węzły chłonne na przebiegu naczyń limfatycznych -początkowo w węźle wartowniczym, następnie jako zmiany wtórne - mogą być eliminowane przez układ immuno przechodzą przez węzeł wartowniczy i osiedlają się w bardziej odległym węźle lub narządach odległych •rosną na przebiegu naczyń chłonnych i prowokują r zapalną lub wysięk nowotworowy•– limfadenomegalia
|
|
|
powiększenie węzłów chłonnych łacina rozpocznij naukę
|
|
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
obecność komórek nowotworowych - brak przerzutów ale obecny rozrost odczynowy
|
|
|
LOKALIZACJA PRZERZUTÓW zależna od rozpocznij naukę
|
|
a) autonomicznej lokalizacji – b) regionalne węzły chłonne – płuca z krążenia ogólnego – wątroba zlewisko żyły wrotnej – tropizm tkankowy, a) zmian pierwotnych – zasada czopu nowotworowego b) wyłapują komórki nowotworowe ze zlewiska chłonki
|
|
|
„tropizm tkankowy” po angielsku rozpocznij naukę
|
|
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
oskrzelowopochodny rak płuc do nadnercza i mózgu
|
|
|
na tropizm tkankowy składa się rozpocznij naukę
|
|
reakcja receptory, ligandy - czynniki „chemotaktyczne” dla komórek nowotworowych
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
a) złuszczanie komórek – exfoliatio – b) złuszczone komórki dostają się do płynnego medium wypełniają jamę lub kanał i osiedlają się w miejscu wtórnym a) brak adhezji między komórkami promuje ich złuszczanie b) szczególnie zmian niskozróżnicowanych
|
|
|
miejscu wtórnym osiedlania się złuszczonych komórek rozpocznij naukę
|
|
drogi moczowe - oskrzela, tchawica - przestrzeo podpajęczynówkowa - jamy stawowe
|
|
|
ROZSIEW W OBRĘBIE JAM CIAŁA rozpocznij naukę
|
|
często dochodzi do zajęcia błon surowiczych - rozsiew drogą naczyń limfatycznych - rozsiew drogą bezpośrednią
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
mięsak weneryczny – guz pyska diabłów tasmańskich
|
|
|
MIĘSAK WENERYCZNY inne nazwy rozpocznij naukę
|
|
- transmissible veneral tumor, mięsak/guz Stickera
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
szerzy się w populacji: podczas aktywności płciowej – lizanie i wąchanie genitaliów, kopulacja szerzy się w obrębie organizmu: własne genitalia drogą hematogenną/limfogenną
|
|
|
GUZ PYSKA DIABŁÓW TASMAOSKICH inna nazwa rozpocznij naukę
|
|
devils facial tumor disease
|
|
|
GUZ PYSKA DIABŁÓW TASMAOSKICH opisz rozpocznij naukę
|
|
rozległy naciekowy wzrost, chyba z komórek Schwanna – walki o padlinę – w obrębie jamy ustnej i twarzy, morze szerzyć się na całe ciało
|
|
|
WZNOWY NOWOTWOROWE wymień rozpocznij naukę
|
|
wznowy miejscowe, wznowy odległe
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
jest to ponowne pojawienie się nowotworu po okresie remisji
|
|
|
wznowa jest konsekwencją... rozpocznij naukę
|
|
pozostawienia niewykrytych komórek nowotworowych w tkankach
|
|
|
z czasem niewykryte komórki... rozpocznij naukę
|
|
mnożą się, wzrastają do objętości wystarczającej do rozpoznania
|
|
|
w zależności od typu nowotworu wznowa pojawia się rozpocznij naukę
|
|
w ciągu tygodni, miesięcy a nawet lat po usunięciu ogniska pierwotnego ogniska
|
|
|
WZNOWY MIEJSCOWE definicja rozpocznij naukę
|
|
nowotwór złośliwy pojawia się w miejscu lub blisko miejsca resekcji zmiany pierwotnej, bez rozsiewu do miejsc odległych najczęściej: mięsaki, raki sutka, naczyniakomięsaki, mastocytomy
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
nowotwór złośliwy pojawia się w miejscu odległym w stosunku do ogniska pierwotnego najczęściej: czerniaki, naczyniakomięsaki, chłoniaki
|
|
|
ANTYGENY NOWOTWOROWE •Obecne na powierzchni komórek rozpocznij naukę
|
|
białka - glikoproteiny – glikolipidy - węglowodany
|
|
|
ANTYGENY NOWOTWOROWE •Antygeny nowotworowo-specyficzne rozpocznij naukę
|
|
Ag wirusów onkogennych - zmienione antygeny własne, produkty zmutowanych genów Ag zarodkowe lub rakowo-płodowe
|
|
|
ANTYGENY NOWOTWOROWE •Antygeny związane z nowotworami rozpocznij naukę
|
|
Ag obecne na komórkach nowotworowych i prawidłowych - Ag specyficzne dla tkanki macierzystej nowotworu
|
|
|
ODPORNOŚĆ PRZECIWNOWOTWOROWA wymień rozpocznij naukę
|
|
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
niespecyficzna antygenowo, KOMÓRKI NK – zabijają komórki różnych nowotworów i komórki zakażone wirusem, powodują lizę i apoptozę komórek nowotworowych, MAKROFAGI aktywnośd antynowotworowa jest stymulowana przez INF-gamma - zabijają kom nowotw za pomocą mechanizmów tlenowych, e lizosomalnych, tlenku azotu i TNF
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
antygenowo specyficzna, LIMFOCYTY T – powodują lizę komórek nowotworowych – mechanizm jak komórki NK, LIMFOCYTY B – syntetyzują przeciwciała, które rozpoznają antygeny nowotworowe na ich powierzchni i powodują uruchomienie kaskady dopełniacza – liza komórek nowotworowych
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
brak lub obniżona ekspresja antygenów zgodności tkankowej na błonie komórkowej
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
utrata lub zamaskowanie antygenów nowotworowoswoistych – niewidoczne dla układu immunologicznego
|
|
|
TOLERANCJA IMMUNOLOGICZNA rozpocznij naukę
|
|
większość antygenów nowotworowych to antygeny własne obecne też na komórkach prawidłowych
|
|
|
|
rozpocznij naukę
|
|
IMMUNOSUPRESJA synteza sub immunosupres, hamowanie proliferacji makrofagów i limfocytów, synteza Fas – apoptoza limfocytów, neutralizacja przeciwciał ; synteza Fas-ligand przez komórki nowotworowe, - neutralizacja przeciwciał przez antygeny nowotworowe - kompleksy Ab-Ag
|
|
|
