Prawo Rzymskie - Prawo Rzeczowe

Res

– (rzecz) – rzeczami w pojęciu nowoczesnym są samoistne przedmioty zmysłowe, dostępne dla obrotu i z istoty swej dla obrotu przeznaczone. Res – odgraniczone, dające się opanować i zużytkować twory przyrody, będące przedmiotami uprawnień.

Podział rzeczy: res corporales (quae tangi possunt) – rzeczy materialne

– tj. takie, które przy naturalnej obserwacji są jednością daną przez samą naturę czyli dają się dotknąć. - rzeczy pojedyncze – powstają w sposób naturalny (kamień, zwierzę) lub w sposób sztuczny (obraz); np.: kawałek metalu, kamień, kawał drzewa, każdy organiczny twór przyrody, jak zwierze lub roślina ze wszystkimi jej częściami składowymi (kościec, mięso, skóra, owłosienie, pień, łodyga, kwiaty, owoce ). - rzeczy złożone – rzeczy złożone z kilku rzeczy pojedynczych, które wedle ogólnych z

) res incorporales (quae tangi non possunt) – rzeczy niematerialne

rzeczy których dotknąć nie można bezpośrednio – twory abstrakcyjne istniejące z mocy prawa np.: prawa spadkowe, służebności, wierzytelności, itd.

) res extra commercium (patrimonium - rzeczy wyjęte z obiegu)–

)– rzeczy, które nie mogą być przedmiotem prywatnych uprawnień. Wyłączenie mogło nastąpić na podstawie prawa boskiego lub ludzkiego a) res divini iuris (prawa boskie) - res sacrae – rzeczy poświęcone za pomocą aktu państwowego, a następnie konsekrowane przez kapłanów np.: świątynie, naczynia ofiarne, przedmioty kultu, itd. - res religiosae – rzeczy poświecone diis Manibus (np.: groby, grunt w, którym pochowano zmarłego. - res sanctae – rzeczy święte – np.: znaki graniczne, mury i bramy miasta.

res in commercio – rzeczy, które mogą być przedmiotem prywatnych uprawnień (własności, wierzytelności), rzecz dopuszczona do obrotu

res in commercio – rzeczy, które mogą być przedmiotem prywatnych uprawnień (własności, wierzytelności), rzecz dopuszczona do obrotu

res mancipi – res nec mancipi (pierwotny podział rzeczy)

- do tych rzeczy zaliczali Rzymianie grunty italskie, służebność gruntów wiejskich (np.: służebność drogowa, wodociągowa), niewolnicy i czworonożne zwierzęta pociągowe oraz juczne (tzw. familia ). Wszystkie inne rzeczy określane nazwą pecunia, są res nec mancipi, np.: drób. Przeniesienie własności na res mancipi może nastąpić tylko za pomocą mancypacji, podczas gdy na res nec mancipi wystarczy tylko wręczenie (traditio ).

rzeczy ruchome

mogą zmieniać swoje miejsce bez szkody dla swej istoty np.: zwierzęta, niewolnicy

rzeczy nieruchome

rzeczy, które nie zmieniają swojego miejsca – przede wszystkim grunty tzn. powierzchnia ziemi i ziemia w głębi, minerały, wszystko co jest połączone z gruntami (budynki i roślinność ). Rzymianie dzielili grunty na: - miejskie (praedia urbana) - wiejskie (praedia rustica) - mające granice naturalne (agri arcifini) – np.: rzeka, droga - mające granice sztuczne (agri limitati)

rzeczy zużywalne

rzeczy, których używanie zgodnie z ich przeznaczeniem polega na niszczeniu ich substancji np.: środki żywności, pieniądze

rzeczy niezużywalne –

– rzeczy, których zwyczajne użycie nie niszczy ich substancji, np.: ubranie

rzeczy zamienne / niezamienne

d) rzeczy zamienne – takie, które są zazwyczaj przedmiotem obrotu gospodarczego tylko jako ilości a nie jako jednostki, np.: wino, zboże, jaja, jabłka, cygara, rzeczy przy których nie chodzi o rzeczy indywidualnie oznaczone lecz o gatunek rzeczy niezamienne – rzeczy, które w obrocie traktuje się wedle cech indywidualnych, np.: obraz Titusa, koń wyścigowy Janka, niewolnik Stihusa

rzeczy podzielne / niepodzielne

e) rzeczy podzielne – można je podzielić na więcej części tego samego rodzaju bez uszczerbku wartości, np.: grunt, oliwa, wino. Nie są podzielne natomiast zwierzęta. rzeczy niepodzielne – nie można ich podzielić na więcej części tego samego rodzaju bez uszczerbku ich wartości

przynależności

są to rzeczy nie samodzielne pod względem gospodarczym, ale samodzielne pod względem prawnym, np.: klucz do szafy

universitas rerum distantum – rzecz zbiorowa

składająca się z wielu rzeczy pojedynczych (np. trzoda, biblioteka). Była traktowana jako jedna całość, wszelkie prawa z nią związane dotyczyły owej całości.

h) pożytki – fructa – owoce

– płody stanowiące zwyczajny dochód gospodarczy pewnej rzeczy, jaki wydaje ona bez zmiany lub zniszczenia swojej istoty. By stosunek prawny dotyczył owoców, musiało nastąpić odłączenie ich od rzeczy macierzystej. Mogło być dwojakiego rodzaju: • seperatio – owoce odłączają się od rzeczy macierzystej w sposób naturalny, bez udziału człowieka • perceptio – odłączenie owocu od rzeczy macierzystej za pośrednictwem działalności człowieka, przez zawładniecie owocami