Socjologia - pojęcia cz. II

 0    162 fiszki    fiszkoteka61
ściągnij mp3 drukuj graj sprawdź się
 
Pytanie język polski Odpowiedź język polski
GRUPY EKSKLUZYWNE
rozpocznij naukę
inaczej zamknięte, czyli takie, do których przyjęcie obwarowane jest bardzo trudnymi, rygorystycznymi warunkami.
GRUPY INKLUZYWNE
rozpocznij naukę
inaczej otwarte, czyli takie, które akceptują wszystkich chętnych do przystąpienia.
GRUPY ISTOTNE
rozpocznij naukę
takie, które jednostka selekcjonuje spośród wielości różnych grup, do których należy i do których przywiązuje szczególne subiektywne znaczenie.
GRUPY JEDNOFUNKCYJNE
rozpocznij naukę
inaczej wyspecjalizowane, czyli takie, w których członkowie podejmują jeden tylko typ działalności.
GRUPY ODNIESIENIA
rozpocznij naukę
zbiorowości, z którymi wiążą nas subiektywne, „wirtualneʺ relacje, mimo że do nich nie należymy.
GRUPY ODNIESIENIA NORMATYWNEGO
rozpocznij naukę
takie, z których czerpiemy i przyjmujemy normy i wartości kształtujące nasze działania.
GRUPY ODNIESIENIA PORÓWNAWCZEGO
rozpocznij naukę
takie, z którymi konfrontujemy nasze osiągnięcia, standard życia, zasób władzy, poziom prestiżu itp
GRUPY PIERWOTNE
rozpocznij naukę
niewielkie, nieformalne, spontaniczne, o bezpośrednich kontaktach i interakcjach (twarzą w twarz) członków rozpoznających się nawzajem, podejmujących zróżnicowane działania, częściowo z pobudek autotelicznych
GRUPY TOTALITARNE
rozpocznij naukę
takie, które kontrolują i ingerują w całokształt życia swoich członków w dziedzinach nie związanych bezpośrednio z członkostwem w grupie, a także w sferze prywatnej.
GRUPY WIELOFUNKCYJNE
rozpocznij naukę
takie, w których członkowie podejmują różnorodne formy działalności.
GRUPY WTÓRNE
rozpocznij naukę
takie, które liczą wielu członków, w większości wzajemnie anonimowych, pomiędzy którymi zachodzą sformalizowane i pośrednie stosunki realizujące się w wysoce wyspecjalizowanych działaniach.
GRUPY ZADANIOWE
rozpocznij naukę
takie, które zostały celowo powołane do rozwiązania jakiegoś problemu lub zrealizowania zadania praktycznego
GRUPY ŻARŁOCZNE
rozpocznij naukę
takie, które wymagają od swoich członków maksymalnego zaangażowania, nieustannego uczestnictwa, pełnego poświęcenia, niepodzielnej lojalności
KAPITAŁ SPOŁECZNY
rozpocznij naukę
więzi zaufania, lojalności i solidarności, znajdujące wyraz w samoorganizowaniu się i samorządności, głównie w ramach dobrowolnych stowarzyszeń.
KONTRSOCJALIZACJA
rozpocznij naukę
kultywowanie przeciwnych reguł i wzorów niż te uznawane przez grupy, od których chcemy się dystansować, będące naszymi negatywnymi grupami odniesienia
NEGATYWNE GRUPY ODNIESIENIA
rozpocznij naukę
takie, które budzą u nas repulsję i od których staramy się zdystansować poprzez przyjmowanie przeciwnych wzorów i reguł postępowania
POZYTYWNE GRUPY ODNIESIENIA
rozpocznij naukę
takie, z którymi się identyfikujemy, porównujemy i których standardy normatywne staramy się naśladować, dążąc do uzyskania pełnego członkostwa.
PRÓŻNIA SOCJOLOGICZNA
rozpocznij naukę
pusta przestrzeń pomiędzy publiczną sferą polityki a prywatną sferą rodzinną, która zazwyczaj wypełniana jest przez dobrowolne stowarzyszenia.
SOCJALIZACJA
rozpocznij naukę
proces kształtowania mentalności, postaw i działań ludzi przez społeczeństwo.
SOCJALIZACJA WYPRZEDZAJĄCA
rozpocznij naukę
naśladowanie reguł i wzorów, a zwłaszcza sposobu i stylu życia środowisk, do których aspirujemy i w których chcielibyśmy zostać zaakceptowani
TRIADA:
rozpocznij naukę
grupa trójosobowa, trójkąt
WSPÓLNOTY LOKALNE
rozpocznij naukę
zbiorowości zamieszkałe na wspólnym terenie, w ramach których ludzie na ogół znający się nawzajem realizują większość swojej życiowej aktywności, obdarzając je silną identyfikacją i czyniąc uczestnictwo elementem własnej, indywidualnej tożsamości.
ZADANIA ADDYTYWNE
rozpocznij naukę
takie, których szybkość i skuteczność realizacji zależy wprost od liczby uczestniczących osób.
ZADANIA KONIUNKTYWNE
rozpocznij naukę
takie, w których tempo i intensywność działań muszą być dostosowane do najsłabszych uczestników grupy.
ZADANIA KOOPERACYJNE
rozpocznij naukę
takie, których realizacja wymaga podziału funkcji, współpracy i koordynacji działań wyspecjalizowanych, co z reguły narzuca potrzebę kierownictwa lub przywództwa.
AKULTURACJA
rozpocznij naukę
proces wdrażania jednostki do kultury innej niż ta, którą nabyła przez wychowanie (socjalizację).
AMALGAMACJA KULTUROWA
rozpocznij naukę
mieszanie się elementów kulturowych pochodzących z różnych kultur, prowadzące do wytworzenia się swoistego nowego systemu kulturowego.
CYWILIZACJA
rozpocznij naukę
zestaw przedmiotów materialnych, idei konstrukcyjnych czy inżynierskich zrealizowanych w tych przedmiotach (a więc inaczej ‐ technologii) oraz umiejętności właściwego posługiwania się nimi (kompetencji praktycznych).
DOMINACJA KULTUROWA
rozpocznij naukę
przewaga jednej kultury nad innymi wynikająca albo z atrakcyjności proponowanego przez nią sposobu życia, albo siły militarnej lub ekonomicznej reprezentujących ją społeczeństw, albo umiejętności i technik indoktrynacyjnych, propagandowych czy marketingowych, albo wszystkich tych okoliczności razem. Efektem jest jednokierunkowa dyfuzja kulturowa i erozja kultur lokalnych.
DYFUZJA KULTURY
rozpocznij naukę
przepływ elementów kulturowych lub całych kompleksów czy konfiguracji kulturowych między odmiennymi kulturami
DYSONANS KULTUROWY
rozpocznij naukę
sprzeczność treści kulturowych ‐ oczekiwań normatywnych, sposobów myślenia, stylów konsumpcji ‐ narzucanych jednostce przez różne kultury, którym równocześnie podlega.
ETNOCENTRYZM
rozpocznij naukę
przekonanie o oczywistym, niekwestionowalnym charakterze sposobu życia własnej społeczności lub nawet o szczególnej wartości własnej kultury i jej przewadze nad innymi.
FAKTY SPOŁECZNE
rozpocznij naukę
treści świadomościowe i normatywne, które obiektywizują się w zbiorowości i wywierają ograniczający i przymuszający wpływ na jej członków.
IMPERIALIZM KULTUROWY
rozpocznij naukę
narzucanie kultury dominującej w skali regionalnej, kontynentalnej czy globalnej.
KOMPLEKS KULTUROWY
rozpocznij naukę
powiązany zbiór elementów kulturowych o wspólnej treści lub wspólnej funkcji (np. reguły savoir‐vivreʹu).
KONFIGURACJA KULTUROWA
rozpocznij naukę
zbiór różnorodnych elementów kulturowych skupionych wokół jednego obiektu, idei czy wartości (np. kultura samochodowa, cywilizacja naukowa, kultura konsumpcyjna).
KONFLIKT KULTUROWY
rozpocznij naukę
niechęć, wrogość lub walka między stykającymi się ze sobą zbiorowo‐ściami o odmiennych, kulturowo dyktowanych sposobach życia.
KONFLIKT POKOLEŃ
rozpocznij naukę
odmiana konfliktu kulturowego nasilająca się w okresach szybkich zmian kulturowych, gdy pokolenie młodsze internalizuje nowe wzory kulturowe odmienne od wzorów typowych dla pokolenia starszego.
KONTAKT KULTUROWY
rozpocznij naukę
nawiązanie interakcji i stosunków społecznych przez zbiorowości żyjące w obrębie odmiennych kultur.
KONTRKULTURA
rozpocznij naukę
sposób życia świadomie i celowo przeciwstawiany dominującej w danym społeczeństwie kulturze.
KULTURA
rozpocznij naukę
całościowy sposób życia charakterystyczny dla danej zbiorowości, na który składa się wszystko to, co ludzie „robią, myślą i posiadająʺ jako członkowie społeczeństwa (wzory działania, myślenia i wyposażenia materialnego).
KULTURA IDEALNA
rozpocznij naukę
czy inaczej ‐ symboliczna): zbiór charakterystycznych dla danej społeczności przekonań, poglądów, wierzeń, a także znaczeń wiązanych ze zjawiskami i przedmiotami, zakodowanych najpełniej w języku
KULTURA MATERIALNA
rozpocznij naukę
zbiór charakterystycznych dla danej zbiorowości obiektów ‐ narzędzi, urządzeń, domostw, ubrań, pożywienia, środków komunikacji, zwierząt gospodarskich itp.
KULTURA NORMATYWNA
rozpocznij naukę
zbiór charakterystycznych dla danej społeczności reguł postępowania ‐ norm i wartości.
KULTURA PONADNARODOWA
rozpocznij naukę
wzory działania, myślenia i wyposażenia materialnego wspólne dla społeczności regionalnych, kontynentalnych czy nawet dla społeczeństwa globalnego (np. kultura europejska, kultura islamu).
NIEKOMPETENCJA KULTUROWA
rozpocznij naukę
brak wiedzy, umiejętności, nawyków i odruchów niezbędnych do wykorzystania nowych urządzeń technicznych oraz do akceptacji nowych sposobów myślenia i nowych wzorów stosunków międzyludzkich czy form organizacyjnych.
PARTYKULARYZMY KULTUROWE
rozpocznij naukę
wyjątkowe, „egzotyczneʺ sposoby życia, ograniczone początkowo tylko do jednej, konkretnej kultury.
PLURALIZM KULTUROWY
rozpocznij naukę
w sensie pierwszym, wielość i różnorodność kultur, zarówno następujących po sobie w wymiarze historycznym, jak i koegzystujących współcześnie. W sensie drugim, stanowisko ideologiczne podkreślające prawo różnych społeczności do odmiennych sposobów życia, a nawet lansujące tezę o pełnej równości wszystkich kultur.
PRESJE KRZYŻUJĄCE SIĘ
rozpocznij naukę
równoczesny nacisk rozmaitych nakładających się na siebie i niezgodnych w swoich treściach kultur, w których obrębie żyje jednostka.
PRZEŻYTKI KULTUROWE
rozpocznij naukę
elementy tradycji kulturowej, które całkowicie zmieniły swoją pierwotną funkcję.
RELATYWIZM KULTUROWY
rozpocznij naukę
świadomość ogromnej różnorodności kultur i historycznych uwarunkowań odrębności kulturowych.
RURALIZM
rozpocznij naukę
swoisty sposób życia ‐ kompleks reguł, idei i urządzeń ‐ charakterystyczny dla mieszkańców wsi.
RYS KULTUROWY
rozpocznij naukę
(inaczej ‐ element kulturowy): najmniejszy wyróżnialny składnik kultury (pojedyncza reguła, idea lub obiekt).
RYTUAŁY
rozpocznij naukę
indywidualne albo zbiorowe sposoby działania przebiegające według precyzyjnie i formalnie określonego scenariusza, do którego pod silną presją muszą stosować się wszyscy uczestnicy.
SAMOŚWIADOMOŚĆ KULTUROWA
rozpocznij naukę
umiejętność oddzielenia reguł kulturowych od codziennych, rutynowych praktyk, co pozwala traktować własny sposób życia jako jeden tylko z możliwych, a nie absolutnie słuszny. Warunek postawy relatywistycznej i tolerancji.
SUBKULTURA
rozpocznij naukę
odrębności sposobu życia mniejszych zbiorowości mieszczących się w zasięgu uznanej przez ich członków kultury szerszej, nadrzędnej. Inaczej „wariacjeʺ wokół wspólnego trzonu kultury.
TOLERANCJA
rozpocznij naukę
akceptacja odmienności kulturowej lub nawet traktowanie jej jako wartości wzbogacającej repertuar sposobów życia
TOŻSAMOŚĆ KULTUROWA
rozpocznij naukę
unikalny dla każdej jednostki zestaw czerpanych z różnych źródeł treści kulturowych, z którymi się identyfikuje, realizowany w życiu tej jednostki
TRADYCJA KULTUROWA
rozpocznij naukę
skumulowany, odziedziczony historycznie dorobek kulturowy danej zbiorowości.
TRZON KULTURY
rozpocznij naukę
wartości, idee czy obiekty dla danej kultury centralne, decydujące o jej odrębności.
UNIWERSALIA KULTUROWE
rozpocznij naukę
rysy kulturowe spotykane we wszystkich znanych społeczeństwach, historycznych i współczesnych
URBANIZM
rozpocznij naukę
swoisty sposób życia ‐ kompleks reguł, idei i urządzeń ‐ charakterystyczny dla mieszkańców miast.
ZAPÓŹNIENIE KULTUROWE
rozpocznij naukę
asynchronia stopnia rozwoju różnych składników konfiguracji kulturowej (np. brak regulacji prawnej pozwalającej stosować dokonane już odkrycia naukowe czy innowacje techniczne).
AMBIWALENCJA NORMY
rozpocznij naukę
rozbieżność oczekiwań dyktowanych przez pojedynczą normę.
ANOMIA
rozpocznij naukę
stan chaosu wśród norm i wartości, zanik jednoznacznych drogowskazów postępowania.
ANTYNOMIA NORMATYWNA:
rozpocznij naukę
odmienna, a nawet przeciwstawna regulacja tej samej kwestii przez różne podsystemy normatywne (np. prawo inaczej niż moralność) lub przez różne normy w ramach tego samego podsystemu.
ASYNCHRONIA NORMATYWNA
rozpocznij naukę
koegzystencja norm i wartości pochodzących z różnych okresów historycznych.
BUNT
rozpocznij naukę
odrzucenie obowiązujących procedur, z całym bagażem norm i wartości, ale zarazem zaproponowanie procedur alternatywnych: nowych sposobów życia realizujących nowe normy i nowe wartości.
DEWIACJA
rozpocznij naukę
postępowanie niezgodne z odnoszącymi się do danej jednostki i do sytuacji, w której działa, regułami społecznymi (normami i wartościami).
DUALIZM KULTUROWY
rozpocznij naukę
(inaczej ‐ dysonans kulturowy): sytuacja po głębokich przełomach społecznych, gdy dawna i nowa kultura zderzają się ze sobą i wchodzą w silny konflikt.
IMPERATYWY KULTUROWE
rozpocznij naukę
kategoryczne żądania pewnego sposobu postępowania lub realizacji pewnego celu, szeroko uznawane w danej społeczności.
INNOWACJA:
rozpocznij naukę
akceptacja celów dyktowanych przez rozpowszechnione wartości, ale szukanie dla ich realizacji nowych sposobów, różnych od normatywnie przepisanych. Jest to cząstkowe zastosowanie się do wskazanej w kulturze procedury: tylko do zawartych w niej wartości, a odrzucenie norm.
INSTYTUCJA
rozpocznij naukę
zbiór reguł związany z określonym kontekstem społecznym, realizujący podobne, istotne społecznie funkcje
KONFORMIZM
rozpocznij naukę
sytuacja, gdy ludzie postępują zgodnie z regułami, które ich dotyczą (to znaczy odnoszą się do ich pozycji społecznej, do sytuacji w jakiej działają i nie są wyłączone przez jakieś okoliczności szczególne).
KONTEKST REGUŁY
rozpocznij naukę
określone wyraźnie lub przyjęte implicite przesłanki określające sytuacje i podmioty, do których reguła się odnosi.
LEGALIZM
rozpocznij naukę
literalne i skrupulatne przestrzeganie reguł bez względu na ich treść, zgodnie z przekonaniem, że należy zawsze stosować się do obowiązujących zasad
MORALNOŚĆ
rozpocznij naukę
zbiór norm i wartości, których naruszenie jest mocno piętnowane przez zbiorowość, ponieważ dotyczą zasadniczych i uniwersalnych problemów pojawiających się w stosunkach międzyludzkich, których rozwiązanie nie jest obojętne dla dobra partnerów.
NEGATYWIZM
rozpocznij naukę
(inaczej ‐ kontraformizm): bezrefleksyjny stosunek do reguły, abstrahujący od jej treści, a odrzucający ją tylko z uwagi na źródło, z którego reguła pochodzi
NONKONFORMIZM:
rozpocznij naukę
dewiacja demonstrowana publicznie w proteście przeciwko obowiązującym normom czy wartościom.
NORMY KULTUROWE
rozpocznij naukę
takie reguły, których przedmiotem są właściwe, oczekiwane, obarczone powinnością sposoby czy metody działania, a więc środki stosowane dla osiągnięcia celu.
OPORTUNIZM
rozpocznij naukę
przestrzeganie reguły mimo jej nieuznawania i przekonania o jej niesłuszności
PRAWO
rozpocznij naukę
system norm i wartości stanowionych i skodyfikowanych, na których straży stoją specjalne instytucje dysponujące przymusem państwowym
PREFERENCJE
rozpocznij naukę
reguły opisujące wzorcowe, heroiczne ideały postępowania, których jednak trudno wymagać od wszystkich.
PREWENCJA OGÓLNA
rozpocznij naukę
odstraszający wobec potencjalnych przestępców efekt publicznie wykonanej lub anonsowanej kary
PROCEDURY
rozpocznij naukę
wiązki norm i wartości, regulujące typowe sposoby osiągania danych celów
PRZYZWOLENIE
rozpocznij naukę
reguła dopuszczająca, ale nie zalecająca ani nie wymagająca pewnego sposobu postępowania czy realizacji pewnego celu.
REGUŁY PARTYKULARNE
rozpocznij naukę
takie, które są realizowane tylko w jednym kontekście społecznym, występują w ramach jednej tylko instytucji.
REGUŁY UNIWERSALNE
rozpocznij naukę
(inaczej ‐ międzyinstytucjonalne): takie, które znajdują zastosowanie w wielu kontekstach społecznych, wchodzą w zakres wielu instytucji.
RELATYWIZACJA PERSONALNA REGUŁY:
rozpocznij naukę
określenie, kogo reguła dotyczy, przez wskazanie pozycji (ról) osób jej podlegających.
RELATYWIZACJA SYTUACYJNA REGUŁY
rozpocznij naukę
określenie, często sformułowane implicite, w jakich sytuacjach reguła obowiązuje, a jakie wyłączają jej stosowalność.
REZYGNACJA
rozpocznij naukę
odrzucenie przez jednostkę całej przepisanej w kulturze procedury, zarówno zawartych w niej norm, jak i wartości
ROLA SPOŁECZNA
rozpocznij naukę
zbiór norm i wartości związanych z określoną pozycją społeczną, przepisany dla tej pozycji i wymagany od każdego, kto pozycję tę zajmuje.
RYTUALIZM:
rozpocznij naukę
kurczowe trzymanie się pewnych tradycyjnych sposobów postępowania, a więc gorliwe przestrzeganie norm, przy zupełnym abstrahowaniu od celów, które miały być w ten sposób realizowane, czyli z ignorowaniem odpowiednich wartości.
SANKCJE SPOŁECZNE:
rozpocznij naukę
reakcje społeczne ‐ karzące lub nagradzające ‐ na działania regulowane normatywnie, czyli takie, z którymi związane są określone oczekiwania społeczne
SYSTEM AKSJO‐NORMATYWNY
rozpocznij naukę
powiązany zespół reguł ‐ norm i wartości ‐ dotyczących wszelkich przejawów życia społecznego, charakterystyczny dla danej kultury.
WARTOŚCI KULTUROWE
rozpocznij naukę
takie reguły, których przedmiotem są pożądane, godne, słuszne cele działań.
ZWYCZAJE
rozpocznij naukę
reguły o charakterze konwencjonalnym, w zasadzie1 obojętne dla dobra innych, spontanicznie wytwarzające się w zbiorowości, dotyczące codziennego przebiegu żyda społecznego i stosunkowo słabo sankcjonowane.
DYSKRYMINACJA
rozpocznij naukę
mniejsze szansę dostępu do wykształcenia, zawodu, majątku, praw politycznych, prestiżu i innych cenionych dóbr, z tej tylko racji, że ktoś jest członkiem grupy będącej przedmiotem przesądów czy negatywnych stereotypów i bez uwzględnienia jego indywidualnych kwalifikacji czy zasług.
EKSTERMINACJA
rozpocznij naukę
fizyczne eliminowanie członków grupy lub całej grupy postrzeganej za pomocą szczególnie nasilonych negatywnych stereotypów czy przesądów
IDEOLOGIE
rozpocznij naukę
zbiory lub systemy idei, które dostarczają uzasadnienia, legitymizacji, wsparcia, jakimś partykularnym interesom grupowym lub utwierdzają grupową tożsamość
JĘZYK
rozpocznij naukę
system powiązanych ze sobą symboli uznawanych w danej społeczności (inaczej: których znaczenie jest dla członków tej społeczności takie samo).
JĘZYK CIAŁA
rozpocznij naukę
poza, postawa cielesna, która w kulturze danej zbiorowości kojarzy się z jakimś stanem emocjonalnym, nastawieniem czy cechami osobowościowymi partnera.
JĘZYK NATURALNY
rozpocznij naukę
system symboli wytworzony spontanicznie przez daną zbiorowość w długim procesie historycznej akumulacji
JĘZYK SZTUCZNY
rozpocznij naukę
system symboli skonstruowany celowo dla zapewnienia komunikacji międzyludzkiej w jakimś specyficznym zakresie.
MORALE GRUPY
rozpocznij naukę
silne więzi społeczne między członkami grupy, solidarność grupowa, wzajemna lojalność i zaufanie.
MYŚLENIE GRUPOWE
rozpocznij naukę
zupełna zatrata przez grupę poczucia rzeczywistości, przecenianie własnej siły i możliwości działania, samozadowolenie i arogancja, co związane jest z nadmierną spoistością i solidarnością w obrębie grupy, a także jej izolacją od otoczenia i zamknięciem się we własnym świecie
PIKTOGRAM
rozpocznij naukę
obrazek, który ma w graficznym uproszczeniu symbolizować obiekt czy stan, z którym skojarzenie pragniemy wywołać
PRZESĄD
rozpocznij naukę
negatywny stereotyp mocno zabarwiony emocjonalnie.
SEGREGACJA:
rozpocznij naukę
prawnie lub zwyczajowo zagwarantowana izolacja jednostek należących do grup, których dotyczą przesądy i negatywne stereotypy (przeważnie mniejszości etnicznych czy rasowych).
STEREOTYP
rozpocznij naukę
uproszczony, jednostronny, skrajnie wyjaskrawiony obraz pewnej zbiorowości, traktujący wszystkich jej członków w sposób niezróżnicowany, niezależnie od ich przymiotów indywidualnych.
SYMBOL
rozpocznij naukę
wskaźnik pewnego stanu rzeczy oparty na przyjętej w danej zbiorowości dowolnej konwencji.
SZOWINIZM GRUPOWY
rozpocznij naukę
przeświadczenie o wyjątkowych zaletach własnej zbiorowości, któremu towarzyszy zaniżona ocena innych
ŚWIADOMOŚĆ SPOŁECZNA
rozpocznij naukę
zbiór szeroko rozpowszechnionych i akceptowanych w danej zbiorowości poglądów, idei i przekonań, które stają się wzorcami czy schematami myślenia wpajanymi jej członkom i egzekwowanymi przez społeczny nacisk
ZNAK
rozpocznij naukę
wskaźnik pewnego stanu rzeczy oparty na prawidłowościach przyrodniczych, w myśl których występuje on razem z tym stanem lub go poprzedza
BILANS ZAUFANIA
rozpocznij naukę
charakterystyczny dla danej jednostki lub instytucji zestaw obiektów, wobec których przejawia zaufanie, oraz zestaw podmiotów, które wyrażają zaufanie wobec niej.
DZIAŁANIA REPREZENTACYJNE
rozpocznij naukę
(inaczej ‐ powiernicze): takie, które podejmowane są w imieniu innych osób i kierowane ich interesem.
IMPULS ZAUFANIA
rozpocznij naukę
dyspozycja osobowościowa w różnym stopniu rozwinięta u różnych osób, skłaniająca do udzielania zaufania a priori
KULTURA NIEUFNOŚCI
rozpocznij naukę
(inaczej ‐ kultura cynizmu): rozpowszechniona i uogólniona podejrzliwość w stosunku do osób i instytucji, nakazująca nieustannie monitorować i kontrolować ich działania w obawie przed oszustwami, nadużyciami, kłamstwami, nierzetelnością, spiskami i konspiracją.
KULTURA ZAUFANIA
rozpocznij naukę
uogólnione zaufanie przenikające całą zbiorowość i traktowane jako obowiązująca reguła postępowania (metaforycznie: klimat czy atmosfera zaufania w społeczności).
MIĘKKIE ZMIENNE
rozpocznij naukę
trudne do empirycznej operacjonalizacji, ale bardzo istotne czynniki życia społecznego z dziedziny kultury, mentalności zbiorowej, świadomości społecznej, tożsamości kolektywnej, więzi międzyludzkiej, emocji i nastrojów społecznych, itp.
REPUTACJA
rozpocznij naukę
znana nam historia wcześniejszych działań danych osób czy instytucji, konsekwentnie i w rozmaitych sytuacjach przejawiających oczekiwane przez nas walory ‐ efektywność, racjonalność, rzetelność, szlachetność itp.
RYZYKO
rozpocznij naukę
prawdopodobieństwo negatywnych konsekwencji działania podejmowanego w warunkach niepewności.
UOGÓLNIONE ZAUFANIE
rozpocznij naukę
gotowość do podejmowania działań, oparta na oczekiwaniu a priori, że większość ludzi i instytucji będzie działać w sposób dla nas korzystny.
ZAUFANIE
rozpocznij naukę
wyrażone w działaniu wobec partnera oczekiwanie, że jego reakcje będą dla nas korzystne. Inaczej: podejmowany w warunkach niepewności zakład na temat tego, co uczyni partner.
ZAUFANIE INSTYTUCJONALNE
rozpocznij naukę
kierowane ku wielkim organizacjom, a pośrednio masom anonimowych funkcjonariuszy i reprezentantów takich organizacji, pełniących w nich zróżnicowane role społeczne.
ZAUFANIE KOMERCYJNE
rozpocznij naukę
wyrażone w decyzji kupna przekonanie o niezawodności, jakości, użyteczności towarów, a pośrednio o rzetelności i kompetencji ich producentów.
ZAUFANIE OSOBISTE
rozpocznij naukę
kierowane ku konkretnym, znanym nam osobom
ZAUFANIE POZYCYJNE
rozpocznij naukę
kierowane a prańʹku każdemu, kto zajmuje określoną, godną zaufania pozycję społeczną (pełni określoną rolę).
ZAUFANIE SYSTEMOWE
rozpocznij naukę
poczucie bezpieczeństwa egzystencjalnego, oparte na przekonaniu o efektywności, rzetelności, sprawiedliwości systemu społeczno‐politycznego czy ustroju, w obrębie którego żyjemy.
ZAUFANIE TECHNOLOGICZNE
rozpocznij naukę
wiara w niezawodność systemów technicznych, które nas otaczają we współczesnym świecie i których wykorzystywanie jest dla nas niezbędne do życia, a równocześnie tajniki ich funkcjonowania są nam nieznane. Pośrednio jest to zaufanie do konstruktorów i operatorów takich systemów.
ASYMILACJA
rozpocznij naukę
roztopienie się mniejszości etnicznej czy rasowej w grupie większościowej i tym samym uzyskanie pełnej partycypacji w jej szansach życiowych.
AWANS ZAWODOWY:
rozpocznij naukę
uzyskanie wyższej pozycji zawodowej (stanowiska) lub wejście do wyżej cenionej grupy zawodowej niż ta, z którą jest się aktualnie związanym.
BIEGUNOWY MODEL KLAS SPOŁECZNYCH
rozpocznij naukę
upraszczający obraz społeczeństwa, w którym wyróżnia się tylko dwie radykalnie przeciwstawne klasy ‐ panującą i podporządkowaną ‐pomijając wszelkie ugrupowania pośrednie.
DEGRADACJA ZAWODOWA
rozpocznij naukę
przejście na niższą pozycję zawodową (utrata stanowiska) lub podjęcie zawodu niżej cenionego niż aktualnie wykonywany
DYCHOTOMICZNA WIZJA NIERÓWNOŚCI
rozpocznij naukę
obraz społeczeństwa, w którym podkreśla się przeciwstawność dwóch klas społecznych: właścicieli środków produkcji i pracowników pozbawionych własności.
GRADACYJNA WIZJA NIERÓWNOŚCI
rozpocznij naukę
obraz społeczeństwa, w którym kładzie się nacisk na stopniowalne różnice i nierówności między jednostkami lub zbiorowościami w ramach różnych hierarchii stratyfikacji społecznej.
KANAŁY RUCHLIWOŚCI SPOŁECZNEJ
rozpocznij naukę
typowe scenariusze awansu czy kariery otwarte w danym społeczeństwie.
KAPITAŁ KULTUROWY
rozpocznij naukę
nawyki, umiejętności, odruchy nabyte przez socjalizację w grupach elitarnych, o wyższej pozycji społecznej i wykształceniu, które ułatwiają utrzymanie (reprodukcję) takich elitarnych pozycji, a także są symbolem przynależności do grup elitarnych.
KARIERA
rozpocznij naukę
sekwencja następujących po sobie w toku biografii zmian sytuacji zawodowej, w szczególności kolejnych awansów
KASTA
rozpocznij naukę
warstwa społeczna zamknięta, ograniczona do wyraźnie ustalonego grona, do którego wejść można tylko przez urodzenie i nie można wyjść aż do śmierci.
KLASA DLA SIEBIE
rozpocznij naukę
klasa społeczna w końcowym momencie krystalizacji, gdy obok wspólnoty interesów ekonomicznych dysponuje rozwiniętą świadomością klasową i formami organizacyjnymi pozwalającymi na prowadzenie walki klasowej.
KLASA SPOŁECZNA
rozpocznij naukę
wielki segment społeczeństwa obejmujący osoby o podobnej sytuacji własnościowej (zwłaszcza w zakresie posiadania środków produkcyjnych, czyli kapitału ekonomicznego).
KLASA ŚREDNIA
rozpocznij naukę
szeroka zbiorowość ludzi zatrudnionych w bardzo różnych wymagających kwalifikacji i wykształcenia zawodach, a także prowadzących własne niewielkie firmy czy przedsiębiorstwa i z tego tytułu posiadających godziwy, choć nie elitarny, standard materialny.
KLASA W SOBIE
rozpocznij naukę
klasa społeczna w początkowym momencie krystalizacji, gdy duży segment społeczeństwa posiada obiektywnie wspólne interesy ekonomiczne, nie jest jednak tego świadomy.
KONWERSJA KAPITAŁU
rozpocznij naukę
zdobycie lub podwyższenie przez jednostkę lub grupę społecznie cenionych zasobów jednego rodzaju dzięki posiadaniu zasobów innego rodzaju (np. wykorzystanie władzy lub prestiżu dla zdobycia korzyści majątkowych).
NIERÓWNOŚĆ SPOŁECZNA
rozpocznij naukę
wynikająca z przynależności do różnych grup, albo z zajmowania różnych pozycji społecznych, a nie z racji jakichkolwiek cech cielesnych czy psychicznych, nierówność dostępu (lub szans dostępu) do społecznie cenionych dóbr.
PRESTIŻ
rozpocznij naukę
szacunek społeczny, uznanie wyrażane jednostce lub grupie, którego najwyższą postacią jest sława.
PUŁAP STRATYFIKACYJNY
rozpocznij naukę
jawna lub utajona, ale realna granica awansu dostępnego dla pewnych kategorii społecznych czy grup (np. mniejszości rasowych czy etnicznych).
RODZAJ MĘSKI l ŻEŃSKI (gender)
rozpocznij naukę
kulturowo zdefiniowane i uwypuklone cechy związane z różnicą płci, podkreślające odmienność sytuacji społecznej, predyspozycji zawodowych, szans awansowych, wzorów kariery itp.
ROZBIEŻNOŚĆ (DYSHARMONIA) HIERARCHII STRATYFIKACYJNYCH:
rozpocznij naukę
sytuacja, w której określona pozycja jednostki lub grupy na jednej z drabin nierówności nie oznacza podobnej pozycji w obrębie innych hierarchii stratyfikacyjnych.
RUCHLIWOŚĆ MIĘDZYPOKOLENIOWA
rozpocznij naukę
awans lub degradacja jednostki lub grupy w długim okresie obejmującym życie dwóch lub więcej pokoleń
RUCHLIWOŚĆ PIONOWA
rozpocznij naukę
przemieszczanie się jednostek lub zbiorowości pomiędzy szczeblami hierarchii stratyfikacyjnych: awans lub degradacja.
RUCHLIWOŚĆ WEWNĄTRZPOKOLENIOWA
rozpocznij naukę
awans lub degradacja jednostki lub grupy w toku życia jednego pokolenia.
SPOŁECZEŃSTWO OTWARTE
rozpocznij naukę
takie, w którym awans jednostkowy lub grupowy jest nie tylko w szerokim zakresie możliwy, ale silnie kulturowo oczekiwany i wymagany
SPOŁECZEŃSTWO ZAMKNIĘTE
rozpocznij naukę
takie, które ogranicza lub całkowicie zamyka możliwości awansu w hierarchiach społecznych.
STRATYFIKACJA SPOŁECZNA (inaczej ‐ uwarstwienie):
rozpocznij naukę
hierarchia warstw społecznych o większych lub mniejszych szansach dostępu do jakiegoś społecznie cenionego dobra: bogactwa, władzy, prestiżu, edukacji
SZANSĘ ŻYCIOWE
rozpocznij naukę
prawdopodobieństwo uzyskania społecznie cenionych dóbr‐ majątku, władzy, prestiżu, edukacji, zdrowia itp.
ŚWIADOMOŚĆ KLASOWA
rozpocznij naukę
rozpowszechniona wśród członków zbiorowości o podobnych interesach ekonomicznych artykulacja ideologiczna tych interesów, rozpoznanie zagrażających tym interesom wrogów klasowych oraz pojawiająca się na tym tle silna tożsamość grupowa i gotowość do walki o realizację klasowych celów.
WARSTWY SPOŁECZNE
rozpocznij naukę
kategorie i grupy społeczne powiązane realną więzią subiektywną i obiektywną, różniące się między sobą zbiorowymi szansami osiągania społecznie cenionych dóbr ‐ bogactwa, władzy, prestiżu, edukacji itp. oraz wynikającym z tego poziomem i stylem życia, typową ideologią i obyczajami.
WARSTWY STATYSTYCZNE
rozpocznij naukę
liczebnie określone populacje zajmujące określone szczeble w hierarchiach stratyfikacyjnych.
WARTOŚĆ DODATKOWA
rozpocznij naukę
zysk właściciela środków produkcji wynikający z zawłaszczenia różnicy między wartością produktów wytworzonych przez pracownika, a jego płacą roboczą
ZBIEŻNOŚĆ (HARMONIA) HIERARCHII STRATYFIKACYJNYCH
rozpocznij naukę
sytuacja, w której wysoka (lub niska) pozycja jednostki lub grupy na jednej z drabin nierówności społecznej odpowiada wysokiej (lub niskiej) pozycji w ramach innych hierarchii stratyfikacyjnych.

Musisz się zalogować, by móc napisać komentarz.